Zaburzenia zachowania u dzieci i ich osobowościowe konsekwencje

Barbara Katarzyna Cygan

Streszczenie w języku polskim


Wprowadzenie: Celem artykułu było przybliżenie złożonego problemu zaburzeń zachowania i osobowości antyspołecznej. W praktyce pedagogicznej bardzo często w ujęciu potocznym każde nieprawidłowe zachowanie dziecka/adolescenta jest nazywane ,,zaburzonym zachowaniem”, co jest sprzeczne z obowiązującą, naukową terminologią. Nie każde nieprawidłowe zachowanie jest bowiem zaburzeniem zachowania. Wskaźniki ujęte w psychiatrii dzieci i młodzieży jasno określają, kiedy możemy mówić o zaburzeniach zachowania oraz wskazują, jakie konsekwencje mogą za sobą nieść, gdy nie zostaną wcześnie zdiagnozowane a dziecko/adolescent poddany terapii.  Jedną z konsekwencji może być właśnie w późniejszym wieku diagnoza osobowości antyspołecznej (dyssocjalnej). Problem i cel badań: Celem analizy literatury przedmiotu było ukazanie zależności pomiędzy zaburzeniami zachowania a osobowością antyspołeczną. Podjęto również próbę zwrócenia uwagi na fakt, że pierwsze symptomy zaburzeń zachowania możemy już obserwować u małych dzieci (nawet w wieku 3-4 lat), co jest bardzo niepokojące i wymaga podjęcia wczesnej interwencji terapeutycznej, poprzedzonej rzetelną diagnozą specjalistyczną. Stan wiedzy: Jak ukazują wyniki badań zaburzenia zachowania, z powodu nasilonych i trwałych zachowań antyspołecznych (jeśli nie jest włączona odpowiednia terapia specjalistyczna lub z różnych przyczyn nie przynosi ona efektu) w prostej drodze prowadzą do diagnozy osobowości antyspołecznej. Przytoczone wyniki badań, potwierdzają tę korelację. Podsumowanie: Należy właściwie diagnozować dzieci/adolescentów, które przejawiają cechy zaburzeń zachowania oraz obejmować ich specjalistyczną pomocą medyczną oraz psychologiczno-pedagogiczną w celu zmniejszenia zachowań antyspołecznych, które mogą ich ustrzec przed rozwinięciem się osobowości antyspołecznej.


Słowa kluczowe


zaburzenia zachowania, osobowość antyspołeczna.

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Barkley, R.A. i in. (1991). Adolescents with attention deficit hyperactivity disorder: patterns of behavioral adjustment, academic functioning, and treatment utilization. Journal of American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 30, 752–761. https://doi.org/10.1016/s0890-8567(10)80010-3

Butcher, J.N, Hooley, J.M., Mineka, S. (2018). Psychologia zaburzeń. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Copeland, W.E., Miller-Johnson, S., Keeler, G., Angold, A., Costello, E.J. (2007). Childhood Psychiatric Disorders and Young Adult Crime: A Prospective, Population-Based Study. American Journal of Psychiatry, 164 (11), 1668–1675. https://ajp.psychiatryonline.org/doi/pdf/10.1176/appi.ajp.2007.06122026 (dostęp: 19.04.2021)

Domurat, M. (2016). Zaburzenia zachowania. W: M. Jerzak (red.). Zaburzenia psychiczne i rozwojowe u dzieci a szkolna rzeczywistość. (41-55, 40-55). Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.

Fallon, J. (2020). Mózg psychopaty. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Gałecki, P., Pilecki, M., Rymaszewska, J., Szulc, A., Sidorowicz, S., Wciórk,a J. (red). (2018). Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych DSM-5. Wrocław: Edra Urban&Partner.

Iniewicz, G., Wiśniewska, D., Dziekan, K., Czuszkiewicz, A., (2011). Wzory przywiązania i zachowania agresywne wśród młodzieży z diagnozą zaburzeń zachowania i emocji, Psychiatria Polska, 2011/XLV (5), 703–711.

Jensen, P.S., Martin, D., Cantwell, D.P. (1997). Comorbidity of ADHD: implications for research, practice, and DSM-V. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 36, 1065–1079. https://doi.org/10.1177/108705479700200307

Juszczak, D., Korzeniewski, K. (2016). Analiza wybranych czynników psychospołecznych i psychopatologicznych u sprawców przestępstw seksualnych z trwałymi anomaliami osobowości. Seksuologia Polska, 14 (1), 13–18. https://doi.org/10.5603/13-18

Kądziela-Olech, H. (2015). Profil zaburzeń psychicznych na podstawie psychiatrii konsultacyjnej u pacjentów hospitalizowanych w wielospecjalistycznym dziecięcym szpitalu klinicznym. Pediatria i Medycyna Rodzinna 2015, 11 (2), 197–204. https://doi.org/10.15557/PiMR.2015.0017

Karasowska, A. (2006). Jak wychowywać i uczyć dzieci z zaburzeniami zachowania. Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Kazdin, A.E., Weisz, J.R. (2006). Psychoterapia dzieci i młodzieży. Metody oparte na dowodach. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kołakowski, A. (2018). Kliniczny obraz zaburzeń zachowania. W: A. Kołakowski (red.). Zaburzenia zachowania u dzieci. Teoria i praktyka (s.15-63). Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Konopnicki, J. (1964). Zaburzenia w zachowaniu się dzieci i środowisko. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.

