Kulturowa odmienność Indian jako słuszny powód hiszpańskiego podboju Ameryki

Peter Vyšný

Streszczenie w języku polskim


Hiszpański podbój Ameryki był interpretowany – a zarazem usprawiedliwiany – na wiele różnych sposobów. Jednym z nich było przedstawienie podboju jako wojny sprawiedliwej. Istniały dwa podstawowe podejścia do tego, co rozumieć przez sprawiedliwą przyczynę podboju. Dla niektórych była to kulturowa, zwłaszcza religijna, odmienność Indian i jej główna manifestacja – skrajna grzeszność Indian. Inni natomiast zaprzeczali, że kulturowa/religijna odmienność lub skrajna grzeszność Indian stanowiły sprawiedliwą przyczynę wojny przeciwko nim. Oba punkty widzenia zostały krótko omówione w opracowaniu. Artykuł pokazuje także, że ich sprzeczność była tylko częściowa. Zwolennicy pierwszej i drugiej koncepcji różnili się pod względem metod przeprowadzenia hiszpańskiego podboju Ameryki czy też ustanowienia hiszpańskiego panowania nad Ameryką, lecz nie w przekonaniu, że podbój hiszpański i panowanie mogły mieć pozytywne skutki dla Indian – „niedoskonałe” społeczeństwa indiańskie stały się integralną częścią „doskonałej” europejskiej cywilizacji chrześcijańskiej, reprezentowanej przez monarchię hiszpańską. Cel podboju był tak istotny, że nawet Francisco de Vitoria, który w innych przypadkach odrzucał kulturową/religijną odmienność Indian jako sprawiedliwą przyczynę wojny przeciwko nim, pozwalał Hiszpanom prowadzić ją ze względu na pewne elementy życia Indian lub formy zachowania wynikające z kulturowej/religijnej odmienności Indian.


Słowa kluczowe


Indianie; Hiszpanie; podbój; wojna sprawiedliwa; kulturowa/religijna odmienność; skrajna grzeszność; Francisco de Vitoria

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


PRIMARY SOURCES

Aristoteles, Politika, Bratislava 2009.

Ginés de Sepúlveda J., Tratado sobre las justas causas de la guerra contra los indios, México 1996.

Las Siete Partidas del rey don Alfonso el Sabio, cotejadas con varios codices antiguos por la Real Academia de la Historia, vol. 2: Partida Segunda y Tercera, Madrid 1807.

Sancti Thomae Aquinatis, Summa Theologiae, http://summa.op.cz/sth.php?&Q=10 (access: 7.09.2023).

Vitoria F. de, De los indios o del derecho de guerra de los españoles sobre los bárbaros. Relección segunda, [in:] Relecciones del Estado, de los indios y del derecho de la guerra, México 1985.

Vitoria F. de, De los indios recientemente descubiertos. Relección primera, [in:] Relecciones del Estado, de los indios y del derecho de la guerra, México 1985.

LITERATURE

Alves A., Moreira J.M., The Salamanca School, London 2009.

Benton L., Straumann B., Acquiring Empire by Law: From Roman Doctrine to Early Modern European Practice, “Law and History Review” 2010, vol. 28(1), DOI: https://doi.org/10.1017/S0738248009990022.

Brown Scott J., The Catholic Conception of International Law. Francisco de Vitoria, Founder of the Modern Law of Nations. Francisco Suárez, Founder of the Modern Philosophy of Law in General and in Particular of the Law of Nations. A Critical Examination and a Justified Appreciation, Clark 2008.

Burns J.H. (ed.), The Cambridge History of Political Thought 1450–1700, Cambridge 1991.

Coing H., Europäisches Privatrecht, vol. 1: Älteres Gemeines Recht (1500 bis 1800), München 1985.

Díaz González F.J., La normativa sobre los prisioneros y los cautivos en la España cristiana medieval, “Revista de Estudios Histórico-Jurídicos. Sección Historia del Derecho Europeo” 2010, no. 32.

Gómez Robledo A., Introducción, [in:] F. de Vitoria, Relecciones del Estado, de los indios y del derecho de la guerra, México 1985.

