Duch i kultura w języku – o myśleniu etnolingwistycznym Karla Vosslera

Streszczenie w języku polskim

Niniejszy artykuł to krytyczna refleksja na temat zainicjowanych przez Karla Vosslera (1872–1949) na przełomie XIX i XX wieku prac badawczych; ich efektem było wypracowanie nowatorskiej koncepcji języka i badań z zakresu językoznawstwa. Vossler reprezentuje nurt antypozytywistyczny, odwołuje się z jednej strony do estetyki B. Crocego, z drugiej strony czerpie z heglowskiej filozofii ducha i humboldtowskiej dychotomii έργον i ένέργέία. W roku 1925 ukazuje się obszerne studium Duch i kultura w języku, które traktuje się jako summajego działalności naukowej. Dziś koncepcja Vosslera popadła niemalże w zapomnienie. Co jest i było tego przyczyną, dlaczego już wówczas nie chciano dostrzec w niej rysów awangardowości i jakościowego postępu? Co przesądziło o tym, że koncepcja trafiła na obrzeża dyskursu naukowego i pojawia się jedynie jako element historii współczesnego językoznawstwa? Moim celem jest próba odpowiedzi na powyższe pytania oraz pokazanie zawartego w koncepcji Vosslera znacznego potencjału eksplanacyjnego, który nadal – mimo upływu czasu – może stanowić przyczynek do dalszych badań nad językiem i kulturą z pozycji etnolingwistycznej.