Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Mniejszość bez reprezentacji... Kwestia przedstawicieli środowisk białoruskich w Radzie Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1939–1945
Streszczenie w języku polskim
W artykule omówiono próby poszerzenia Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej o przedstawicieli ludności białoruskiej w latach 1939-1945. Wspomniany organ powstał w grudniu 1939 r. jako ciało opiniujące działalność Prezydenta i Rządu RP. Wprowadzenie do jego składu reprezentantów Białorusinów miało być aktem traktowania ich jako równoprawnych współobywateli oraz potwierdzeniem trwania władz polskich na uchodźstwie na stanowisku nienaruszalności granicy wschodniej państwa polskiego. Wobec braku szerszego poparcia politycznego dla inicjatywy ze strony ówczesnych polskich partii politycznych i niekonsekwencji działań Rządu RP wszystkie próby wyłonienia przedstawicieli ludności białoruskiej i ściągnięcia ich do Londynu kończyły się porażką. Sposób realizacji planu odsłaniał charakter polityki narodowościowej Rządu RP na uchodźstwie w latach 1939-1945. Niewprowadzenie przedstawiciela Białorusinów do Rady Narodowej RP skutkowało dalekosiężnymi następstwami i miało bezpośredni wpływ na losy regionu i jego mieszkańców.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Archival sources / Źródła archiwalne
AAN – Archiwum Akt Nowych
AIH MSZ – Archiwum Instytutu Hoovera. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 800/42/0/-/606, 800/42/0/-/610.
AIH MIiD – Archiwum Instytutu Hoovera. Ministerstwo Informacji i Dokumentacji, 800/41/0/-/24.
AIH DSM – Archiwum Instytutu Hoovera. Dokumenty Stanisława Mikołajczyka, 800/22/0/-/42.
MIiD – Ministerstwo Informacji i Dokumentacji, 2/135/0/-/105.
MPKR RP – Ministerstwo Prac Kongresowych Rządu RP (emigracyjnego) w Londynie 1941– 1946, 2/136/0/2/78.
IPMS – Instytut Polski i Muzeum Sikorskiego w Londynie
AmbRP SA – Ambasada RP przy Stolicy Apostolskiej, A.44.53/3.
MSW – Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, 9.V/8A, A.9.V/8C, A.9.V/44, A.9.E/113.
MSZ – Ministerstwo Spraw Zagranicznych, A.11.851c/1.
PRM – Prezydium Rady Ministrów. Osobiste archiwum premiera (1939–1945), 168/16, 168/17.
SzNW – Sztab Naczelnego Wodza i Ministerstwo Spraw Wojskowych/Ministerstwa Obrony Narodowej, 1939–1948 (1948–1990 in-Exile), A.XII.28/17A, A.XII.28/17D, A.XII.3/22A.
NA – The National Archives in London
FO – Foreign Office, 954/19B/520.
CAB – Cabinet Office files, 66/64/2.
SPP – Studium Polski Podziemnej w Londynie
Oddz. VI SzNW – Oddział VI Sztabu Naczelnego Wodza, A3.1.1.13.1B.
Printed sources / Źródła drukowane
Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 9 grudnia 1939 roku o powołaniu Rady Narodowej. Dziennik Ustaw, 1939, nr 104, poz. 1008.
Documents on Polish-Soviet Relations 1939–1945, vol. 1, 1939–1943. (1961). London: Heinemann.
Dokumenty vnešnej politiki SSSR, t. 24, 22 iûnâ 1941 – 1 ânvarâ 1942. (2000). Moskva: Meždunarodnye otnošeniâ. [Документы внешней политики СССР, t. 24, 22 июня 1941 – 1 января 1942. (2000). Москва: Международные отношения].
Doniosła uchwała polskiej Rady Ministrów. (1943). Biuletyn Informacyjny, 19, s. 4.
Hułas, Magdalena (red.). (2010). Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1940. Warszawa: PISM.