Grewe W.G., The Epochs of International Law, Berlin 2000, DOI: https://doi.org/10.1515/9783110902907.

Hanke L., The Spanish Struggle for Justice in the Conquest of America, Boston 1949.

Hera A. de la, El dominio español en Indias, [in:] I. Sánchez Bella, A. de la Hera, C. Díaz Rementería, Historia del Derecho Indiano, Madrid 1992.

Křížová M., The Strength and Sinews of This Western World: African Slavery, American Colonies and the Effort for Reform of European Society in the Early Modern Era, “Iberoamericana Pragensia. Supplementum” 2007, no. 21.

Lesaffer R., European Legal History: A Cultural and Political Perspective, Cambridge 2010.

Matsumori N., The School of Salamanca in the Affairs of the Indies: Barbarism and Political Order, New York 2021.

Melquíades A., La teología española del siglo XVI, Madrid 1976.

Meyer C.H.F., Nichtchristen in der Geschichte des kanonischen Rechts. Beobachtungen zu Entwicklung und Problemen der Forschung, “Rechtsgeschichte – Legal History” 2018, vol. 26, DOI: https://doi.org/10.12946/rg26/139-160.

Pagden A., Fellow Citizens and Imperial Subjects: Conquest and Sovereignty in Europe’s Overseas Empires, “History and Theory” 2005, vol. 44(4), DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2303.2005.00341.x.

Pagden A., Human Rights, Natural Rights, and Europe’s Imperial Legacy, “Political Theory” 2003, vol. 31(2), DOI: https://doi.org/10.1177/0090591702251008.

Pastor M., La interpretación de los pecados de la carne en la Escuela de Salamanca, “Iberoamericana” 2015, vol. 15(58).

Pérez Luño A.-E., La polémica sobre el Nuevo Mundo. Los clásicos españoles de la Filosofía del Derecho, Madrid 1995.

Prien H.-J., La justificación de Hernán Cortés de su conquista de México y de la conquista española de América, “Revista Complutense de Historia de América” 1996, no. 22.

Ríos Saloma M.F., El mundo mediterráneo en la Edad Media y su proyección en la conquista de América: cuatro propuestas para la discusión, “Históricas. Boletín de información del Instituto de Investigaciones Históricas” 2011, no. 90.

Rumeu de Armas A., El tratado de Tordesillas. Rivalidad hispano-lusa por el dominio de oceános y continentes, Madrid 1992.

Scatolla M., Models in History of Natural Law, “Ius Commune. Zeitschrift für Europäische Rechtsgeschichte” 2001, vol. 28.

Šejvl M., Přirozená subjektivní práva mezi středověkem a novověkem, “Právnik” 2017, no. 5.

Thumfart J., Die Begründung der globalpolitischen Philosophie. Francisco de Vitorias Vorlesung über die Entdeckung Amerikas im ideengeschichtlichen Kontext, Berlin 2012.

Velasco Sánchez J.-T., La Escuela de Salamanca. Concepto, miembros, problemas, influencias, pervivencias, Madrid 2015.

Vyšný P., Puchovský J., Právne dejiny Latinskej Ameriky. Koloniálne obdobie a obdobie nezávislých štátov, Trnava 2021.

Wagner A., Francisco de Vitoria and Alberico Gentili on the Legal Character of the Global Commonwealth, “Oxford Journal of Legal Studies” 2011, vol. 31(3), DOI: https://doi.org/10.1093/ojls/gqr008.

Wagner A., Zum Verhältnis von Völkerrecht und Rechtsbegriff bei Francisco de Vitoria, [in:] Die Normativität des Rechts bei Francisco de Vitoria, eds. K. Bunge, A. Spindler, A. Wagner, Stuttgart–Bad Cannstatt 2011.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/g.2023.70.3.15-30
Data publikacji: 2024-01-11 14:19:22
Data złożenia artykułu: 2023-09-14 09:03:30


Statystyki


Widoczność abstraktów - 204
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 196

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2024 Peter Vyšný

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.