Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Oddalenie od przeszłości – tęsknota za „rdzenną krainą”: namysł nad subiektywnymi doświadczeniami przełomu 1989 wśród wschodnioniemieckich nauczycieli
Streszczenie w języku polskim
Wprowadzenie. Dominacja instytucjonalizacji nad integracją kulturową, szybkość i wszechogarniający wymiar zmiany systemowej doprowadziły do marginalizacji całego społeczeństwa Niemiec Wschodnich, w tym grupy zawodowej o szczególnym znaczeniu społecznym: nauczycieli. Jak dostosowali się do nowych warunków? Jak postrzegali swoją nową rolę w zmienionym systemie społecznym i oświatowym? Cel badań. Odpowiedzi na te pytania dostarczyły przegląd i krytyczna analiza niemieckich badań empirycznych nad subiektywnymi doświadczeniami przełomu wśród nauczycieli z byłej NRD. Uwzględniono również fragmenty badań własnych. Stan wiedzy. Wyniki badań wskazują na dwie istotne strategie kompensujące niepewność biograficzną i zawodową nauczycieli. Jedną z nich jest zwrócenie się ku kontynuacji oraz towarzyszący jej brak krytyki, dystans do moralnej oceny zdemontowanego systemu politycznego, w tym edukacji. Drugi to mentalny zwrot ku wyidealizowanej „wspólnocie utraconej”, a także ku „bliskości i trosce”, będących przeciwieństwem nowej, zachodniej „mentalności urzędniczej”. Podsumowanie. Tęsknota nauczycieli wschodnioniemieckich za egalitaryzmem i familiaryzmem „rdzennej krainy”, a także dystans wobec moralnego myślenia o przeszłości, to nie wyłącznie edukacyjna wersja Fromma ucieczki od wolności w obliczu trudów przejścia do demokracji i kapitalizmu. Były one sposobem na długotrwały proces uporania się z trudną przeszłością i „oswajania” doświadczeń życia w NRD.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Arnold, J., Becker, T., Saumarez Smith, O. (2020). The de-industrializing city in the UK and Germany: Conceptual approaches and empirical findings in comparative perspective. Urban History, 47, 2. 194-198. https://doi.org/10.1017/S096392681900021X
Bieber, I., Roßteutscher, S., Scherer, P. (2018). Die Metamorphosen der AfD-Wählerschaft: Von einer euroskeptischen Protestpartei zu einer (r)echten Alternative? Politische Vierteljahresschrift 59(3), 433–461. https://doi.org/10.1007/s11615-018-0103-y
Blank, T. (1997). Wer sind die Ostdeutschen? Nationalismus, Patriotismus, Identität – Ergebnisse einer empirischen Längsschnittstudie. Aus Politik und Zeitgeschichte, 13, 38-46.
Döbert, H. (1995). Lehrerberuf – Schule – Unterricht: Einstellung, Meinungen und Urteile ostdeutcher Lehrerinnen und Lehrer. Ergebnisse einer empirischen Untersuchung in Berlin-Ost, Brandenburg und Sachsen. Frankfurt a.M.: Deutsches Institut für Internationale Pädagogische Forschung.
Döbert, H. (1997). Lehrerberuf und Lehrerbildung. Entwicklungsmuster und Defizite. W: H.-E. Tenorth (red.). Kindheit, Jugend und Bildungsarbeit im Wandel. Ergebnisse der Transformationsforschung. (s. 333-356). Zeitschrift für Pädagogik. Weinheim und Basel: Beltz.
Fabel-Lamla, M. (2004). Professionalisierungspfade Ostdeutscher Lehrer. Biographie und Profession. Studien zur qualitativen Bildungs-, Beratungs- und Sozialforschung. ZBBS-Buchreihe 2. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften. https://doi.org/10.1007/978-3-322-80920-9
Fiedler, H. (2012). Biographische Profile ostdeutscher Lehrkräfte. Das Beispiel der Freien Waldorfschulen. Wiesbaden: Springer VS. https://doi.org/10.1007/978-3-531-19617-6
Freudenstein, R. (2009). After the Wall: Competing Narratives of Germany’s Unification 20 Years after the Wende. European View, 8, 263-270. https://doi.org/10.1007/s12290-009-0104-8
Glock, B. (2006). Stadtpolitik in schrumpfenden Städten. Duisburg und Leipzig im Vergleich. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften. https://doi.org/10.1007/978-3-531-90452-8
Hensel, J., Engler, W. (2018). Wer wir sind: Die Erfahrung, ostdeutsch zu sein. Berlin: Aufbau Verlag.
Hildebrandt, D. (2006). Zjednoczenie Niemiec a edukacja obowiązkowa w nowych krajach związkowych. Poznań: Garmond.
Jesse, E. (2017). AFD und die Linke - wieviel Populismus steckt in ihnen? Politische Studien 476, 41–51.
Kahane, A. (2004). Ich sehe was du nicht siehst: Meine Deutschen Geschichten. Berlin: Rewohlt.
