Idea inkluzji jako filozofii edukacji – konteksty istotne dla pedagogiki specjalnej

Streszczenie w języku polskim

Wprowadzenie: Inkluzję społeczną najczęściej ujmuje się w kategoriach równościowych w znaczeniu równego dostępu do różnego rodzaju zasobów oraz możliwości udziału w interakcjach i wypełnianiu ról społecznych. W takim wymiarze inkluzja społeczna polega na przeciwdziałaniu nierówności społecznej, separacji oraz marginalizacji, przy jednoczesnym docenianiu różnorodności. Fenomen inkluzji, pojmowanej w kontekście edukacji włączającej w ujęciu pedagogiki specjalnej oznacza włączanie kategorii różnic w zakres wspólnotowości – różnorodność jest uwzględniana w tym, co wspólne.

Cel badań: Problem badawczy koncentruje się na próbie odpowiedzi na pytanie, czym jest idea inkluzji społecznej jako filozofia edukacji, z jakimi podstawowymi kategoriami pojęciowymi, kluczowymi dla dyskutowanego zagadnienia koresponduje oraz jak ta idea koncepcyjnie wpisuje się w obszar zainteresowań pedagogiki specjalnej. Celem poznawczym badań była eksploracja znaczenia inkluzji rozumianej jako wyrównywanie nierówności społecznych, zwiększanie grupom defaworyzowanym wskutek różnicy szans na społeczną partycypację oraz możliwość godnego życia, a także docenianie różnorodności jako kategorii priorytetowej dla edukacji specjalnej.

Stan wiedzy: Tematem przewodnim jest refleksja nad znaczeniem inkluzji społecznej, wspólnoty włączającej i kultury inkluzyjnej, różnorodności i różnicy w odniesieniu do filozofii edukacji i środowiska uczenia się. Zasadniczy kontekst dyskusji sprowadza się do analizy głównych kategorii pojęciowych i transmisji idei inkluzji w przestrzeń paradygmatyczną pedagogiki specjalnej.

Podsumowanie: Pedagogika specjalna jest obszarem wyrównywania szans, a edukacja włączająca jest jednym z najskuteczniejszych narzędzi emancypacyjnych, niwelujących nierówności społeczne. Edukacja inkluzyjna postrzegana jest jako przestrzeń zmiany, w której coraz pełniej uwierzytelnia się wizja praktycznych możliwości realizacji i legitymizacji idei inkluzji społecznej. Jej podstawę stanowi inkluzyjna kultura szkoły ukonstytuowana na wspólnotowości, szacunku, równości, uznaniu różnorodności jako wartości.