Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Odczasownikowe pejoratywne nazwy subiektów z formantem -ač w gwarach białoruskich okolic Narewki na Białostocczyźnie
Streszczenie w języku polskim
Celem artykułu jest opis dewerbalnych pejoratywnych nazw subiektów z formantem -ač występujących w gwarach białoruskich okolic Narewki na Białostocczyźnie. W artykule dokonano analizy formalno-semantycznej około 220 derywatów zebranych w 20 wsiach należących do gminy Narewka, która jest położona w środkowo-wschodniej części województwa podlaskiego, w powiecie hajnowskim. Przy opisie zgromadzonego materiału słowotwórczego szczególną uwagę zwrócono na: liczebność typu słowotwórczego; aktywność typu słowotwórczego; dystrybucję formantu słowotwórczego; specjalizację semantyczną formantu słowotwórczego; nacechowanie ekspresywne derywatów; neutralizację opozycji między nazwami subiektów a innymi rolami semantycznymi; aspektową wartość derywatów; czasową wartość derywatów; zjawiska morfonologiczne towarzyszące procesowi derywacji; tendencje słowotwórcze w zakresie badanej kategorii derywatów.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Brodowska-Honowska, M. (1967). Zarys klasyfikacji polskich derywatów. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Chackiewicz, W. B. (1958). Sufiksalnaje utwarennie nazounikau, jakija abaznaczajuć asobu mużczynskaha połu u suczasnaj biełaruskaj mowie. W: Dasledawanni pa biełaruskaj і ruskaj mowach (s. 175–193). Minsk: Wydawiectwa BDU imia U. І. Lenina.
Chackiewicz, W. B. (1956). Suffiksalnoje słowoobrazowanije suszczestwitielnych (suffiksy lica) w sowriemiennom biełorusskom jazykie. Minsk: Biełorusskij gosudarstwiennyj uniwiersitiet.
Cyran, W. (1960). Gwary polskie w okolicach Siedlec. Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Cyran, W. (1977). Tendencje słowotwórcze w gwarach polskich. Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Dobrzyńska, T. (1975). Opozycja: potencjalność–aktualność w polskich współczesnych nazwach wykonawców czynności. Poradnik Językowy, 6, s. 289–295.
Dokulil, M. (1962). Tvoření slov v češtinĕ, 1. Teorie odvozováníí slov. Praha: Nakladatelství Československé akademie věd.
Glinka, S. (1960). Granica językowa i przykłady zróżnicowania fonetycznego gwar białoruskich Białostocczyzny. Sprawozdania z Prac Naukowych Wydziału Nauk Społecznych PAN, III(5), s. 36–45.
Glinka, S., Obrębska-Jabłońska, A., Siatkowski, J. (red.) 1980. Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny. Główne linie podziału fonetycznego badanych dialektów Białostocczyzny. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Goral, А. (2013). Derywacja sufiksalna osobowych nazw subiektów czynności w języku białoruskim. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Grzegorczykowa, R., Puzynina, J. (1979). Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego, Rzeczowniki sufiksalne rodzime. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Grzegorczykowa, R. (1979). Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Habrajska, G. (1980). Typy słowotwórcze rzeczowników w gwarze wsi Masłońskie (woj. częstochowskie). Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, XXV, s. 87–100.
Honowska, M. (1979). Ewolucja metod polskiego słowotwórstwa synchronicznego (w dziesięcioleciu 1967–1978). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Horecký, J. (1959). Slovotvorná sústava slovenčiny. Bratislava: Vydavateľstvo Slovenskej akadémie vied.
Jadacka, H. (2001). System słowotwórczy polszczyzny (1945–2000). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.
Jucho, Т. I. (1980). Słowautwaralnyja waryjanty nazounikau sа znaczenniem asoby mużczynskaha połu u suczasnaj biełaruskaj litaraturnaj mowie. Wiesci АN BSSR, 3, s. 100–111.
Jucho, T. I. (2002). Słowoobrazowatielnyje warianty imion suszczestwitielnych w sowriemiennom biełoruskom jazykie. Minsk: AN BSSR, Institut jazykoznanija im. Jakuba Kołasa.
Kabanowa, N. P. (1971). Agientiwnyje imiena suszczestwitielnyje s suffiksom -acz w russkom jazykie w sopostawleniji s dannymi drugich sławianskich jazykow. W: Statji i issledowanija po russkomu jazyku i jazykoznaniju (s. 185–189). Moskwa: Izdatielstwo Moskowskogo piedagogiczeskogo instituta.
Kondratiuk, M. (1964). Wokalizm białorusko-ukraińskich gwar powiatu hajnowskiego. Slavia Orientalis, ХIII(3), s. 339–356.
Kowalska, A. (1975). Zróżnicowanie słowotwórcze gwar Mazowsza i Podlasia. Rzeczowniki. T. 1: Atlas. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kowałyk, I. I. (1958). Wczennia pro słowotwir. Lwiw: Wydawnyctwo Lwiwśkoho uniwersytetu im. I. Franka.
