Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Korelacja między poczuciem własnej skuteczności a komunikacją rówieśniczą u nastolatków z wadami twarzoczaszki
Streszczenie w języku polskim
Wprowadzenie: Wyniki badań nad funkcjonowaniem psychospołecznym dzieci i młodzieży z wadami twarzy i czaszki wskazują na ogólnie złożoną sytuację tej grupy. Zazwyczaj osoby te, są odrzucane, dyskryminowane, mają niską samoocenę i niskie poczucie własnej wartości. Wszystko to prowadzi do trudności w podejmowaniu i utrzymywaniu interakcji społecznych.
Cel badań: Przyjęto dwa cele badawcze: pierwszym jest identyfikacja zależności między poczuciem własnej skuteczności a komunikacją rówieśniczą u nastolatków z wadami twarzoczaszki, a drugim jest określenie wpływu wybranych zmiennych socjodemograficznych na poczucie własnej skuteczności i komunikację z rówieśnikami nastolatków z wadami twarzy i czaszki.
Metoda badań: W badaniu zastosowano następujące narzędzia KompOs (Skalę Kompetencji Osobistych w opracowaniu Juczyńskiego) i SKAR (Skalę Komunikacji Rówieśniczej Młodzieży Napory) oraz kwestionariusz własnej konstrukcji – ankietę.
Wyniki: Wyniki w SKAR sugerują, że respondenci wykazali się nieznacznie niższą otwartością, jednocześnie odczuwając większe trudności w komunikacji. W przeprowadzonych badaniach zmienne (wiek, płeć, miejsce zamieszkania) nie różnicują istotnie ogólnego poczucia własnej skuteczności. Nie stwierdzono istotnych korelacji między poczuciem własnej skuteczności a komunikacją między nastolatkami z defektami twarzy i czaszki a ich rówieśnikami.
Wnioski: Zaprezentowane wyniki badań mogą stanowić podstawę do zaprojektowania przyszłych badań w zakresie komunikacji nastolatków z defektami twarzy i twarzoczaszki w grupie rówieśniczej i ich poczucia własnej skuteczności. Badania przeprowadzone dotychczas w tym obszarze wykazały pozytywne rezultaty uczestnictwa osób z tego typu defektem w treningu interpersonalnym.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Akçay, S., Işik B., & Bacık-Tırank, S. (2023). Assessment of psychosocial functioning among patients with cleft lip/palate and their mothers. In B. Işik Aslan & S. Şibar (Eds.), Craniofacial Surgery – Recent Advances. New Perspectives and Applications (pp. 1–22). IntechOpen.
Akinbami, B.O. (2007). Psychological effects of speech disorders in an adult patient with untreated cleft palate. Nigerian Journal of Medicine, 16(4), 381–383.
Alighieri, C., Haeghebaert, Y., Bettens, K., Verbeke, J., Kissel, I., D’Haeseleer, E., Meerschman, I., Van Der Sanden, R., & Van Lierde, K. (2023). Peer attitudes towards adolescents with speech disorders due to cleft lip and palate. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 170, 111499.
Bandura, A. (2007). Teoria społecznego uczenia się. PWN.
Baran, M., & Nawalana, A. (2015). Generalized self-efficacy in junior high school students living in the city and in the countryside. Problemy Pielęgniarstwa, 23(2), 145–149.
Battens, K., Alighieri, C., Bruneel, L., De Meulemeester, L., & Van Lierde, K. (2020). Peer attitudes toward children with cleft (lip and) palate related to speech intelligibility, hypernasality and articulation. Journal of Communication Disorders, 85, 105991.
Chimruang, J., Soadmanee, O., Srisilapanan, P., Patjanasoontorn, N., Nanthavanich, N., & Chuawanlee, W. (2011). A qualitative study of health-related quality of life and psychosocial adjustments of Thai adolescents with repaired cleft lips and palates. Journal of the Medical Association of Thailand, 94(Suppl. 6), S45–S50.
