Analiza roli Senatu w tworzeniu ustawy budżetowej na rok 2020 z perspektywy teorii wyboru publicznego

Anna Izdebska

Streszczenie w języku polskim


Wydatki i dochody publiczne ujęte corocznie w ustawie budżetowej są efektem wyborów publicznych dokonywanych w swym konstytutywnym wymiarze w toku procesu legislacyjnego. Teoria wyboru publicznego, a w szczególności jej nurt odnoszący się do ekonomii konstytucyjnej, wskazuje na konieczność określenia reguł w ramach dokonywanych wyborów. W Konstytucji RP w odniesieniu do senackiego etapu procesu legislacyjnego ustalenie tych reguł sprowadza się do jednego przepisu, który dotyczy wprowadzania poprawek do ustawy budżetowej. W rzeczywistości wybór jest jednak uwarunkowany również regulacjami systemowymi w powiązaniu z celami i wartościami preferowanymi przez poszczególnych senatorów. Następstwa wyborów publicznych i ich ograniczenia uwidocznione są w uchwałach Senatu zawierających zmiany do ustawy budżetowej. Analiza uchwały zawierającej zmiany do ustawy budżetowej na rok 2020 wskazuje, że przepisy konstytucyjne mogą okazać się niewystarczające do dokonywania optymalnych wyborów. Istotne jest znalezienie odpowiedniego wymiaru innych czynników, w tym wartości leżących u podstaw wyborów publicznych.


Słowa kluczowe


wydatki publiczne; wybory publiczne; Konstytucja RP; proces legislacyjny; ustawa budżetowa; Senat

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


LITERATURA

Aksman E., Redystrybucja dochodów i jej wpływ na dobrobyt społeczny w Polsce w latach 1995–2007, Warszawa 2010.

Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.

Borodo A., Gospodarka budżetowa państwa. Zagadnienia prawne, Toruń 2004.

Buchanan J.M., Constitutional Economics, [w:] The New Palgrave: A Dictionary of Economics, eds. J. Eatwell, M. Milgate, P. Newman, London–Basingstoke 1987, DOI: https://doi.org/10.1057/978-1-349-95121-5_235-1.

Buchanan J.M., Finanse publiczne w warunkach demokracji, Warszawa 1997.

Buchanan J.M., Musgrave R.A., Finanse publiczne a wybór publiczny, Warszawa 2005.

Dębowska-Romanowska T., Prawo finansowe po transformacji ustrojowej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2011, nr 3.

Jakubowski M., Teoria wyboru społecznego, [w:] Teoria wyboru publicznego. Główne nurty i zastosowania, red. J. Wilkin, Warszawa 2012.

Kosikowski C., Budżet Państwa jako kategoria historyczna, ekonomiczna i prawna, [w:] System Prawa Finansowego, t. 2: Prawo finansowe sektora finansów publicznych, red. E. Ruśkowski, Warszawa 2010.

Kostka M.S., Makroekonomiczne przesłanki ograniczania długu publicznego i deficytu budżetowego, [w:] Deficyt budżetowy i dług publiczny w wybranych krajach europejskich, red. E. Ruśkowski, Białystok 2010.

Kuca G., Procedura we współczesnym prawie konstytucyjnym. Analiza porównawcza na przykładzie państw UE, Warszawa 2018.

Metelska-Szaniawska K., Ekonomia konstytucyjna – ekonomia polityczna ładu gospodarczego, [w:] Teoria wyboru publicznego. Główne nurty i zastosowania, red. J. Wilkin, Warszawa 2012.

Miklaszewska J., Filozofia a ekonomia. W kręgu teorii publicznego wyboru, Kraków 2001.

Owsiak S., Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Warszawa 2013.

Owsiak S., Wydatki publiczne, Warszawa 2019.

Schumpeter J.A., Kapitalizm, socjalizm, demokracja, Warszawa 1995.

Stelmach J., Brożek B., Załuski W., Dziesięć wykładów o ekonomii prawa, Warszawa 2007.

Van den Hauwe L., Public Choice, Constitutional Political Economy and Law and Economics, [w:] Encyclopedia of Law and Economics, vol. 1: The History and Methodology of Law and Economics, eds. B. Bouckaert, G. De Geest, Cheltenham 2000.

Wernik A., Finanse publiczne, Warszawa 2011.

Wilkin J., Teoria wyboru publicznego – homo oeconomicus w sferze polityki, [w:] Teoria wyboru publicznego. Główne nurty i zastosowania, red. J. Wilkin, Warszawa 2012.

Wójtowicz W., Podstawy prawa budżetowego i gospodarki budżetowej państwa, [w:] Zarys finansów publicznych i prawa finansowego, red. W. Wójtowicz, Kraków 2005.

Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Poznań 2001.

Wróblewski J., Obowiązywanie systemowe i granice dogmatycznego podejścia do systemu prawa, [w:] idem, Pisma wybrane, Warszawa 2015.

Zubik M., Budżet państwa w polskim prawie konstytucyjnym, Warszawa 2001.

NETOGRAFIA

Ministerstwo Finansów, Sejm RP przyjął budżet na 2020 r. – pierwszy od 30 lat bez deficytu, 14.02.2020, https://www.gov.pl/web/finanse/sejm-rp-przyjal-budzet-na-2020-r--pierwszy-od-30-lat-bez-deficytu (dostęp: 9.03.2022).

Sprawozdanie stenograficzne, 5. posiedzenie Senatu RP X kadencji w dniach 25, 26 i 27 lutego 2020 r., https://www.senat.gov.pl/prace/posiedzenia/przebieg,536,1,wersja-pdf.html (dostęp: 24.03.2022).

AKTY PRAWNE

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483, z późn. zm.).

Uchwała Senatu RP z dnia 23 listopada 1990 r. – Regulamin Senatu (t.j. M.P. 2018, poz. 846, z późn. zm.).

Uchwała Senatu RP w sprawie ustawy budżetowej na rok 2020 r., Druk nr 267.

Ustawa budżetowa na rok 1990 z dnia 23 lutego 1990 r. (Dz.U. 1990, nr 13, poz. 82).

Ustawa budżetowa na rok 1994 z dnia 25 marca 1994 r. (Dz.U. 1994, nr 52, poz. 209).

Ustawa budżetowa na rok 2020 z dnia 14 lutego 2020 r. (Dz.U. 2020, poz. 571).

Ustawa Konstytucyjna z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz.U. 1992, nr 84, poz. 426, z późn. zm.).

ORZECZNICTWO

Orzeczenie TK z dnia 21 listopada 1994 r., K 6/94, OTK 1994, nr 2, poz. 39.

Orzeczenie TK z dnia 24 października 1995 r., K 14/95, OTK 1995, nr 2, poz. 12.

Orzeczenie TK z dnia 23 lutego 1999 r., K 25/98, OTK 1999, nr 2, poz. 23.

Postanowienie TK z dnia 20 czerwca 2001 r., K 35/00, OTK ZU 2001, nr 6, poz. 167.

Wyrok TK z dnia 13 grudnia 2004 r., K 20/04, Dz.U. 2004, nr 273, poz. 2720.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/g.2022.69.1.43-67
Data publikacji: 2022-11-04 19:54:23
Data złożenia artykułu: 2022-03-25 08:25:42


Statystyki


Widoczność abstraktów - 660
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 309

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2022 Anna Izdebska

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.