Carmen de bisonte in English and for an International Audience – a Critical Review of and Supplement to Frederick J. Booth’s edition

Marion Rutz

Аннотация


The publication of a Latin-English edition of Nicolaus Hussovianus’ “Carmen de bisonte” in 2019 is a highly significant event as it makes this canonical text of Old Belarusian (as well as Lithuanian) literature accessible to a broad, international and interdisciplinary audience. This article analyses in detail the merits and shortcomings of Frederick J. Booth’s edition. It proposes some alternative translations, adds information that was not accessible to the classical philologist, and highlights the relevance of recent discoveries that change our knowledge about Hussovianus’ origin and biography. Designed as a kind of interface between research communities that are scarcely connected, the article demonstrates what we can and should learn from each other.

With emphasis on the significance of working with the original old print, a subchapter of the article acquaints the reader with the figures in “Carmen de bisonte” and analyses the emblem on the last page of the book. It shows a picture of the Roman god Terminus, framed by quotes in Latin, Greek, and Hebrew. This emblem served in the 1520s as a printer’s device for a “humanistic series” of the Krakow publisher Hieronymus Vietor. The fact that it was built upon an iconic symbol used by Erasmus of Rotterdam exemplifies what aroused Booth’s initial interest in CdB: the pan-European scope of Neo-Latin literature and the close connectedness of regions which in his academic youth were separated by the Iron Curtain.

Ключевые слова


Nicolaus Hussovianus, Grand Duchy of Lithuania, Neo-Latin literature, Hieronymus Vietor, Erasmus of Rotterdam

Полный текст:

PDF (English)

Литература


REFERENCES / BIBLIOGRAFIA

[Herberstein, Sigmund von]. (1556). Rerum Moscoviticarum Commentarii … Basileae: Per Ioannem Oporinum. [1st ed. 1549].

[Hussovianus, Nicolaus] Hussowski, Mikołaj. (2007b). Pieśń o żubrze, jego postaci, dzikości i o polowaniu na niego / Carmen de statura feritate ac venatione bisontis / Песня пра аблічча, дзікасьць зубра і паляваньне на яго / Giesmė apie stumbro išvaizdą, žiaurumą ir medžioklę / Песнь о зубре / A Poem on Bison (Fragments). Supraśl: Stowarzyszenie „Uroczysko”.

[Hussovianus, Nicolaus] Hussowski, Mikołaj. (n.d.). A Poem on Bison. Translated by Michael J. Mikos [sic!]. In: Staropolska online. Taken from: http://www.staropolska.pl/ang/renaissance/Hussovius/hussowski.php3 (first access 2017) (accessed: 04.12.2021).

[Hussovianus] Husoŭski, Mikola. (1980). Piesnia pra zubra na lacinskaj, bielaruskaj, ruskaj movach. Pieraklad na bielaruskuju movu Jazepa Siemiažona. Pieraklad na ruskuju movu Jakava Pareckaha i Jazepa Siemiažona. Pasliasloŭje, kamientaryi i biblijahrafija Viktara Daraškieviča. Minsk: Mastackaja litaratura. [Hussovianus] [Гусоўскі, Мікола. (1980). Песня пра зубра на лацінскай, беларускай, рускай мовах. Пераклад на беларускую мову Язэпа Семяжона. Пераклад на рускую мову Якава Парэцкага і Язэпа Семяжона. Пасляслоўе, каментарыі і бібліяграфія Віктара Дарашкевіча. Мінск: Мастацкая лiтаратура].

[Pelczar, Jan]. (1894). Praefatio. In: Nicolai Hussoviani carmina. Edidit Ioannes Pelczar (s. I–LV). Cracoviae: Typis Universitatis Jagellonicae.

Axer, Jerzy. (2008). Slavic Bison or European Beast? Thoughts on Nicolas Hussovianus’ „Song of the Bison”. In: Nel mondo degli Slavi. Incontri e dialoghi tra culture. Studi in onore di Giovanna Brogi Bercoff. A cura di Maria di Salvo et al. Vol. 1 (pq. 3–12). Firenze: Firence University Press.

Backvis, Claude (1968). Nicolas de Hussów. In: Literatura, komparatystyka, folklor. Księga poświecona Julianowi Krzyżanowskiemu. (s. 40–100). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawczy.

Biblioteka Książąt Czartoryskich, 2288.I.Cim; https://cyfrowe.mnk.pl/publication/27275.

Bohn, Thomas M.; Dalhouski, Aliaksandr; Krzoska, Markus. (2017). Wisent-Wildnis und Welterbe. Geschichte des polnisch-weißrussischen Nationalparks von Białowieża. Köln: Böhlau.

Bömelburg, Hans-Jürgen. (2006). Frühneuzeitliche Nationen im östlichen Europa. Das polnische Geschichtsdenken und die Reichweite einer humanistischen Nationalgeschichte (1500–1700). Wiesbaden: Harrassowitz.

British Library, General Reference Collection C.127.bb.26.(1.).

Brzozowska, Ałła. (2010). „Carmen de statura, feritate ac venatione bisontis” Mikołaja Hussowskiego – poemat epicki? Classica Wratislaviensia, 30, s. 15–39.

Brzozowska, Ałła. (2012). Humanistyczna ideologia władzy w mowach politycznych i dekoracji malarskiej „Pontyfikału” biskupa płockiego Erazma Ciołka (Ms. Czart. 1212 IV). Rozprawy Muzeum Narodowego w Krakowie. Seria Nowa, 5, s. 27–56.

Choptiany, Michał. (2013). Konrad Gesner jako czytelnik „Carmen de bisonte” Mikołaja Hussowskiego. Perspektiwy badawcze. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 58(2), s. 111–137.