Crerand, C.E., Rumsey, N., Kazak, A., Clarke, A., Rausch, J., & Sarwer, D.B. (2020). Sex differences in perceived stigmatization, body image disturbance, and satisfaction with facial appearance and speech among adolescents with craniofacial conditions. Body Image, 32, 190–198.
de Sousa, A., Devare, S., & Jyoti Ghanshani, J. (2009). Psychological issues in cleft lip and cleft palate. Journal of Indian Association of Pediatric Surgeons, 14(2), 55–58.
Erozkan, A. (2013). The effect of communication skills and interpersonal problem-solving skills on social self-efficacy. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(2), 739–745.
Feragen, K., Kvalem, I.L., Rumsey, N., & Borge, A.I.H. (2010). Adolescents with and without a facial difference: The role of friendships and social acceptance in perceptions of appearance and emotional resilience. Body Image, 7, 271–279
Gifalli, M., Trettene Antonio, C., Aparecida Pezzato da Silva, V., Aroteia Capone, F., Capelato Prado, P., & dos Santos Trettene, A. (2024). Adolescents with orofacial clefts: understanding their experiences. RevistaPaulista de Pediatria, 42(88), 1–8.
Hearst, D. (2007). Can’t they like me as I am? Psychological interventions for children and young people with congenital visible disfigurement. Developmental Neurorehabilitation, 10, 105–112.
Hortis-Dzierzbicka, M. (2019). Interdyscyplinarne leczenie rozszczepów wargi i/lub podniebienia – aktualny stan wiedzy. Logopedia, 48(1), 439–446.
Hortis-Dzierzbicka, M. (2000). Diagnostyka prenatalna wady rozszczepowej twarzy. Nowa Pediatria, 1.
Hortis-Dzierzbicka, M., Dudkiewicz, Z., & Stecko, E. (2000a). Pacjent z wadą rozszczepową twarzy w okresie adolescencji (dojrzewania). Nowa Pediatria, 1.
Hortis-Dzierzbicka, M., Stecko, E., & Dudkiewicz, Z. (2000b). Psychologiczne aspekty wady rozszczepowej twarzy. Nowa Pediatria, 1.
Hunt, O., Burden, D., Hepper, P., & Johnston, Ch. (2005). The psychosocial effects of cleft lip and palate: A systematic review. European Journal of Orthodontics, 27, 274–285.
Hunt, O., Burden, D., Orth, D., Orth, M., Hepper, P., Stevenson, M., & Johnston, H. (2006). Self-reports of psychosocial functioning among children and young adults with cleft lip and palate. The Cleft Palate Craniofacial Journal, 43(5), 598–605.
Juczyński, Z. (2000). Poczucie własnej skuteczności: teoria i pomiar. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica, 4, 11–23.
Juczyński, Z. (2001). Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. PTPPTP.
Jugowar, B. (1999). Dzieci somatycznie odmienne. In I. Obuchowska (Ed.), Dziecko niesprawne w rodzinie (pp. 449–489). WSiP.
Jugowar, B. (2006). Pedagogika osób odmiennych somatycznie. In W. Dykcik (Ed.), Pedagogika specjalna (pp. 231–238). Wyd. Nauk. UAM.
Kata, J. (2018). Poczucie własnej wartości u młodzieży. Wymiar teoretyczny i praktyczne implikacje. Nauczyciel i Szkoła, 67, 95–104.
Kępiński, A. (2002). Poznanie chorego. Wydawnictwo Literackie.
Ksiądz-Gołębiowska, N., & Oleś, M. (2019). Poczucie własnej skuteczności i subiektywna jakość życia u chłopców z ADHD w wieku wczesnoszkolnym. Polskie Forum Pedagogiczne, 24(2), 225–240.
Napora, E. (2019). Skala komunikowania się adolescentów z rówieśnikami (SKAR) – właściwości psychometryczne narzędzia szacującego zadowolenie z relacji z rówieśnikami. Polskie Forum Psychologiczne, 24(1), 57–78.
Napora, E. (2023). Skala Komunikowania się Adolescentów z Rówieśnikami (SKAR). Podręcznik do narzędzia. Episteme.