Kammerlohr, T. (2018). The heartland in “Populism” by Paul A. Taggart. Populism as a challenge to democracy. Pobrane 10, Lipca, 2021 z: https://www.grin.com/document/991030 )
Klier, F. (1990). Lüg Vaterland. Erziehung in der DDR. Munich: Kindler.
Kupferberg, F. (2002). The Rise and Fall of the German Democratic Republic. New Brunswick – London: Transaction Publishers.
Mintrop, H. (1996). Teachers and Changing Authority Patterns in Eastern German Schools. Comparative Education Review, 40(4), 358-376.
Mudde, C. (2004). The Populist Zeitgeist. Government and Opposition, 39(4), 541-563.
Mudde, C. (2007). Populist radical right parties in Europe. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511492037
Neather, E.J. (2000). Change and Continuity in Education after the Wende. W: D. Phillips (red.). Education in Germany since Unification. Oxford Studies in Comparative Education. (s. 13-36). Oxford: Symposium Books.
Neumann, T.W. (1997). „Die Lehrer sind natürlich insgesamt als Berufsstand in der DDR sehr stark angegriffen worden“. Was Lehrerinnen und Lehrer mit der DDR-Schule verbindet. W: H.-E. Tenorth (red.). Kindheit, Jugend und Bildungsarbeit im Wandel. Ergebnisse der Transformationsforschung. 37. Zeitschrift für Pädagogik. (s. 397-410). Weinheim und Basel: Beltz.
Pelz, W. A. (2017). The Revenge of the Krupps? Reflections on the End of GDR Historiography. W: A. Fair-Schulz, M. Kessler (red.). East German Historians since Reunification. A Discipline Transformed. (s. 45-52). Albany: State University of New York Press.
Pesthy, M., Mader, M., Schoen, H. (2021). Why Is the AfD so Successful in Eastern Germany? An Analysis of the Ideational Foundations of the AfD Vote in the 2017 Federal Election. Politische Vierteljahresschrift, 62, 69–91.
Rodden, J. (2002). Repainting the Little Red Schoolhouse: A History of East German Education, 1945-1995. Oxford: Oxford University Press.
Schröter, U. (1995). Der gesellschaftliche Umbruchaus der Sicht ostdeutscher Lehrerinnen und Lehrer: empirische Ergebnisse aus der KSPW-Fallstudie zu Auswirkungen und zur subjektiven Verarbeitung des Wandels in ausgewählten Regionen. Berlin: Studien des Instituts Sozialdatenanalyse e.V., 18.
Schubarth, W. (1997). Xenophobia among East German Youth. W: H. Kurthen, W. Bergmann, R. Erb (red.). Antisemitism and Xenophobia in Germany After Unification (s. 143-158). New York: Oxford University Press.
Seebacher-Brandt, B. (1994). Nation im vereinigten Deutschland. Aus Politik und Zeitgeschichte, 42, 3-9.
Sturzbecher, D. (1994). Freedom without chances: Changes of values of East German youth. W: Rust, V. D., Knost, P., Wichmann, J. (red.), Education and the values crisis in Central and Eastern Europe (s. 183–204). Frankfurt, Germany: Peter Lang.
Taggart, P. A. (2000). Populism. Buckingham, Philadelphia: Open University Press.
Tillmann, K.-J. (1996). Teorie socjalizacji. Społeczność, instytucja, upodmiotowienie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Vaizey, H. (2015). Born in the GDR. Living in the shadow of the Wall. New York: Oxford University Press.
Weiler, H.N., Mintrop, H., Fuhrmann, E. (1996). Educational Change and Social Transformation: Teachers, Schools and Universities in Eastern Germany. London: Falmer Press.
Westle, B. (1999). Kollektive Identität im vereinten Deutschland. Nation und Demokratie in der Wahrnehmung der Deutschen. Opladen: Leske + Budrich.
Wilde, S. (2003). A Study of Teachers’ Perceptions in Brandenburg Gesamtschulen. München: Herbert Utz Verlag.
Williams, M.J. (2019). Die Mauer im Kopf: The legacy of division in German politics, Atlantic Council, Nov 7, 2019. Pobrane 10, Lipca, 2021 z: https://www.atlanticcouncil.org/commentary/long-take/die-mauer-im-kopf-the-legacy-of-division-in-german-politics/ )
Yoder, J.A. (1999). From East Germans to Germans? The New Postcommunist Elites. Durham and London: Duke University Press.
Zapf, W. (1992). Die Transformation in der ehemaligen DDR und die soziologische Theorie der Modernisierung, Berlin. Pobrane 15, Lipca, 2021 z: https://bibliothek.wzb.eu/pdf/1992/p92-104.pdf ).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2021.40.4.77-93
Data publikacji: 2021-12-31 11:12:52
Data złożenia artykułu: 2021-08-01 08:31:20
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2021 Dobrochna Anna Hildebrandt-Wypych
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.