Krytyczne myślenie jako obszar rozwoju i samodzielnego działania w szkolnym zespole
Streszczenie w języku polskim
Wprowadzenie: Zmienność otaczającego świata oddziałuje na modyfikacje edukacji. Priorytetową sprawą staje się uformowanie u nauczyciela i jego uczniów zdolności do kreatywnego myślenia jako istotnego filaru współczesnego oświatowego rozwoju. Globalny świat ery informacyjnej wymaga nabycia odpowiedniego przygotowania łączącego się z nauką krytycznego myślenia umożlwiającego poradzenie sobie z ogromem informacji, ich selekcją i wykorzystaniem w zespole szklonym i poza nim.
Cel badań: Uwzględni propozycję wykorzystania myślenia krytycznego jako wsparcia nauczyciela i uczniów w podjęciu decyzji zmiany dotychczasowego sposobu myślenia, działania i organizacji szkolnego zespołu w dynamicznym współczesnym czasie.
Stan wiedzy: Dedukcyjna metoda analizy literatury odsłoni wyselekcjonowane źródła koncertujące się nie tylko na teoretycznych rozwiązaniach, ale i na takich ich zastosowaniach, które przeobrażą dotychczasową aktywność partnerów kształcenia ukierunkowując ich na rozwój i samodzielność.
Podsumowanie: Zrealizowane poszukiwania i refleksje unaoczniły, iż nauczyciel i jego wychowankowie winni pogłębić wiedzę na temat krytycznego myślenia, jego właściwości i adekwatnego użycia w szkolnej i pozaszkolnej działalności oraz nauczyć się odróżniania faktów od opinii, formując dojrzałą postawę doskonalącą siebie i własne umiejętności, tak by stać się otwartym na świat i nowe wyzwania w ciągle ewaluującej oświatowej rzeczywistości. Teoretyczno–praktyczne rozmyślania odsłoniły istotne cechy krytycznego myślenia, którego naukę przyrównano do kroków występujących w badawczej strukturze, jaka może dopasować się do reguł szkolnego zespołu opartego na zasadach nauczycielskiego empowermntu stanowiąc nietuzinkowy i nowatorski element łączenia teorii z praktyką edukacyjną.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Ajdukiewicz, K. (2006). Klasyfikacja rozumowań. In Język i poznanie (vol. 2, pp. 206–225). PWN.
Bailin, S., Case, R., Coombs, J.R., & Daniels, L.B. (1999). Conceptualizing critical thinking. Journal of Curriculum Studies, 31(3), 285–302. https://doi.org/10.1080/002202799183133.
Bassham, G., Irwin, W., Nardone, H., & Wallace, J.M. (2011). Critical Thinking: A Student’s Introduction. McGraw-Hill.
Beck, U. (2002). Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Scholar.
Będkowski, M. (2019). Nauczyć krytycznego myślenia i jasnej mowy. Postulaty krytycyzmu i jasności a sprawa tzw. logiki ogólnej. Studia Semiotyczne, 33(2). 167–183. https://doi.org/10.26333/sts.xxxiii2.04.2019
Blanchard, K. (2007). Przywództwo wyższego stopnia. PWN.
Brzeziński, M. (2009). Organizacja kreatywna. PWN.
Corejowa, T., & Borkowski, S. (2004). Instrumenty rozwiązywania problemów. Abako.
Cottrell, S. (2017). Critical Thinking Skills. Bloomsbury Publishing.
Cuban, L. (1984). Policy and research dilemmas in the teaching of reasoning: Unplanned designs. Review of Educational Research, 54(4), 655–681.
Czaja-Chudyba, I. (2020). Myślenie krytyczne w edukacji. Wyd. UŁ.
Czubaszewicz, H., & Gajewski P. (2018). Koncepcja empowermentu w zarządzaniu organizacjami. Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów. Zeszyt Naukowy, 162, 153 – 175.
Dewey, J. (1933). How We Think: A Restatement of the Relation of Reflective Thinking to the Educative Process. D.C. Heath.
DiYanni, R. (2016). Pomyśl, zanim pomyślisz. PWN.
Dobrowolski, K. (2021). Problem solving jest dla ludzi. Skuteczne rozwiązywanie problemów w każdym biznesie. Helion.
