Kreowanie metaforyczne dychotomii „pion-poziom” w cyfrowym dyskursie politycznym (na przykładzie korpusu memów o spotkaniu Putina i Łukaszenki w Soczi)

Streszczenie w języku polskim

Memy internetowe są definiowane jako główna jednostka strukturalna współczesnej przestrzeni medialnej (A. Kwiat), posiadająca wysoki potencjał perswazyjny. Postrzegane są nie tylko jako natychmiastowa reakcja użytkowników na wydarzenia, ale także jako sposób wyrażania poglądów politycznych. Celem artykułu jest analiza metaforycznego kreowania relacji „pionowych” w cyfrowym dyskursie politycznym na przykładzie korpusu memów na temat spotkania prezydentów W. Putina i A. Łukaszenki w Soczi w 2020 roku. Mem interpretuję jako złożony kompleks znaczeniowy zdolny do natychmiastowej replikacji, zwykle o wyrazie werbalno-ikonicznym, odnoszącym się do różnych sfer-źródeł, które adresat musi zidentyfikować. W tym aspekcie wysoka intertekstualna gęstość memów internetowych jest ich cechą konstytutywną, a kluczowym wymogiem ich adekwatnej percepcji jest wspólna baza apercepcyjna komunikujących się i zdolność odbiorcy do dostrzegania znaków kulturowych w memie. W refleksji nad złożonymi relacjami międzypaństwowymi w memetyce politycznej aktualizuje się konceptualna metafora wasalstwa. Do rozwiązania problemów badawczych zastosowano metody analizy interpretacyjnej i intersemiotycznej, główne założenia teorii metafory pojęciowej G. Lakoffa i M. Johnsona, a także teorii integracji pojęciowej (amalgamatów pojęciowych) G. Fauconniera i M. Turnera. Nacisk jest położony na analizę komponentu ikonicznego. W wyniku badań zidentyfikowano i opisano sloty amalgamatu „Łukaszenka wasalem Putina” reprezentowane przez memy, z uwzględnieniem powiązania tego metaforycznego konstruktu z innymi fragmentami zbiorowej przestrzeni kognitywnej. Sem „podległości i zależności”, który spowodował kreację amalgamatu pojęciowego, eksplikuje się poprzez integrację sfery polityki z konceptualnymi przestrzeniami innych asymetrycznych relacji (rodzina, feudalizm, związek miłosny). Analiza korpusu memów wyraźnie wykazała ich charakterystyczną właściwość – realizację walencji. Ze względu na aktualność, anonimowość i skalę rozpowszechnienia memów internetowych można je traktować jako wskaźnik nastrojów publicznych i sposób kształtowania mentalnych postaw społeczeństwa.