Polska i białoruska tożsamość Kościoła rzymskokatolickiego na Białorusi. Historia a współczesne dylematy

Joanna Dworzecka

Streszczenie w języku polskim


Artykuł porusza problem złożonej tożsamości Kościoła katolickiego na Białorusi. Jest on odpowiedzią na głosy niektórych polskich badaczy domagających się, aby Kościół lokalny opowiedział się za przynależnością do narodu polskiego. Autorka rozważa w nim, czy w ogóle możliwe jest posiadanie przez konfesję traktowaną jako instytucję, ale także wspólnotę wiernych, tożsamości narodowej oraz w jaki sposób problem ten obecny jest w Kościele na Białorusi. Odwołując się do różnych teorii społecznych tożsamości, a także antropologiczne badania terenowe, które prowadziła wśród kapłanów i białoruskich katolików w latach 2013–2017, stara się dowieść, iż na omawianym terenie miała okazję obserwować występowanie dwóch niewykluczających się tożsamości narodowych Kościoła: białoruskiej i polskiej. Tym samym przeciwstawia się krytycznym głosom, oskarżającym instytucje kościelne o białorutenizację lub polonizację wiernych. Według autorki dopiero skorygowanie sposobu postrzegania tożsamości jako zmiennej i złożonej z licznych przynależności pozwala pogodzić polską i białoruską tożsamość Kościoła bez konieczności dokonywania wyboru jednej z nich, co jest zgodne z głównym atrybutem Kościoła, za jaki uznano jego powszechność.


Słowa kluczowe


tożsamość narodowa, Kościół katolicki na Białorusi, białorutenizacja, polonizacja, białoruscy katolicy

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


źródła/sources/источники

Statuty Synodu Archidiecezji Mińsko-Mohylewskiej, Diecezji Pińskiej i Witebskiej (2002). Mińsk: Pro Christo.

opracowania/literature/литература

Ardener, Edwin. (1992). Tożsamość i utożsamienie. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Socjologiczne, 15, s. 21–42.

Czeczot, Witold. (1925), Dyecezya Mińska i jej pasterz biskup Zygmunt Łoziński. Wilno: Druk Józefa Zawadzkiego.

Dudik, Aleksander. (2007). Sytuacja wyznaniowa i ekumeniczna na Białorusi w latach 1988–2003. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.

Dworzecka, Joanna. (2016). Spór o białorutenizację Kościoła katolickiego na Białorusi. Collectanea Theologica, 2, s. 115–139.

Dzwonkowski, Roman. (1993). Kościół katolicki na Białorusi – przemiany i problemy. Sprawy Narodowościowe, 1(2), s. 163–176.

Dzwonkowski, Roman. (2017). Kościół katolicki w służbie rusyfikacji – plan caratu. Echa Polesia. Pobrano z: http://polesie.org/5858/5858/ (dostęp: 20.04.2018).

Foligowski, Przemysław. (1999). Białoruś. Trudna niepodległość. Wrocław: Alta2.

Giddens, Anthony. (2004). Socjologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Golachowska, Ewa. (2012). Jak mówić do Pana Boga? Wielojęzyczność katolików na Białorusi na przełomie XX i XXI wieku. Warszawa: Instytut Slawistyki PAN i Wydawnictwo Agade Bis.

Kabzińska, Iwona. (1999). Wśród „Kościelnych Polaków”. Wyznaczniki tożsamości etnicznej (narodowej) Polaków na Białorusi. Warszawa: Biblioteka Etnografii Polskiej.

Maalouf, Amin. (2002). Zabójcze tożsamości. Warszawa: PIW.

McGuire, Meredith B. (2012). Religia w kontekście społecznym. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.

Mironowicz, Eugeniusz. (2007). Białoruś. Warszawa: Wydawnictwo TRIO.

Nechames, Sergiej. (1993). Stosunki międzywyznaniowe oraz narodowo-wyzwoleńczy ruch na Białorusi. W: Irena Borowik, Andrzej Szyjewski (red.). Religie i kościoły w społeczeństwach postkomunistycznych (s. 68–74). Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.

Ocytko, Małgorzata. (2005). Problem Białorusinów katolików w diecezji wileńskiej w okresie ordynariatu biskupa Jerzego Matulewicza (1918–1925). W: Marek Kietliński, Krzysztof Sychowicz, Wojciech Śleszyński (red.). Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim. Źródła i stan badań (s. 250–263). Białystok: Wydawnictwo Prymat Mariusz Śliwkowski.

Stępniak, Władysław. (2005). Konkordat między Stolicą Apostolską a Rzeczpospolitą Polską z dnia 10 lutego 1925 r. W: Marek Kietliński, Krzysztof Sychowicz, Wojciech Śleszyński (red.). Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim. Źródła i stan badań (s. 284–292). Białystok: Wydawnictwo Prymat Mariusz Śliwkowski.

Tarasiuk, Dariusz. (2004). Kultura a świadomość narodowa Polaków na Białorusi na początku XX stulecia. W: Antoni Kruczyński, Małgorzata Michalska (red.). Kultura i świadomość etniczna Polaków na wschodzie. Tradycja i współczesność (s. 131–140). Wrocław: KEiAK UWr, OBW UWr

Winnicki, Zdzisław, Julian. (2010). Tematy białorusko-polskie. Antologia. Wrocław: GS Media.

Wierzbowska-Miazga, Agata (oprac.). (2001). Wybór dokumentów prawnych dotyczących mniejszości narodowych. T. 2. Polacy na Białorusi. Warszawa: Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”.

Ziętek, Dorota. (2008). Tożsamość i religia. Ormianie w krakowskiej i lwowskiej diasporze. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2018.12.53-65
Data publikacji: 2019-03-27 08:16:36
Data złożenia artykułu: 2018-05-09 09:36:32


Statystyki


Widoczność abstraktów - 2431
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2019 Joanna Dworzecka

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.