Komunikat – Powołanie nowego składu Rady Narodowej R.P. (1942). Dziennik Ustaw, 2, poz. 5.
Otwarte karty. (1943). Biuletyn Informacyjny, 10, s. 1–3.
Przemówienie Prezesa Rady Ministrów Naczelnego Wodza i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych Generała Władysława Sikorskiego wygłoszone z rozgłośni polskiej radia w Paryżu do Narodu Polskiego w dniu 1 marca 1940 r. (1940). Monitor Polski, 51–57, s. 19–20.
Rojek, Wojciech (red). (2007). Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1939 (wrzesień–grudzień).Warszawa: PISM.
Rojek, Wojciech; Suchcitz, Andrzej (red.). (1994). Protokoły z posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Październik 1939 – czerwiec 1940. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Rojek, Wojciech; Suchcitz, Andrzej (red.). (1995). Protokoły z posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, t. 2: Czerwiec 1940 – czerwiec 1941. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Instytut Polski i Muzeum im. Gen. Sikorskiego w Londynie.
Rojek, Wojciech; Suchcitz, Andrzej (red.). (1998). Protokoły z posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, t. 4: Grudzień 1941 – sierpień 1942. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Instytut Polski i Muzeum im. Gen. Sikorskiego w Londynie.
Rojek, Wojciech; Suchcitz, Andrzej (red.). (2001). Protokoły z posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, t. 5: Wrzesień 1942 – lipiec 1943. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Instytut Polski i Muzeum im. Gen. Sikorskiego w Londynie 2001.
Suchcitz, Andrzej; Maik, Ludwig; Rojek, Wojciech (red.). (1997). Wybór dokumentów do dziejów polskiego uchodźstwa niepodległościowego 1939–1991. Londyn: Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie.
Tebinka, Jacek (red.). (2013). Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1941, Warszawa: PISM.
Uchwała Rady Ministrów o nienaruszalności granicy wschodniej Rzeczypospolitej. (1943). Rzeczpospolita Polska, 4–5, s. 1.
Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o rozwiązaniu Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej – Londyn 21 marca 1945 r. (1945). Dziennik Ustaw, 2, poz. 5.
Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 2 listopada 1939 r. o rozwiązaniu Sejmu i Senatu. (1939). Monitor Polski, 245, poz. 1.
Memories / Wspomnienia
Szymanowski, Genadiusz. (1998). Dwanaście lat. Wspomnienia z lat 1927–1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Cat-Mackiewicz, Stanisław. (2012). Lata nadziei: 17 września 1939 r. – 5 lipca 1945 r. Kraków: Universitas.
Studies / Opracowania
Boćkowski, Daniel. (1996). Deklaracja lojalności obywateli polskich narodowości białoruskiej dla gen. Władysława Sikorskiego, Mazowieckie Studia Humanistyczne, 2, s. 183–196.
Bruski, Jan Jacek. (2014). W kręgu spraw prometejskich i ukraińskich. Jerzy Giedroyc w Rumunii 1939–1941. W: Magdalena Semczyszyn, Mariusz Zajączkowski (red.). Giedroyć a Ukraina. Ukraińska perspektywa Jerzego Giedroycia i środowiska paryskiej „Kultury”. Warszawa-Lublin-Szczecin: IPN.
Bujanowska, Beata. (2002). Utworzenie ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w ZSRR w 1941 roku. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica, 75, s. 137–148.
Duraczyński, Eugeniusz; Turkowski, Romuald. (1997). O Polsce na uchodźstwie 1939–1945. Rada Narodowa Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Grzybowski, Jerzy. (2005). Białorusini wśród uchodźców polskich na Środkowym Wschodzie i w Afryce Wschodniej w latach II wojny światowej. Pamięć i Sprawiedliwość, 4/2, s. 329–345.
Grzybowski, Jerzy. (2006). Białorusini w polskich regularnych formacjach wojskowych w latach 1918–1945. Warszawa: ISP PAN-Oficyna Wydawnicza Rytm.
