Między „Ósmym dniem” a „Sokołem z masłem orzechowym” – (r)ewolucja w konstruowaniu filmowego wizerunku osoby z zespołem Downa

Streszczenie w języku polskim

Wprowadzenie: Dzięki wychowaniu przez film dokonują się społeczne przemiany, widzowie naśladują prezentowane wzory czy postawy – nawet te, które nie są ich osobistym udziałem.  Dlatego tak ważne jest, aby w mediach właściwie z pedagogicznego punktu widzenia ukazywać osoby z niepełnoprawnością, gdyż to właśnie wizerunek medialny jest nierzadko jedyną ich reprezentacją w świadomości przeciętnego widza. W pracy porównano dwa filmy opowiadające analogiczne historie młodych mężczyzn z zespołem Downa.

Cel badań: Celem zaprezentowanych badań była próba odpowiedzi na pytanie o to, czy na przestrzeni 25 lat dzielących czas powstania obu analizowanych filmów, zmienił się sposób konstruowania postaci bohatera filmowego – dorosłego mężczyzny z zespołem Downa – adekwatnie do bieżących trendów i zmian, które nastąpiły w życiu społecznym oraz o to, czy wymieniane w literaturze przedmiotu „obezwładniające” wizerunki niepełnosprawności są wciąż obecne w postaciach niepełnosprawnych bohaterów filmów.  

Metoda badań: Do opisu, klasyfikacji i interpretacji wybranych filmów wykorzystano elementy metody analizy zawartości mediów.

Wyniki: Zaobserwowano diametralne różnice w sposobie konstruowania postaci bohatera filmowego – zmiany dotyczą zarówno modelu niepełnosprawności, w którym osadzona jest jego postać, jak i obecności w analizowanych produkcjach klasycznych, obezwładniających wizerunków niepełnosprawności.

Wnioski: Świat mediów, mimo rządzących nim praw i oczekiwań dysponentów mediów uwzględnia sygnalizowane przez środowisko OzN, pedagogów i badaczy mediów  wyniki badań i propozycje w zakresie sposobu ukazywania niepełnosprawności w mediach będące skutkiem przemian społecznych. Konieczna jest stała, systematyczna i zaplanowana edukacja adeptów sztuki medialnej i filmowej w obszarze wpływu mediów na postawy społeczne, kształtowanie świadomości odbiorców sztuki. Medialny wizerunek niepełnosprawności nie może być dziełem przypadku lub odzwierciedleniem fantazji twórców.