Matthews-Brzozowska, T., & Kawali, B. (Eds.). (2012). Wpływ wad wrodzonych i nabytych części twarzowej czaszki na mowę. Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich.
Opozda, D. (2024). Poczucie sensu życia i wartości młodzieży. Konteksty psychopedagogiczne. Roczniki Pedagogiczne, 16(4), 85–98.
Pope, A.W., Klein, T.P., & Bergman, A.J. (2016). A qualitative study of children’s perspectives on their peer relationships in the context of living with a craniofacial anomaly. The Cleft Palate Craniofacial Journal, 53(5), 527–538.
Reed, J., Robathan, M., Hockenhull, A., Rostill, H., Perrett, D., & Lees, A. (1999). Children’s attitudes toward interacting with peers with different craniofacial anomalies. The Cleft Palate Craniofacial Journal, 36(5), 441–447.
Richman, L.C., McCoy, T.E., Conrad, A.L., & Nopoulos, P.C. (2012). Neuropsychological, behavioral and academic sequelae of cleft: early developmental, school age and adolescent/young adult outcomes. The Cleft Palate Craniofacial Journal, 49(4), 387–396.
Rumsey, N., & Harcourt, D. (2004). Body image and disfigurement: issues and interventions. Body Image, 1, 83–97.
Rumsey, N., & Harcourt, D. (2007). Visible difference amongst children and adolescents: issues and interventions. Developmental Neurorehabilitation, 10(2), 113–123.
Ruprich, M., & Kamińska, K. (2023). Pigmentacja medyczna ust po rozszczepie. Zeszyty Naukowe Akademii Górnośląskiej, 8, 79–87.
Riklin, E., Andover, M.S., & Annunziato, R.A. (2019). The effects of society on the psychosocial functioning of those with a facial difference. Health Psychology Report, 7(2), 87–102.
Sajovic, J., Drevensek, G., Plut, A., Eberlinc, A., Kosmac Vrabec, M., Setnikar Lesjak, A., Selic Zupancic, P., & Drevensek, M. (2024). Beyond the face: An interdisciplinary evaluation of satisfaction with appearance in young people with orofacial clefts. iScience, 27(9), 110738.
Schwarzer, R. (1997). Poczucie własnej skuteczności w podejmowaniu i kontynuacji zachowań zdrowotnych. Dotychczasowe podejście teoretyczne i nowy model. In I. Heszen-Niejodek & H. Sęk (Eds.), Psychologia zdrowia (pp. 175–206). PWN.
Seń, M., Maciak, E., Felińczak, A., & Lizak, D. (2023). Zachowania zdrowotne młodzieży w wieku adolescencji z wadami wrodzonymi twarzoczaszki, wargi i podniebienia. Zeszyty Naukowe Akademii Górnośląskiej, 8, 79–87.
Stecko, E. (2002). Zaburzenia mowy u dzieci – wczesne rozpoznanie i postępowanie logopedyczne. Wyd. UW.
Szczupał, B. (2015). Godność jako wartość i cel działań osób ze zniekształceniami twarzy. Przegląd Badań Edukacyjnych, 2, 203–216.
Szczyrek, P., Białoszewska, K., Mierzwińska-Nastalska, E., & Owczarek, K. (2013). Aspekty psychologiczne zespołowego leczenia młodocianych pacjentów z wrodzonymi wadami rozwojowymi w obrąbie części twarzowej czaszki. Protetyka Stomatologiczna, 63(2), 88–96.
Tiemens, K., Nicholas, D., & Forrest, C.F. (2013). Living with difference: experiences of adolescent girls with cleft lip and palate. The Cleft Palate Craniofacial Journal, 50(2), e27–e34.
Tracz, M. (2013). Uczeń z rozszczepem wargi i podniebienia – wybrane problemy. Zeszyty Naukowe WSSP, 16, 125–135.
Zdun-Ryżewska, A. (2017). Psychologiczne aspekty rozszczepów. Forum Logopedy, 18, 52–55.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2025.44.3.207-224
Data publikacji: 2025-09-29 20:44:16
Data złożenia artykułu: 2025-03-29 19:09:47
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2025 Beata Antoszewska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.