Grzybowski, Jerzy. (2010). Polsko-białoruskie próby porozumienia w latach II wojny światowej (w kraju i na emigracji). Echa Przeszłości, 11, s. 227–247.
Grzybowski, Jerzy. (2011). Pogoń między Orłem Białym, Swastyką i Czerwoną Gwiazdą. Białoruski ruch niepodległościowy w latach 1939–1956. Warszawa: Belstudio.
Hułas, Magdalena. (1996). Goście czy intruzi? Rząd polski na uchodźstwie wrzesień 1939 – lipiec 1943. Warszawa: IH PAN.
Marczewska, Marzena. (2018). Stereotypy etniczne we współczesnym polskim dyskursie publicznym. Res Historica, 46, s. 283–300.
Mironowicz, Antoni. (2014). Działalność ks. Michała Bożerianowa na terenie Iranu i Afryki Wschodniej w latach 1941–1945. Białoruskie Zeszyty Historyczne, 42, s. 137–164.
Mironowicz, Antoni. (2015a). Białorusini na Bliskim Wschodzie wobec spraw polskich w latach 1941–1945 w świetle pism ks. Michała Bożerianowa. Humanities and Social Sciences, 2, s. 63–84.
Mironowicz, Antoni. (2015b). Ks. Michał Bożerianow i jego odpowiedź ,,Ludziom małym”. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Paškevìč, Alesʹ. (2008). Planka dlâ belaruskìh gìstorykaǔ novaga pakalennâ? Arche, 4, s. 78–96. [Пашкевіч, Алесь. (2008). Планка для беларускіх гісторыкаў новага пакалення? Arche, 4, c. 78–96].
Piotrowski, Jacek. (2007). Autor i jego dzieło. W: Stanisław Stroński. Polityka rządu polskiego na uchodźstwie w latach 1939–1942, t. 1. Nowy Sącz: Goldruk.
Pobóg-Malinowski, Władysław. (1990). Najnowsza historia polityczna Polski. Okres 1939–1945, t. 1. Gdańsk: Oficyna Wydawnicza Graf.
Pylypovych, Taras. (2014). Przyczyny obecności Ukraińców w Armii Polskiej w ZSRR (1941–1942), Armii Polskiej na Wschodzie i 2. Korpusie we Włoszech. Przegląd Nauk Historycznych, 1, s. 243–257.
Stankiewicz, Jarosław. (2019). „Беларуская газэта” i jej miejsce w polityce propagandowej niemieckich władz okupacyjnych na Białorusi (1941–1944). Białystok: Chyra.pl.
Stola, Dariusz. (1995). Nadzieja i Zagłada. Ignacy Schwarzbart – żydowski przedstawiciel w Radzie Narodowej RP (1940–1945). Warszawa: Oficyna Naukowa.
Tomaszewski, Jerzy. (1985). Ojczyzna nie tylko Polaków. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza.
Witalec, Robert. (2015). Franciszek Wilk 1914–1990. Biografia ludowca niezłomnego. Rzeszów-Warszawa: IPN.
Wyrwa, Tadeusz. (1994). Odbudowa władz Rzeczypospolitej w Paryżu i w Angers: wrzesień 1939 – czerwiec 1940. W: Zbigniew Błażyński (red.). Władze RP na obczyźnie podczas II wojny światowej. Londyn: Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie, s. 6–23.
Wysocki, Roman. (2018). W poszukiwaniu modelu narodowej reprezentacji. Sprawa udziału przedstawicieli środowisk ukraińskich w pracach Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1939–1945. W: Zbigniew Giżyński, Paweł Ziętara (red.). Depozyt niepodległości. Rada Narodowa Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie (1939–1991). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 87–114.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2021.15.33-53
Data publikacji: 2021-12-12 20:46:32
Data złożenia artykułu: 2021-01-05 15:53:38
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Roman Wysocki
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.