Mądrość jako etyczny cel w roli zawodowej pedagoga

Katarzyna Łukaszewska

Streszczenie w języku polskim


Wprowadzenie: Problematyka artykułu dotyczy kategorii mądrości w perspektywie roli, jaką odgrywa ona w zawodzie pedagoga. Mądrość została zaprezentowana jako cel zawodowego rozwoju ze szczególnym uwzględnieniem jej nieneutralnego etycznie charakteru. Analizy kategorii mądrości zostały odniesione do szerszego kontekstu aksjologicznego oraz postrzegania mądrości przez etyczny pryzmat dobra.

Cel badań: Celem badań jest zwrócenie szczególnej uwagi na miejsce i rolę mądrości w kształceniu pedagogów, a nie tylko jej znaczenia jako celu w procesie wychowania. Chodzi o pokazanie etycznej strony tego, czym mądrość jest i jakie korzyści miałoby przynieść promowanie aproksymatywnego charakteru rozwijania się w mądrości. Poza tym akcent pada w tekście na konwersję wiedzy z wartościami i zjawisko internalizacji aksjologicznej jako kluczowego procesu w kształtowaniu refleksyjnej, autonomicznej i odpowiedzialnej postawy mądrego pedagoga.

Stan wiedzy: Artykuł przywołuje w sposób interdyscyplinarny poglądy badaczy szczególnie akcentujących znaczenie mądrości dla rozwoju człowieka. W prezentowanych analizach szczególnie wyróżniona została sokratejska wizja mądrości, ściśle powiązana z dobrem. Tekst uwypukla fakt, iż w przygotowaniu pedagogów do zawodu, kategoria mądrości powinna odgrywać szczególnie znaczącą rolę ze względu na to, że zadania etyczne w tym zawodzie wykraczają poza samą tylko wiedzę czy kwalifikacje.

Podsumowanie: Ścisły związek mądrości z dobrem nie może pozostawiać obojętnym na miejsce i znaczenie kategorii mądrości w procesie przygotowywania pedagogów do zawodu. Mądrość przynosi z sobą cele etyczne i podkreśla aksjologiczny kontekst pedagogicznej pracy, która nie jest wolna od znaczeń normatywnych. Kompetencje moralne są wobec tego integralną częścią kształcenia do roli zawodowej pedagoga.


Słowa kluczowe


mądrość; dobro; etyka; pedagog; kształcenie; wartości

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Baltes, P.B., Glück, J., Kunzmann, U. (2004). Mądrość. Jej struktura i funkcja w kierowaniu pomyślnym rozwojem w okresie całego życia. In J. Czapiński (Ed.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i innych cnotach człowieka (pp. 117–146). PWN.

Baltes, P.B., Smith, J., (2009). The fascination of wisdom its nature, ontogeny and function. Perspectives on Psychological Science, 3, 56–64. https://doi.org/10.1111/j.1745-6916.2008.0006

Borawski, D. (2017). Wspieranie rozwoju mądrości – utopia czy realne możliwości? Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 20/3(79), 47–64.

Borowiecka, E. (1994). Pojęcie mądrości w kulturze współczesnej. In T. Szkołut (Ed.), Aksjologiczne dylematy epoki współczesnej (vol. 1, pp. 159–166). Wyd. UMCS.

Chmielecka, E. (2004). Informacja, wiedza, mądrość. Co społeczeństwo wiedzy cenić powinno? Nauka i Szkolnictwo Wyższe, 1(23), 7–18.

Chrobak, S. (2013). Mądrość jako wartość wciąż potrzebna wychowaniu. Podstawy

Edukacji, 6, 171–185.

Czerwiński, K. (2020). Dobro wspólne jako kategoria pedagogiczna. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 39(2), 39–50. http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2020.39.2.39-50

Dziedzic, S. (2017). Inteligentna specjalizacja w kreowaniu gospodarki opartej na mądrości. Zarządzanie i Finanse, 15(2/1), 95–106.

Glück, J., Kunzmann, U. (2002). Wisdom: Its structure and function in regulating successful life span development. In C.R. Snyder, S.J. Lopez (Eds.), Handbook of Positive Psychology (pp. 327–347). Oxford University Press.

Grzywak-Kaczyńska, M. (1988). Trud rozwoju. Instytut Wydawniczy PAX.

Hadot, P. (1992). Filozofia jako ćwiczenie duchowe. Wyd. Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.

Hendryk, C. (2012). Etyczny wymiar mądrości. In I. Jazukiewicz, E. Kwiatkowska (Eds.), Etyczny i aksjologiczny wymiar sprawności moralnych (pp. 151–160). Wyd. Nauk. Uniwersytetu Szczecińskiego.

Herbut, J. (Ed.) (1997). Leksykon filozofii klasycznej. Towarzystwo Naukowe KUL.

Jarmuż, S. (2023). Czy mądrości można się nauczyć? PWN.

Jodłowska, B. (2012). Pedagogika sokratejska. Impuls.

