Kulturowe narzędzia zła moralnego - ujęcie kognitywno-ewolucyjne

Stefan Florek, Przemysław Piotrowski

Streszczenie w języku polskim


Artykuł pokazuje, że niektóre koncepcje zła moralnego, sformułowane w różnych ujęciach teoretycznych, są komplementarne i dają się zintegrować. Wskazuje również na wartość eksplanacyjną analizy zła moralnego w kontekście zjawiska opóźnienia ewolucyjnego i specyfiki dwóch systemów poznania moralnego, określanych jako intuicyjny i rozumowy. Syntetyczne zestawienie koncepcji różnej proweniencji dostarcza dodatkowego wsparcia dla tez, które zostały mniej lub bardziej bezpośrednio sformułowane w ich ramach. Do najważniejszych spośród tych tez należą następujące: 1) istnieje tendencja do pozyskiwania zasobów kosztem jednostek uznanych za (i oznaczonych jako) „obce”; 2) użycie narzędzi kulturowych osłabia naturalne mechanizmy blokowania agresji; 3) ideologie i określone zabiegi językowe ułatwiają przemoc wobec obcych. W artykule wskazano również możliwe rozwiązania opisanych problemów związanych z opóźnieniem ewolucyjnym.


Słowa kluczowe


zło; moralność; kognitywistyka; ewolucja, psychologia

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Bandura A., Reflections on Moral Disengagement, [w]: Bandura: A Leader in Psychology, red. G.V. Caprara , Franco Angeli, Milan 1997, s. 23-41.

Barclay P., van Vugt M., The Evolutionary Psychology of Human Prosociality: Adaptations, By-products and Mistakes, [w:] The Oxford Handbook of Prosocial Behavior, red. D. A. Schroeder, W. G. Graziano, Oxford University Press, Oxford 2015.

Blair R. J. R., Psychopathy: cognitive and neural dysfunction, „Dialogues in Clinical Neuroscience” 2013, nr 15(2), s. 181–190.

Cushman F., You1ng L., Hauser M., The Role of Conscious Reasoning and Intuition in Moral Judgement, „Psychological Science” 2006, nr 17, https://doi.org/10.1111/j.1467-9280.2006.01834.x.

Drummond J. T., From the northwest imperative to global jihad: social psychological aspects of the construction of the enemy, political violence, and terror, [w]: The psychology of terrorism [A public understanding, vol. 1], red. C.E. Stout, Praeger, Westport 2002, s. 49–95.

Florek S., Racjonalność, zło i ewolucja, „Archeus. Studia z bioetyki i antroplogii filozoficznej” 2011, nr 12, s. 89–106.

Florek S., Intuicyjne i krytyczne myślenie moralne, „Słupskie Studia Filozoficzne” 2012, nr 11, s. 125–136.

Greene J,. D., Sommerville R. B., Nystrom L. E., Darley J. M., Cohen J. D., An fMRI investigation of emotional engagement in moral judgment, „Science” 2001, nr 293, s. 2105–2108, https://doi.org/10.1126/science.1062872

Haidt J., The emotional dog and its rational tail: A social intuitionist approach to moral judgement, „Psychological Review” 2001, nr 108, s. 814–834, https://doi.org/10.1037/0033-295X.108.4.814.

Hauser M., Cushman F., Young L., Kang-Xing Jin R., Mikhail J., A dissociation between moral judgments and justifications, „Mind and Language” 2007, nr 22, s. 1–22, https://doi.org/10.1111/j.1468-0017.2006.00297.x.

Goffman E., Asylums, Anchor, New York 1961.

Goldman A., Ethics and Cognitive Science, „Ethics” 1993, nr 103, s. 337–360, https://doi.org/10.1086/293500

Jackson R., Psychospołeczna konstrukcja agresywnych dyskursów politycznych: psychopatologia w życiu politycznym, [w]: Przemoc i marginalizacja. Patologie społecznego dyskursu, red. P. Piotrowski, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2004.

Jarecka U., Nikczemny wojownik na słusznej wojnie. Wybrane aspekty obrazu wojny w mediach wi-zualnych, Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2008.

Kahane G., The armchair and the troley: an argument for experimental ethics, „Philosophical Stud-ies” 2013, nr 162, s. 421–445, https://doi.org/10.1007/s11098-011-9775-5

Kahneman D., Maps for Bounded Rationality, „American Economic Review” 2003, nr 93, s. 1449–1475, https://doi.org/10.1257/000282803322655392

Kosewski M., Ludzie w sytuacjach pokusy i upokorzenia, Wiedza Powszechna, Warszawa 1985.

Kyle C., McEwen S., DeFelice J., Cel snajpera, tłum. M. Romanek, Znak, Kraków 2012.

Lorenz K., Tak zwane zło, tłum. A. D. Tauszyńska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1996.

Mealey L., The sociobiology of sociopathy: An integrated evolutionary model, „Behavioral and Brain Sciences” 1995, nr 18, s. 523–599, https://doi.org/10.1017/S0140525X00039595.

Mikhail J., Elements of Moral Cognition: Rawl’s Linguistic Analogy and the Cognitive Science of Moral and Legal Judgment, Cambridge University Press, New York 2011.

Milgram S., Some conditions of obedience and disobedience to authority, „Human relations”, 1965, nr 18(1), s. 57–76.

Milgram S., Obedience to authority: An experimental view, Tavistock Publications, London 1974.

Moffitt T. E., Male antisocial behaviour in adolescence and beyond, „Nature Human Behaviour” 2018, nr 2, s. 177–186, https://doi.org/10.1038/s41562-018-0309-4.

Przybyliński S., Podkultura więzienna – wielowymiarowość rzeczywistości penitencjarnej, Impuls, Kraków 2007.

Smith D. L., Najbardziej niebezpieczne ze zwierząt. Natura ludzka i przyczyny wojen, tłum. A. E. Eichler, CiS, Warszawa 2011.

Stich S., Is Morality an Elegant Machine or a Kludge? „Journal of Cognitiion and Culture” 2006, nr 6, s. 181–189.

Tessman L., Moral Failure: On the Impossible Demands of Morality, Oxford University Press, Ox-ford 2015.

Walrave M., Heirman W., Cyberbullying: Predicting victimisation and perpetration. „Children & Society” 2009, nr 25(1), s. 59–72, https://doi.org/10.1111/j.1099-0860.2009.00260.x.

Walters G. D., The criminal lifestyle: Patterns of serious criminal conduct, Sage Publications, New-bury Park, CA, 1990.

http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/1,53668,12393039,Zawod__snajper.html?disableRedirects=true [dostęp: 30.05.2018].

http://usa.se.pl/nowy-jork/nowy-jork-ameryka/najsynniejszy-snajper-usa-zabity-na-strzelnicy_305049.html [dostęp: 30.05.2018].




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2018.25.101
Data publikacji: 2018-07-31 21:30:06
Data złożenia artykułu: 2018-05-13 15:33:41


Statystyki


Widoczność abstraktów - 2440
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2018 Stefan Florek, Przemysław Piotrowski

##submission.licenseURL##: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl