Język ukraiński jako ochrona granic państwa – aspekt psycholingwistyczny

Irena Snikhovska, Olena Denysevych

Streszczenie w języku polskim


Autorki prezentują psycholingwistyczną analizę świadomości językowej Ukraińców w wyniku badania reakcji na leksykalny bodziec mowa 'język’. Podstawę analiz stanowią wyniki  eksperymentu asocjacyjnego, przeprowadzonego wśród Ukraińców pod koniec 2022 roku. Ukazują one treść asocjacyjną związaną z koncepcją języka. Powstałe pole asocjacyjne obejmuje reakcje, które można podzielić na kilka grup semantycznych, obejmujących aspekty narodowe, etniczne, emocjonalne, folklorystyczne i związane z aktywnością człowieka, a także sferę ujawniającą różnorodne funkcje językowe. Badanie miało na celu ujawnienie roli tożsamości językowej i świadomości językowej w kontekście wojny rosyjsko-ukraińskiej.


Słowa kluczowe


bodziec leksykalny; znaczenie asocjacyjne; eksperyment asocjacyjny; identyfikacja językowa; polityka językowa; świadomość językowa

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Azhnyuk, B.M. (ed.). 2024. Mova i vijna: dynamika movnoy systemy i movna polityka. Kyiv: Vydavnychyy dim Dmytra Burago Instytut movoznavstva im. O.O. Potebni NAN Ukrayiny.

Bartmiński, Jerzy. 2009. Aspects of Cognitive Ethnolinguistics. Ed. Jörg Zinken; trans. Adam Głaz. London and Oakville, CT: Equinox.

Bartmiński, Jerzy. 2013. The cognitive definition as a text of culture. In Adam Głaz, David S. Danaher, and Przemysław Łozowski (eds.), The Linguistic Worldview: Ethnolinguistics, Cognition, and Culture, 161–175. London: Versita/De Gruyter Open Poland.

Berger, Peter L. and Thomas Luckmann. 1966. The Social Construction of Reality: A Treatise in the Sociology of Knowledge. Garden City, NY: Anchor Books.

Butenko, Natalia P. 1979. Slovnyk asotsiatyvnykh norm ukrain’skoi movy. Lviv: Vyshcha shkola.

Deutscher, Guy. 2011. Through the Language Glass: Why the World Looks Different in Other Languages. London: Arrow Books.

Fishman, Joshua A. 2009. Do NOT Leave Your Language Alone. The Hidden Status Agendas Within Corpus Planning in Language Policy. New York: Routledge.

Głaz, Adam. 2022. Linguistic Worldview(s): Approaches and Applications. New York and London: Routledge.

Głaz, Adam. (2025). Struggling with words and worlds after February 24: Ukrainian and Belarusian students in Poland. In Halyna Shumytska and Aleks Kruglov (eds.), Movy ta kultury pid chas viyny. Languages and Cultures in Times of War, 191–205. Uzhgorod: Uzhgorodskiy natsiolanyy universytet. DOI: 10.14324/000.ch.10206647. Available at https://discovery.ucl.ac.uk/id/eprint/10206647

Holikova, Natalia S., Ksenia V. Taranenko. 2022. Kontsept “ridna mova” u svidomosti ukraintsiv. Psycholinguistics 32(2): 106–127.

Hasibuan, Juli R. 2016. Associative meaning and communicative effect (meaning delivery). Jurnal Bahas Unimed 27(3). DOI: https://doi.org/10.24114/bhs.v27i3.5670.

Hill, Jane H. and Bruce Mannheim. 1992. Language and world view. Annual Review of Anthropology 21: 381–406.

Ivanov, Ihor Yu. 2008. Mova v konteksti etnonatsional’noho rozvytku Ukrainy: teoretyko-metodolohichni zasady. Naukovi zapysky Instytutu politychnykh i etnonatsional’nykh studiy imeni I. F. Kurasa Natsional’noi Akademii Nauk Ukrainy 3: 62–73.

Izotova, Natalya and Serhiy Potapenko (eds.). 2024. Ukrayin’skiy voyennyy dyskurs: polilog zhanriv i styliv. Kyiv: Vydavnychyy Tsentr KNLU.

Kulyk, Volodymyr M. 2014. Rol’ ukrains’koi movy v natsional’niy identychnosti hromadyan postradyans’koi Ukrainy. Naukovy zapysky Instytutu politychnykh i etnonatsional’nykh studiy imeni I. F. Kurasa Natsional’noi Akademii Nauk Ukrainy 4-5: 156–171.

Kulyk, Volodymyr M. 2014. Soviet nationalities policies and the discrepancy between ethnocultural identification and language practice in Ukraine. In M. Beissinger and S. Kotkin (eds.), The Historical Legacies of Communism in Russia and Eastern Europe, 202–221. Cambridge: Cambridge University Press.

