„Nędza mieszkaniowa” w Polsce jako skutek II wojny światowej. W poszukiwaniu prawnych form jej przezwyciężenia – kwaterunek jako instytucja prawa mieszkaniowego (1944–1959)

Streszczenie w języku polskim

W artykule omówiony został kwaterunek jako instytucja prawa mieszkaniowego Polski Ludowej, która powstała w 1944 r., a następnie utrwaliła się do 1959 r., stając się ostatecznie instytucją centralną i zarazem charakterystyczną dla całego okresu Polski Ludowej. Powstanie kwaterunku uwarunkowane było z jednej strony sytuacją mieszkaniową Polski po II wojnie światowej, którą Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego określił dobitnie „nędzą mieszkaniową”, z drugiej zaś rozwiązaniami obecnymi w Związku Radzieckim czy też – szerzej – w prawie mieszkaniowym państw bloku wschodniego. Tym samym jako instytucja prawna wkomponowuje się on w przeobrażenia ustrojowe Polski po II wojnie światowej i w politykę mieszkaniową realizowaną przez władzę ludową. W artykule przedstawiono kolejno następujące zagadnienia: polityka mieszkaniowa Związku Radzieckiego i państw bloku wschodniego, sytuacja mieszkaniowa w Polsce po II wojnie światowej, powstanie kwaterunku i jego rozwój do 1959 r. W charakterystyce kwaterunku jako instytucji omówiono następujące rozwiązania normatywne, immanentnie z nim związane: przydział kwaterunkowy jako źródło stosunku najmu (administracyjnoprawna dystrybucja mieszkań), normy mieszkaniowe, czynsz reglamentowany, szczególna ochrona najemcy przed wypowiedzeniem najmu. Przeprowadzona analiza prowadzi do wniosku, że rodowodu instytucji prawa mieszkaniowego należy poszukiwać w Związku Radzieckim oraz że wpisuje się ona w realia ustroju komunistycznego i przeobrażenia prawa cywilnego w nim obecne, a zatem w publicyzację prawa prywatnego, jego instrumentalizację oraz ograniczenia własności prywatnej.