Laskowski, R. (1966). Derywacja rzeczowników w dialektach laskich, cz. 1, Abstracta, collectiva, deminutiva, augmentativa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Laskowski, R. (1971). Derywacja rzeczowników w dialektach laskich, cz. 2, Rzeczowniki z formantem w funkcji przedmiotowej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Łopatin, W. W. (1977). Russkaja słowoobrazowatielnaja morfiemika. Problemy i princypy opisanija. Moskwa: Nauka.
Łukaszaniec, A. A. (2001). Słowautwarennie i hramatyka. Minsk: Prawa i ekanomika.
Łukaszaniec, A. A. (2013). Prablemy suczasnaha biełaruskaha słowautwarennia. Minsk: Biełaruskaja nawuka.
Malec, T. (1976). Budowa rzeczowników i przymiotników w gwarze wsi Rachanie pod Tomaszowem Lubelskim. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Michaluk, D. (1997). Dobra i miasteczko Narewka na tle dziejów regionu (do końca XIX wieku). Białystok-Narewka: Urząd Gminy w Narewce.
Моisiejew, А. I. (1987). Osnownyje woprosy słowoobrazowanija w sowriemiennom russkom literaturnom jazykie. Leningrad: Leningradskij gosudarstwiennyj uniwiersitiet.
Nagórko, A. (1998). Zarys gramatyki polskiej (wraz ze słowotwórstwem). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Niemczenko, W. N. (1984). Sowriemiennyk russkij jazyk. Słowoobrazowanije. Moskwa: Wysszaja szkoła.
Pinczuk, А. F. (1972). Otgłagolnyje suszczestwitielnyje w sowriemiennom ukrainskom jazykie. Kijew: АN USSR, Institut jazykowiedienija.
Pinczuk, А. F. (1975). Słowotwirna struktura widdijesliwnych imennikiw suczasnoji ukrajinśkoji literaturnoji mowy. W: Morfołohiczna budowa suczasnoji ukrajinśkoji mowy (s. 35–82). Kyjiw: „Naukowa dumka”.
Rоchkind, S. L. (1961). Addziejasłounyja nazouniki u suczasnaj biełaruskaj mowie. W: Z dasledawanniau pа biełaruskaj і ruskaj mowach (s. 47–67). Minsk: Dziarżaunaje wuczebnapiedahahicznaje wydawiectwa Ministerstwa aswiety BSSR.
Sajewicz, M. (1990). Produktywne typy słowotwórcze dewerbalnych nazw agentywnych w gwarach białoruskich okolic Narewki i Białowieży na Białostocczyźnie. Slavia Orientalis, XXXIX(3–4), s. 397–408.
Sajewicz, M. (1997). O białorusko-ukraińskiej granicy językowej na Białostocczyźnie. Rozprawy Slawistyczne, 12, s. 91–105.
Sajewicz, M. (2000). Desubstantywne osobowe nazwy subiektów właściwości z for mantem sufiksalnym w nadnarwiańskich gwarach białoruskich Białostocczyzny. Acta Polono-Ruthenica, 8, s. 235–264.
Sajewicz, M. (2001). O jednym przykładzie oddziaływania polskiego języka literackiego na system słowotwórczy gwar białoruskich Białostocczyzny. W: Intermedialność/Intermedialität (s. 240–268). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Sajewicz, M. (2001). Dewerbalne osobowe nomina subiecti w nadnarwiańskich gwarach białoruskich Białostocczyzny. Biełarusika–Albaruthenica, 19, s. 51–64.
Sajewicz, M. (2001). Z metodologii badań nad słowotwórstwem peryferyjnych gwar białoruskich Białostocczyzny. W: Język i kultura na pograniczu polsko-ukraińsko-białoruskim (s. 77–104). Lublin: Wydawnictwo Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej w Lublinie.
Sajewicz, M. (2002). Derywacja sufiksalna osobowych nazw subiektów w nadnarwiańskich gwarach białoruskich Białostocczyzny. Deverbativa, deadiectiva. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Sajewicz, M. (2003). Zróżnicowanie etniczno-językowe wiejskiej społeczności prawo sławnej
Białostocczyzny w świetle badań naukowych oraz w oczach mieszkańców tego regionu . W: F. Czyżewski, P. Hrycenko (red.), Język ukraiński: współczesność i historia (s. 39–63). Lublin: Wydawnictwo Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej.
Sajewicz, M. (2003). Suffiksalnoje słowoobrazowanije otgłagolnych nazwanij subjektow diejstwij w biełorusskich goworach wierchniego tieczienija rieki Narew w biełostokskom riegionie (Polsza). W: S. Warchoł (ed.), Proceedings of the third international Congress of Dialectologists and Geolinguists (s. 254–268). Vol. II. Lublin: Maria Curie-Skłodowska University Press.
Sajewicz, M. (2007). Odczasownikowe nazwy subiektów z formantami -ło, -un, -ač w nadnarwiańskich gwarach Białostocczyzny. Acta Albaruthenica, 7, s. 246–262.
