A certain kind of de-agentive construction in Polish, Russian, and Bulgarian. An ethnosyntactic account

Dimka Vasileva Savova

Abstract


The article discusses a de-agentive construction, in which actions that have their own agents are presented as agentless. On the basis of analyses conducted by Anna Wierzbicka, Yuriy Apresyan, Yuriy Knyazev, and data from the National Corpus of Polish (NKJP), three languages are compared: Polish, Russian, and Bulgarian. De-agentive constructions are used for a pragmatic purpose: to change the status of the agent to a passive participant. Five states are captured by means of this construction type: (1) physical actions, whose fulfilment is independent of the agent; (2) intellectual or perceptual processes not subject to human control; (3) actions and processes dependent on external circumstances; (4) actions directly connected to human psychology; (5) impulses, physiological states, and emotions that only marginally, if at all, depend on human agency. It is concluded that Polish constructions are characterised by the belief that human actions are controlled from the outside by something indefinite; in Russian, the experiencer’s internal states are underscored; Bulgarian points to the role of control on emotional and physiological states.


Keywords


etnoskładnia; konstrukcje bezosobowe; podmiot w celowniku; czasowniki zwrotne; deagentywność

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


Apresjan Jurij D., 2003, Fundamental’naja klassifikacija predikatov i sistemnaja leksikografija, [w:] Grammatičeskie kategorii: ierarchii, svjazi, vzaimodejstvie. Materialy meždunarodnoj naučnoj konferencii. Sankt-Peterburg, 22--24 sentjabrja 2003 g., red. Viktor S. Chrakovskij, Sankt-Peterburg, s. 7–21, [http://iling.spb.ru/typo/materials/gc03pdf/apresjanspb2003.pdf; dostęp: 29.01.2019].

Apresjan Jurij D., 2006, Osnovanija sistemnoj leksikografii, [w:] Jazykovaja kartina mira i sistemnaja leksikografija, red. Jurij D. Apresjan, Moskva, s. 33–160.

Bartmiński Jerzy, Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, 2004, Dynamika kategorii punktu widzenia w języku, tekście i dyskursie, [w:] Punkt widzenia w języku i w kulturze, red. Jerzy Bartmiński, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Ryszard Nycz, Lublin, s. 321–358.

Bartmiński Jerzy, 2006, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin.

Grepl’ Miroslav, 1967, K suščnosti tipov predloženij v slavjanskich jazykach, „Voprosy jazykoznanija”, z. 5, s. 60–68.

Knjazev Jurij P., 2007, Grammatičeskaja semantika: Russkij jazyk v tipologičeskoj perspektive, Moskva.

Korytkowska Małgorzata, 1990, Z problematyki składni konfrontatywnej. Na przykładzie bułgarskich i polskich zdań bezpodmiotowych, Wrocław--Warszawa--Kraków--Gdańsk--Łódź.

Langacker Ronald, 2009, Gramatyka kognitywna: wprowadzenie, Kraków.

Savova Dimka, 2014, Deagentivnostta v b”lgarskija ezik i nejnoto izrazjavane (v s”postavka s”s sr”bskija ezik), Sofija.

Savova Dimka, 2018a, Sintaktični konstrukcii s logičeski subekt ‘glagol + mi se’ v b”lgarskija ezik, „Slavia meridionalis”, z. 18.

Savova Dimka, 2018b, Nabljudenija v”rhu deagentivnostta w polski i b”lgarski tekstove, „Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie”, z. 7, s. 25--46.

Wierzbicka Anna, 1999, Etnoskładnia i filozofia gramatyki, [w:] Język – umysł – kultura. Wybór prac, red. Jerzy Bartmiński, Warszawa, s. 341--401.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2019.31.121
Date of publication: 2019-10-11 20:09:51
Date of submission: 2019-05-28 16:07:32


Statistics


Total abstract view - 1000
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 489

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2019 Dimka Vasileva Savova

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.