Lahey, B.B., Loeber, R., Burke, J.D., Applegate, B. (2005). Predicting Future Antisocial Personality Disorder in Males From a Clinical Assessment in Childhood. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 73 (3), 389–399. https://doi.org/10.1037/0022-006X.73.3.389

Namysłowska, I. (2012). Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.

Opora R. (2011). Zaburzenia uwagi a niedostosowanie społeczne. Resocjalizacja Polska, 2, 275-285.

Pastwa-Wojciechowska, B. (2011). Psychologiczno-psychiatryczna problematyka psychopatii a potrzeby i praktyka opiniodawstwa w procesie stosowania prawa. Chowanna, 2, 159-177.

Pastwa-Wojciechowska, B., (2019). Psychopaci sprawcy przestępstw seksualnych. Gdańsk: Harmonia Universalis.

Pawlak, P. (2013). Dzieci z ADHD i ich rodzeństwo. Kraków: Impuls.

Pfiffner, L.J. (2004). Wszystko o ADHD. Kompleksowy, praktyczny przewodnik dla nauczycieli. Poznań: Zysk i Spółka.

Peterman, Sz. (2019). Antyspołeczne zachowania dzieci i młodzieży z rodzin dotkniętych przemocą domową. W: J. Sala (red). Zdrowa i mocna rodzina fundamentem społeczeństwa (s. 58-70). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II. https://doi.org/10.15633/9788374387613.05.

Robins, L.N., Lewis, R.G. (1966). The Role of the Antisocial Family in Graduation and Crime: A Three-Generation Study. The Socjological Quartely. Official Journal of the Midwest Sociogical Society, T 7, 500-514.

Rolon-Arroyo, B., Arnold, D.H., Harvey, E. A. (2014). The predictive utility of conduct disorder symptoms in preschool children: a 3 year follow-up study. Child Psychiatry Human Development. 45, 329–337. https://doi.org/ 10.1007/s10578-021-01183-3.

Seligman, EP. Walker, E.F. Rosenhan, D.L (2006). Psychopatologia. Poznań: Wyd. Zysk i Spółka.

Sędek, A. (2019) Przejawy antyspołecznych zaburzeń osobowości młodzieży. Trudności diagnostyczno-terapeutyczne. Głos w dyskusji. W: S. Ŝudlo, (red.) Molodìžna polìtika: problemi ta perspektivi. (s. 65-73).Vipusk 9 – Drogobič. Legnicâ: Trek LTD.

Szwejka, Ł. (2015). Specyfika zaburzeń zachowania u uczniów szkół podstawowych. Społeczeństwo i Rodzina, 43 (i/2015), 106-118.

Siwek, S. (2010). Czynniki społeczne w genezie nieprawidłowego rozwoju i zachowania. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica, 14, 19-43.

Wiącek, R. (2005). Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo w wieku przedszkolnym. Program terapii i wspomagania rozwoju oraz scenariusze zajęć. Kraków: Impuls.

Wolańczyk, T., Komender, J. (2004). Zaburzenia hiperkinetyczne. W: I. Namysłowska (red.). Psychiatria dzieci i młodzieży (s. 197-212). Warszawa: Wydawnictwo Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.

Zawadzka, E. (2018). Zachowania o charakterze destrukcyjnym w okresie średniego dzieciństwa: norma czy patologia? Annales Uniwersitatis Mariae Curie-Skłodowska. Lublin – Polonia. Vol. XXXI, 3, 231-245. https://doi.org/ 10.17951/j.2018.31.3.231-245

Zoccolillo, M., Pickles, A., Quinton, D., Rutter, M. (1992). The outcome of childhood conduct disorder: Implications for defining adult personality disorder and conduct disorder. Psychological Medicine, 22, (4), 971 – 986. https://doi.org/10.1017/S003329170003854X




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2021.40.4.291-308
Data publikacji: 2021-12-31 11:13:17
Data złożenia artykułu: 2021-05-03 15:33:40


Statystyki


Widoczność abstraktów - 6799
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 7416

Wskaźniki





Prawa autorskie (c) 2021 Barbara Katarzyna Cygan

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.