Satkiewicz, H. (1969). Produktywne typy słowotwórcze współczesnego języka ogólnopolskiego. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Sciacko, P. U. (1977). Biełaruskaje narodnaje słowautwarennie. Afiksalnyja nazouniki. Minsk: „Nawuka i technika”.
Sciacko, P. U. (1965). Utwarennie nazownikau sa znaczenniem dziejuczaj asoby u suczasnych zielwienskich narodnych haworkach. W: Linhwistyczny zbornik (s. 180–186). Minsk: Minski dziarżauny piedahahiczny instytut imia М. Horkaha.
Sereda, F. J. (1957). Sufiks -cz, -acz u suczasnij ukrajinśkij mowi i joho widpowidnyky w rosijśkij i biłoruśkij mowach. Ukrajinśka Mowa w Szkoli, 2, s. 78–81.
Sereda, F. J. (1955). Suffiksalnyje suszczestwitielnyje w sowriemiennom ukrainskom jazykie srawnitielno s sootwietstwujuszczimi suszczestwitielnymi russkogo i biełorusskogo jazykow. Кijew: Kijewskij gosudarstwiennyj uniwiersitiet im. Tarasa Szewczenko.
Sikorskaja, Z. S. (1972). Suffiksalnoje słowoobrazowanije imion suszczestwitielnych w ukrainskich goworach jugo-wostocznogo jazykowogo pograniczja (mieżdurieczje Ajdara i Kalitwy). Kijew: AN USSR, In-t jazykoznanija.
Smułkowa, E. (1960). Przykłady zróżnicowania morfologicznego gwar białoruskich Białostocczyzny. Sprawozdania z Prac Naukowych Wydziału Nauk Społecznych PAN, III(5,) s. 45–56.
Smułkowa, E. (1968). Szkic systemów fonologicznych gwar Białostocczyzny wschodniej. Slavia Orientalis, XVII(3), s. 415–418.
Syniawśkyj, О. (1941). Normy ukrajinśkoji literaturnoji mowy. Lwiw: „Ukrajinśke wydawnyctwo”.
Szakun, L. М. (1978). Słowautwarennie. Minsk: Wyszejszaja szkoła.
Tetowska-Trojewa, M. (1988). Otgłagołni imena za lica w bъłgarskite gowori. Nomen agentis. Sofija: Izdwо nа Byłgarska Akаdemija nа nаukitе.
Ułuchanow, I. S (1972). Słowoobrazowatielnaja motiwacyja i jejo widy. Izwiestija АN SSSR,Sierija litieratury i jazyka, 30, s. 37–46.
Ułuchanow, I. S. (1977). Słowoobrazowatielnaja siemantika w russkom jazykie i princypy jejo opisanija. Moskwa: Nauka.
Waranowicz, W. L. (2005). Słowautwarennie nazownikau u biełaruskaj mowie. Hrodna: Hrodzienski Dziarżauny uniwiersitet.
Waszakowa, K. (1994). Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki sufiksalne obce. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Wiarchou, P. W. (1970). Suffiksalnoje słowoobrazowanije suszczestwitielnych w biełorusskom jazykie XV–XX wiekow. Sufiksy -іkъ, оwіkъ, -nіkъ, -оwnіkъ, -lnіkъ, -czikъ, -аkъ (-’аkъ), -czаkъ, -niakъ, -аkа (-’аkа), -аczь (-’аczь). Minsk: AN BSSR, Institut jazykoznanija im.. J. Kołasa.
Winokur, G. O. (1959). Zamietki po russkomu słowoobrazowaniju. W: Izbrannyje raboty pо russkomu jazyku (s. 419–442). Moskwa: Uczpiedgiz.
Wiśniewski, J. (1977). Osadnictwo wschodniej Białostocczyzny, geneza, rozwój oraz zróżnicowanie i przemiany etniczne. Acta Baltico-Slavica, IX, s. 7–80.
Wiśniewski, J. (1980). Zarys dziejów osadnictwa na Białostocczyźnie. W: S. Glinka, A. Obrębska-Jabłońska, J. Siatkowski (red.), Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny (s. 14–27). T. 1. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Zakrewśka, J. W. (1976). Narysy diałektnoho słowotworu w arealnomu aspekti, Kyjiw: „Naukowa dumka”.
Ziemskaja, J. A. (1992). Słowoobrazowanije kak diejatielnost’. Moskwa: Nauka.
Ziemskaja, J. A. (1973). Sowriemiennyj russkij jazyk. Słowoobrazowanije. Moskwa: Proswieszczenije.
Zołotowa, W. (1962). Rzeczowniki dewerbalne osobowe we współczesnej polszczyźnie. Poradnik Językowy, 7–8, s. 310–322.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2016.10.279
Data publikacji: 2016-12-22 13:50:49
Data złożenia artykułu: 2016-06-18 14:10:15
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2016 Michał Sajewicz, Michał Sajewicz
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.