Kałużna-Wielobób, A. (2014). Psychologiczne koncepcje mądrości. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 68(4), 63–79.

Kielar-Turska, M. (2000). Rozwój człowieka w pełnym cyklu życia. In J. Strelau (Ed.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1: Podstawy psychologii. (pp. 285–332). GWP.

Kozerska, A. (2017). Wybrane psychologiczne koncepcje mądrości z perspektywy badań nad uczeniem się w okresie późnej dorosłości. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Pedagogika, 15, 125–134.

Kwieciński, Z. (1998). Struktura i treść odpowiedzialności nauczycielskiej i pedagogicznej. Zarys problematyki. In A.M. de Tchorzewski (Ed.), Odpowiedzialność jako wartość i problem edukacyjny (pp. 79–100). Wers.

Labbé, S. (2021). Etyka zawodowa jako „mądrość praktyczna” i źródło zaangażowania zawodowego. Studia Poradoznawcze, 10, 155–172. https://doi.org/10.34862/sp.2021.9

Leś, T. (2016). Koncepcje mądrości w filozofii Sokratesa, Platona i Arystotelesa. Wyd. UJ.

Leś, T. (2018). Mądrość jako cel wychowania. Wybrane teorie, implikacje praktyczne,

podstawowe problemy. Kwartalnik Pedagogiczny, 1(247), 48–68. https://doi.

org/10.5604/01.3001.0011.8224

Leś, T. (2019). Współzależność i asymetria w relacjach pedagogiki z filozofią. Kwartalnik Pedagogiczny, 3(253), 9–30. https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.5525

Łukaszewski, W. (2018). Mądrość i rożne niemądrości. Smak słowa.

Malicka, M. (2000). O odpowiedzialności pedagoga. In I. Wojnar (Ed.), Etos edukacji

w XXI wieku (pp. 264–282). Dom Wydawniczy Elipsa.

Maxwell, N. (2011a). Od wiedzy do mądrości: Czas na akademicką rewolucję. Nauka

i Szkolnictwo Wyższe, 2(38), 67–87.

Maxwell, N. (2011b). Zagrożenie nauką bez cywilizacji: od wiedzy do mądrości. Zagadnienia

Naukoznawstwa, 3(189), 269–294.

Mlicki, M.K. (1988). Świadome człowieczeństwo. Nasza Księgarnia.

Nowak, M. (2016). Między wiedzą naukową a mądrością w pedagogice – w obszarze

filozofii wychowania. Studia Paedagogica Ignatiana, 19(1), 19–38. https://doi.

org/10.12775/SPI.2016.1.001

Okoń, W. (2007). Nowy słownik pedagogiczny. Wydawnictwo Akademickie Żak.

Olbrycht, K. (2012). Wychowanie do wartości – w centrum aksjologicznych dylematów

współczesnej edukacji. Paedagogia Christiana, 1(29), 89–104.

Pachociński, R. (1999). Oświata XXI wieku. Kierunki przeobrażeń. Wyd. IBE.

Pachociński, R. (1999). Oświata XXI wieku. Kierunki przeobrażeń. Wyd. IBE.

Pomykało, W. (1998). Mądrość. In W. Szewczuk (Ed.), Encyklopedia psychologii. Fundacja

Innowacja.

Skarga, B., 2001, Człowiek agatologiczny. In W. Zuziak (Ed.), Pytając o człowieka – myśl

filozoficzna Jozefa Tischnera. Znak.

Skarga, B. (1999). O filozofię bać się nie musimy. Szkice z rożnych lat. PWN.

Sternberg, R.J. (2001). Why schools should teach for wisdom: The balance theory of

wisdom in educational settings. Educational Psychologist, 36(4), 227–245. https://

doi.org/10.1207/S15326985EP3604_2

Sternberg, R.J., Karami, S. (2021). What is wisdom? A unified 6P framework. Review of

General Psychology, 25, 134–151. https://doi.org/10.1177/10892680209855

Szmidt, K.J. (2013). Pedagogika pozytywna: twórczość – zdolność – mądrość zespolone.

In K.J. Szmidt, M. Modrzejewska-Świgulska (Eds.), Zasoby tworcze człowieka.

Wprowadzenie do pedagogiki pozytywnej (pp. 13–40). Wyd. UŁ.

Tatarkiewicz, W. (1992). Pisma z etyki i teorii szczęścia. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Wójcik, M.M. (2019). Refleksje pedagoga nad potrzebą dostrzeżenia etycznych uwarunkowań zmian koniecznych w postawach nauczycielskich w XXI wieku. Część I (od edukacji narodowej do edukacji trans granicznie otwartej na równość

w różnicach). Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 38(3), 145–159. http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2019.38.3.145-159




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2024.43.3.87-100
Data publikacji: 2024-12-31 15:40:01
Data złożenia artykułu: 2024-01-17 15:40:57


Statystyki


Widoczność abstraktów - 31
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 13

Wskaźniki





Prawa autorskie (c) 2024 Katarzyna Łukaszewska

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.