Łozowski, Przemysław. 2022. The will and be going to constructions as panchronic inferences: In search of cognitive motivation. Lege Artis. Language Yesterday, Today, Tomorrow VII(2): 39–75.

Łozowski, Przemysław. 2023. In search of panchrony: Saussure versus Cognitive Linguistics. Lublin Studies in Modern Languages and Literature 47(2): 153–164. DOI:10.17951/lsmll.2023.47.2.153-164

Makarets, Iulia S. 2019. Movna polityka: terminolohichno-katehoriynyy vymir. Naukovi zapysky kafedry UNESCO Kyivs’koho natsional’noho linhvistychnoho universytetu. Filolohiya, pedahohika, psykholohiya 39: 92–103.

Maiboroda O. M., M. I. Shulga and V. P. Horbatenko (ed.). 2008. Movna sytuatsiya v Ukraini: mizh konfliktom i konsensusom. Kyiv: Instytut politychnykh i etnonatsionalnykh studiy imeni I. F. Kurasa Natsional’noi Akademii Nauk Ukrainy.

Martinek, Svitlana. 2004. The role of the associative experiment in the profiling of concepts. In Barbara Lewandowska-Tomaszczyk and Alina Kwiatkowska (eds.), Imagery in Language. Festschrift in Honour of Professor Ronald W. Langacker, 489–498. Frankfurt am Main: Peter Lang.

Martinek, Svitlana. 2024. The opposition sviy ‘us (our)’– chuzhyy ‘them (their)’: what has changed during the Russian invasion of Ukraine? Etnolingwistyka 36: 37–54. DOI: 10.17951/et.2024.36.37.

Matskiv, Tetiana Ya. 2017. Mova ta identychnist’: ukrains’kiy vymir. Ukrainoznavstvo 3: 192–200.

Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława. 2013. Stereotypes and values in the linguistic worldview. In Adam Głaz, David S. Danaher, and Przemysław Łozowski (eds.), The Linguistic Worldview: Ethnolinguistics, Cognition, and Culture, 199–214. London: Versita/De Gruyter Open Poland.

Pajdzińska, Anna. 2013. The linguistic worldview and literature. In Adam Głaz, David S. Danaher, and Przemysław Łozowski (eds.), The Linguistic Worldview: Ethnolinguistics, Cognition, and Culture, 41–59. London: Versita/De Gruyter Open Poland.

Polhorodnyk, D. V. 2019. Associative experiment in the study of the key concept Ireland. Science and Education a New Dimension. Philology VII(62): 38–41.

Resta, Simonetta. 1998. Words and social change. The impact of power and ideology on the language of Economics and Law. ASp: La revue du GERAS. http://journals.openedition.org/asp/2760. Accessed 12.09.2023. DOI: https://doi.org/10.4000/asp.2760.

Shiffman, Harold F. 1996. Linguistic Culture and Language Policy. London: Routledge.

Shohamy, Elena G. 2006. Language Policy: Hidden Agendas and New Approaches. London: Routledge.

Shumytska, Halyna and Aleks Kruglov (eds.). 2025. Movy ta kultury pid chas viyny. Languages and Cultures in Times of War. Uzhgorod: Uzhgorodskiy natsiolanyy universytet. Available at: https://discovery.ucl.ac.uk/id/eprint/10206588/.

Stokes, Bruce. 2017. Language: The Cornerstone of National Identity (from What It Takes to Truly Be ‘One of Us’). Pew Research Center. https://www.pewresearch.org/global/017/02/01/language-the-cornerstone-of-national-identity. Accessed: 28.10.2023.

Syt’ko, Olena M. 2020. Do pytannya pro kontseptsiyu linhvistychnoyi bezpeky. Pivdennoukrains’kiy pravnychyy chasopys 4: 45–50.

Underhill, James W. 2009. Humboldt, Worldview and Language. Edinburgh: Edinburgh University Press.

Underhill, James W. 2011. Creating Worldviews: Metaphor, Ideology and Language. Edinburgh: Edinburgh University Press.

Yakovlev, Anatoliy O. 2017. Sotsiokul’turni chynnyky natsiotvorennya. Visnyk Kharkisvkoho natsional’noho universytetu imeni V.N. Karazina. Seriya “Teoriya kul’tury i filosofiya nauky” 57: 170–176.

Zasiekina, Larissa V. 2014. Mova yak kohnityvno-dyskyrsyvna psykhomekhanika svidomosti. Psykholohichni perspektyvy 23: 112–126.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2025.37.167
Data publikacji: 2025-08-05 23:15:18
Data złożenia artykułu: 2025-01-26 18:08:16


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2025 Irena Snikhovska, Olena Denysevych

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.