Dondi, M., Klier J., Panier, F., & Schubert, J. (2021). Defining the skills citizens will need in the future world of work. Public & Social Sector Practice, McKinsey & Company.
Ennis, R. (1985). A logical basis for measuring critical thinking skills. Educational Leadership, 43(2), 44–48.
Ennis, R. (2015). Critical thinking: A streamlined conception. In M. Davies & R. Barnett (Eds.), The Palgrave Handbook of Critical Thinking in Higher Education (pp. 31–47). Palgrave Macmillan.
Facione, P.A., Facione, N.C., & Giancarlo, C.A. (2000). The disposition towards critical thinking: Its Character, measurement and relationship to critical thinking skill. Informal Logic, 20(1), 61–84.
Findeisen, W. (1985). Analiza systemowa, podstawy i metodologia. PWN.
Fordham, P.E. (1993). Informal, Non-Formal and Formal Education Programmes. YMCA George Williams College.
Frączek, P. (2018). Edukacja formalna i pozaformalna w procesie profesjonalizacji pracowników socjalnych. Edukacja – Technika – Informatyka, 3(25), 103–113. https://doi.org/10.15584/eti.2018.3.13
Fudala, R. (2013). Myślenie lateralne – pochwała i krytyka twórczości Edwarda de Bono. Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna, 1(2), 87–94.
Glaser, E.M. (1942). An experiment in development of critical thinking. Teachers College Record, 43(5). https://doi.org/10.1177/016146814204300507
Gove, B.P. (Ed.) (1999). Webster’s Third International Dictionary. Merriam-Webster.
Graaff de E., & Kolmos, A. (2009). Management of Change. Implementation of Problem-Based and Project-Based Learning in Engineering. Sense Publishers.
Gulczyńska, A., & Granosik, M. (2014). Empowerment i badania w pracy socjalnej. In A. Gulczyńska & M. Granosik (Eds.), Empowerment w pracy socjalnej. Praktyka i badania partycypacyjne (pp. 15–25). CRZL.
Hackman, J.R. (2002). Why teams don’t work. In R.S. Tindale, L. Heath, J. Edwards, E.J. Posavac, F.B. Bryant, Y. Suarez-Balcazar, E. Henderson-King & J. Myers (Eds). Theory and Research on Small Groups (pp. 245–267). Springer.
Halpern, D.F. (1998). Teaching critical thinking for transfer across domains: Dispositions, skills, structure training, and metacognitive monitoring. American Psychologist, 53(4), 449–455.
Heard, J., Scoular, Duckworth, C., Ramalingam, D., & Teo, I. (2020). Critical Thinking: Skill Development Framework. The Australian Council for Educational Research.
Johnson, A.P. (2000). Up and Out. Using Creative and Critical Thinking Skills to Enhance Learning. Allyn and Bacon.
Kaufmann, J.C. (2004). Ego – socjologia jednostki. Oficyna Naukowa Warszawa.
Kmiotek, K., & Piecuch, T. (2012). Zachowania organizacyjne. Teoria i przykłady. Difin.
Kozielecki, J. (1969). Rozwiązywanie problemów. PZWS.
Koźmiński, A.K., & Latusek-Jurczak, D. (2004). Rozwój teorii organizacji. Od systemu do sieci. Wolters Kluwer.
Kożusznik, B. (2007). Zachowania człowieka w organizacji. PWE.
Kuhn, D. (1999). A developmental model of critical thinking. Educational Researcher, 28(2), 16–26.
Kwiatkowska, H. (1997). Edukacja nauczycieli. Konteksty – kategorie – praktyki. IBE.
Kwieciński, Z. (1991). Tekstualizacja nieobecności. In Z. Kwieciński (Ed.), Nieobecne dyskursy (vol. 1, pp. 5–13). Wyd. UMK.
Lipman, M. (1988). Critical thinking: What can it be. Educational Leadership, 46(1), 38–43.
Lipman, M., Sharp, A.M., & Oscanyan, F.S. (2008). Filozofia w szkole. CODN.
Matera, J., & Czapska J. (2014). Zarys metody przeglądu systematycznego. IBE.
Mazur, M. (1987). Pojęcie systemu i rygory jego stosowania. Postępy Cybernetyki, 2, 21–29.
McPeck, J.E. (1981). Critical Thinking and Education. St. Martin’s Press.
