Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Środki poprawczo-wychowawcze stosowane wobec małoletnich więźniów w Królestwie Polskim (do 1867 r.)
Streszczenie w języku polskim
Wprowadzenie: W okresie autonomicznym Królestwa Polskiego odpowiedzialność karna groziła już siedmioletnim dzieciom. Tragiczną konsekwencją przestępczości nieletnich była kara więzienia, w trakcie której małoletni odbywali ją wspólnie ze zdemoralizowanymi więźniami dorosłymi. Przeciwdziałać temu zjawisku miały środki oddziaływania poprawczo-wychowawczego.
Cel badań: Celem artykułu jest prezentacja środków poprawczo-wychowawczych w świetle rozwiązań normatywnych wobec małoletnich więźniów w okresie autonomicznym Królestwa Polskiego. Badaniu poddano źródła instytucjonalne w postaci przepisów kodeksów karnych, odezw Rady Administracyjnej, rozporządzeń Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych oraz regulaminów więziennych odnoszących się do nieletnich przestępców i małoletnich więźniów.
Stan wiedzy: W historii pedagogiki resocjalizacyjnej brakuje syntetycznego opracowania na temat nauczania małoletnich w więzieniach w okresie autonomicznym Królestwa Polskiego. Nieliczne wyniki badań koncentrujące się na ówczesnym stanie oświaty więziennej, tylko marginalnie odnoszą się do nauki dzieci w więzieniach. Problematyką tą zajmowali się zarówno XIX-wieczni działacze społeczni, jak i badacze w latach międzywojennych. W okresie powojennym odnajdziemy ją także incydentalnie w monografiach poświęconych resocjalizacji nieletnich.
Podsumowanie: Pomimo że naczelnym celem polityki zaborcy wobec dzieci była rusyfikacja, to podejmowane w więzieniach starania, dzięki społecznemu zaangażowaniu penitencjarystów, przyczyniały się do ich moralnej poprawy.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Archiwum Państwowe w Suwałkach, Więzienie Suwalskie, sygn. 6.
Bieda, J. (2017). Działalność oświatowa w więzieniach Królestwa Polskiego 1815–1867. Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego, 20, 135–146.
Bołdyrew, A. (2015). Reformatorskie koncepcje działań oświatowych i opiekuńczo-wychowawczych wobec dzieci zaniedbanych w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku na tle rozwiązań europejskich. Biuletyn Historii Wychowania, 33, 57–70.
Buczyński, R. (1876). O nieletnich przestępcach i osadach rolniczo poprawczych. Gazeta Sądowa Warszawska, 27, 217–218.
Czacki, T. (1861). O litewskich i polskich prawach, t. II. Wydanie Kazimierza Józefa Turowskiego.
Decyzya stanowiąca, aby wyznaczane więźniom, w fabrykach więziennych pracującym, wynagrodzenie, mające za cel opatrzenie ich w fundusz na pierwsze potrzeby po wyjściu z więzienia, w razie ich śmierci w więzieniach, uważane było nie za własność więźni, lecz posługiwało do rozporządzenia Rządu. (1846). Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego: Wydział Spraw Wewnętrznych, cz. 6. O aresztach i więzieniach, t. III. Drukarnia J. Goldmana.
Instrukcya dla więzień i zakładów karnych Królestwa Polskiego. (1859). Drukarnia S. Orgelbranda.
Instrukcya więzienna. (1823). Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego: Wydział Spraw Wewnętrznych, cz. 6. O aresztach i więzieniach, t. I. Drukarnia S. Orgelbranda.
Kalinowski, M., Pełka, J. (1996). Zarys dziejów resocjalizacji nieletnich. Wyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
K.D. S. (1899). Światła i cienie. Wędrowiec, 47, 931.
Kodeks kar głównych i poprawczych. (1847). Drukarnia Kommissyi Rządowej Sprawiedliwości.
Kodeks karzący dla Królestwa Polskiego. (1817). Dziennik Praw Królestwa Polskiego, 20, V.
Miklaszewski, W. (1872). O małoletnich przestępcach oraz Towarzystwie osad rolnych i przytułków rzemieślniczych. Skład Główny w księgarni M. Glüksberga.
Mogilnicki, A. (1925). Dziecko i przestępstwo. M. Arcta.
Moldenhawer, A. (1882), Dzieci w więzieniach. W: Niedole dziecięce. Drukarnia Noskowskiego.
Odezwa, objawiająca decyzyę Namiestnika Królestwa, wyznaczającą fundusz na światło i materyały piśmienne dla szkółki przy więzieniu karnem w Warszawie. (1850). Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego: Wydział Spraw Wewnętrznych, cz. 6. O aresztach i więzieniach, t. IV. Drukarnia S. Orgelbranda.
Odezwa objawiająca decyzyę Namiestnika Królestwa, wyznaczającą fundusz na płacę dla Nauczycieli w czterech głównych szkółkach więziennych, w których małoletni przestępcy nauki pobierają. (1858).
Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego: Wydział Spraw Wewnętrznych, cz. 6. O aresztach i więzieniach, t. IV. Drukarnia S. Orgelbranda.
Odezwa, objawiająca decyzyę Namiestnika Królestwa, zezwalającą na podwyższenie stopy zarobku więźni pracujących przy fabrykach więziennych. (1859). Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego: Wydział Spraw Wewnętrznych, cz. 6. O aresztach i więzieniach, t. III. Drukarnia J. Goldmana.
Osoba, A. (2007). Więzienie na Zamku Lubelskim w latach 1824–1915. W T. Radzik (Red.), Z dziejów więzienia w Lublinie (s. 33–107). Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w Lublinie.
Osoba, A. (2001). Z dziejów polskiej dziewiętnastowiecznej myśli penitencjarnej. Przegląd Więziennictwa Polskiego, 32–33, 102–124.
Pospiszyl, K. (1990). Resocjalizacja nieletnich. Doświadczenia i koncepcje. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.
Postanowienie, nakazujące zaprowadzenie po więzieniach fabryk i warsztatów, z wskazaniem, jacy z więźniów w nich pracować mają. (1832). Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego: Wydział Spraw Wewnętrznych, cz. 6. O aresztach i więzieniach, t. III. Drukarnia J. Goldmana.
Senkowska, M. (1957). Raport Fryderyka Skarbka o warszawskim więzieniu śledczym z 1828 r. Czasopismo Prawno-Historyczne, IX(2), 259–266.
S. Hr. F. (1832). Art.(ykuł) nad.(esłany). Kurjer Warszawski, 62, 313.
Skarbek, F. (1878). Pamiętniki. Nakładem J. K. Żupańskiego.
Skarbek, F. (1832). Statystyka. Wyjątek z rapportu Hr. Skarbka o więzieniach Królestwa w roku 1830. Gazeta Warszawska, 9, 503–504.
Skarbek, F. (1830). Zdanie sprawy z podróży po niektórych krajach Europy z polecenia rządu odbytey, w zamiarze zwiedzenia zakładów dla ubogich i więzień. Drukarnia A. Gałęzowskiego i Kompanii.
Śliwowski, J. (1956). Kara pozbawienia wolności w Królestwie Polskim i próba reformy jej wykonania. Czasopismo Prawno-Historyczne, VIII(2), 9–74.
Reskrypt Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych z dnia 19 Listopada (1 Grudnia) Nr 8,967/44,169 wydany do Rządów Gubernialnych: Warszawskiego, Lubelskiego, Radomskiego i Płockiego. (1858). Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego: Wydział Spraw Wewnętrznych, cz. 6. O aresztach i więzieniach, t. IV. Drukarnia S. Orgelbranda.
Rozporządzenie dotyczące zwiedzania przez Wizytatorów szkół rządowych szkółek urządzonych przy więzieniach dla małoletnich przestępców. (1861). Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego: Wydział Spraw Wewnętrznych, cz. 6. O aresztach i więzieniach, t. IV. Drukarnia S. Orgelbranda.
Rozporządzenie o kwalifikowaniu do szkółek przy czterech główniejszych więzieniach małoletnich przestępców, starszych nad lat 14-ście, oraz dziewcząt w więzieniach będących. (1860). Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego: Wydział Spraw Wewnętrznych, cz. 6. O aresztach i więzieniach, t. IV. Drukarnia S. Orgelbranda.
Rozporządzenie, polecające zaprowadzenie szkółek dla małoletnich przestępców po więzieniach, oraz czytelni świątecznych dla starszych aresztantów. (1853). Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego: Wydział Spraw Wewnętrznych, cz. 6. O aresztach i więzieniach, t. IV. Drukarnia S. Orgelbranda.
Rozporządzenie, ponawiające rozkaz zakładania po więzieniach szkółek dla małoletnich przestępców, oraz czytelni świątecznych dla dorosłych aresztantów, i zamieszczanie o postępie w tem wiadomości w rapportach miesięcznych o wypadkach z rewizyj peryodycznych więzień. (1856). Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego: Wydział Spraw Wewnętrznych, cz. 6. O aresztach i więzieniach, t. IV. Drukarnia S. Orgelbranda.
Rozporządzenie wskazujące, w jaki sposób mają być zaopatrywane w książki szkółki po więzieniach dla małoletnich przestępców i czytelnie świąteczne dla dorosłych aresztantów. (1853). Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego: Wydział Spraw Wewnętrznych, cz. 6. O aresztach i więzieniach, t. IV. Drukarnia S. Orgelbranda.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2022.41.1.225-239
Data publikacji: 2022-04-19 10:31:52
Data złożenia artykułu: 2021-08-17 17:57:04
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2022 Jerzy Czołgoszewski
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.