Mizerek, H. (1999). Dyskursy współczesnej edukacji nauczycielskiej. Między tradycjonalizmem a ponowoczesnością. Wyd. UWM.
Moczydłowska, J.M. (2013). Empowerment – upodmiotowienie we wspólnocie. Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa, 11, 15–23.
Nawolska, B., & Żądło-Treder, J. (2017). (Bez)krytyczne myślenie, (nie)potrzebne nauczycielowi edukacji wczesnoszkolnej. Humanum, 25(2), 175–182.
Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B., & Wichary, S. (2020). Psychologia poznawcza. PWN.
Olejniczak, K. (2013). Doświadczenia administracji w Stanach Zjednoczonych. In S. Mazur & A. Płoszaj (Eds.), Zarządzanie wiedzą w organizacjach publicznych. Doświadczenia międzynarodowe (pp. 188–216). Scholar.
Orłowska, A., Mazur-Socha, Z., & Laguna, M. (2017). Systematyczny przegląd literatury: Na czym polega i czym różni się od innych przeglądów. Ogrody Nauk i Sztuk, 7, 350–363.
Pacheco, R.C.S., & Herrera C.I. (2021). A conceptual proposal and operational definitions of the cognitive processes of complex thinking. Thinking Skills and Creativity, 39, 1–10.
Paul, R., & Elder, L. (2007). A Critical Thinker’s Guide to Educational Fads: How to Get Beyond Educational Glitz and Glitter. Foundation for Critical Thinking.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. Dz.U. 2001 nr 61 poz. 624. Retrieved February, 7, 2025 from: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20010610624
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego. Dz.U. 2009 nr 168 poz. 1324. Retrieved February, 7, 2025 from: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20091681324
Siegall, M., & Gardner, S. (2000). Contextual factors of psychological empowerment. Personnel Review, 29(6), 703–722. https://doi.org/10.1108/00483480010296474
Siegel, H. (1988). Educating Reason: Rationality, Critical Thinking and Education. Routledge.
Sienkiewicz, P. (1994). Analiza systemowa. Podstawy i zastosowania. Bellona.
Stankiewicz, J. (2011). Zespoły jako ważny element organizacji sprzyjający jej rozwojowi. In J. Skalik & A. Barabasz (Eds.), Współczesne przeobrażenia procesów zarządczych przedsiębiorstwa (pp. 228–236). Wyd. UE we Wrocławiu.
Szkudlarek, T., & Śliwerski, B. (1999). Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki. Impuls.
Szmidt, K.J., & Bonar, J. (1998). Żywioły. Lekcje twórczości: twórcze rozwiązywanie problemów (TRP) w praktyce. WSiP.
Szmidt, K.J. (Ed.) (2009). Metody pedagogicznych badań nad twórczością. Teoria i empiria. Wyd. AHE.
Terlikowski, T. (2016). Globalizacja ryzyka – wyzwaniem dla badań nad bezpieczeństwem. Zeszyty Naukowe SGSP, 60(4), 153–166.
Thomas, K., & Lok, B. (2015). Teaching critical thinking: An operational framework. In M. Davies & R. Barnett (Eds.), The Palgrave Handbook of Critical Thinking in Higher Education (pp. 93–105). Palgrave Macmillan.
Wilkinson, A. (1998). Empowerment. Theory and practice. Personnel Review, 27(10), 40–56. https://doi.org/10.1108/00483489810368549
Winiarek, M. (2019). Myślenie krytyczne – przygoda na cale życie. Edukacja Pomorska, 94/95(45/46).
Witkowski, L.(2016). Estetyka versus aksjologia w ujęciu krytyczno-epistemologicznym teorii i praktyki kulturowej. Rocznik Naukowy Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy. Transdyscyplinarne Studia o Kulturze (i) Edukacji, 11, 21–72.
Zahidi, S.X. et al. (Eds.) (2023). Future of Jobs Report. Insight Report. World Economic Forum.
Zeffane, R., Ameen, H., & Zaroomi, M.H.A. (2012). Empowerment, trust and commitment. The moderating role of work-unit centrality. International Journal of Management, 29(1), 113–125.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2025.44.1.43-64
Data publikacji: 2025-03-25 23:48:46
Data złożenia artykułu: 2024-06-04 19:14:56
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2025

Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.