Chrzanowski, Ignacy; Kot, Stanisław (ed.). (1927). Humanizm i Reformacja w Polsce. Wybór żródeł dla ćwiczeń uniwersyteckich. Lwów–Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

Čižauskas, Karolis. (2018). Didiko valdžia, humanistai ir raudonas vaškas: Mikalojaus Radvilos suteiktis žemioniui Jonui slavskiui. Istorijos šaltinių tyrimai, 6, p. 143–171.

Doroškevič, Viktor. (1979). Novolatinskaâ poèziâ Belarussii i Litvy. Pervaâ polovina XVI v. Minsk: Nauka i tehnika [Дорошкевич, Виктор. (1979). Новолатинская поэзия Беларусcии и Литвы. Первая половина XVI в. Минск: Наука и техника].

du Cange, Charles du Fresne. (1710). Glossarium ad scriptores mediae et infimae Latinitatis. Francofurti ad Moenum: ex officina Zunneriana apud Johannem Adamium Jungium [enl. ed., 4 vols; 1st ed.: 1678] .

eLexicon MILP (2014). Elektroniczny Słownik Łaciny Średniowiecznej w Polsce. Taken from: https://elexicon.scriptores.pl/pl/# (accessed: 04.12.2021).

Frost, Robert. (2015). The Oxford History of Poland – Lithuania. Vol. 1: The Making of the Polish-Lithuanian Union. 1385–1569. Oxford et al.: Oxford University Press.

Gesnerus, Conradus. (1560). Icones animalium quadrupedum viviparorum et oviparorum, quae in historiae animalium Conradi Gesneri libro I et II describuntur… Editio seconda … Tiguri excudebat C. Froschouerus, DOI: http://dx.doi.org/10.3931/e-rara-1668.

Hussovianus, Nicolaus / Husovianas, Mikalojus. (2007a). Opera / Raštai. Ed. Sigitas Narbutas. Trans.: Benediktas Kazlauskas, Sigitas Narbutas, Eugenija Ulčinaitė, Tomas Veteikis. Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas.

Hussovianus, Nicolaus. (1523). Carmen Nicolai Hussoviani de statura feritate ac venatione bisontis. Cracoviae: per Hieronymum Vietorem.

Hussovianus, Nicolaus. (1894). Nicolai Hussoviani carmina. Edidit Ioannes Pelczar. Cracoviae: Typis Universitatis Jagellonicae.

IJsewijn Jozef (1990–1998). Companion to Neo-Latin Studies. 2nd entirely rewitten ed. 2 vols. Leuven: Leuven University Press.

IJsewijn Jozef. (1977). Companion to Neo-Latin Studies. Amsterdam; New York; Oxford: North-Holland Publishing Company.

Kavalioŭ, Siarhiej. (2010). Šmatmoŭnaja paezija Vialikaha Kniastva Litoŭskaha epochi Reniesansu. Minsk: Knihazbor. [Кавалёў, Сяргей. (2010). Шматмоўная паэзія Вялікага Княства Літоўскага эпохі Рэнесансу. Мінск: Кнiгазбор].

Kawalou, Siarhiej. (2009). Literatura Wielkiego Księstwa Litewskiego XIII–XVII wieku w najnowszych badaniach białoruskich. Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej, 3, s. 84–92.

Kolbus, Elżbieta. (1998). Sebastiani Fabiani Sulmircensis Acerni „Roxolania“. Humanistica Lovaniensia. Journal of Neo-Latin Studies, 47, p. 170–244.

Korenjak, Martin (Hg.). (2019). Neulatein. Eine Textsammlung. Lateinisch/Deutsch. Stuttgart: Reclam.

Korenjak, Martin. (2016). Geschichte der neulateinischen Literatur. Vom Humanismus bis zur Gegenwart. München: C.H. Beck.

Krókowski, Jerzy. (1959). Mikołaja Hussowskiego „Carmen de bisonte”. Wrocław: PWN.

Lewis, Charlton T.; Short, Charles. (1962). A Latin Dictionary. Founded on Andrew’s Edition of Freund’s Latin Dictionary. Rev., Enl., and in Great Parts Rewritten. Oxford: Clarendon Press. [1st ed. 1879] .

Lexicon mediae et infimae latinitatis Polonorum. (1953). Mariana Plezi (red.). Wrocław et al.: Zakład Narodowy Im. Ossolińskich.

Mickūnaitė, Giedrė. (2006). Making a Great Ruler: Grand Duke Vytautas of Lithuania. Budapest; New York: Central European University Press.

Mikoś, Michael J. (1995). Polish Renaissance Literature: An Anthology. Columbus, OH: Slavica.

Niekraševič-Karotkaja, Žanna. (2009). Bielaruskaja lacinamoŭnaja paezija. Ranni reniesans. Minsk: BDU. [Некрашэвіч-Кароткая, Жанна. (2009). Беларуская лацінамоўная паэзія. Ранні рэнесанс. Мінск: БДУ].

Ochmański, Jerzy (1985). Narodowość Mikołaja Hussowskiego w świetle jego autografu. In: Słowiańszczyzna i dzieje powszechne. Studia ofiarowane Profesorowi Ludwikowi Bazylowowi (s. 312–318). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Plokhy, Serhii. (2006). The Origins of the Slavic Nations: Premodern Identities in Russia, Ukraine, and Belarus. Cambridge et al.: Cambridge University Press.

Rutc, Maryjon. (2020a). „Carmen de bisonte“ Mikalaja Husoŭskaha jak padvojny akt kamunikacyi: praces stvarennia imidžu i transfarmacyjny dyskurs. Pier. Žanna Niekraševič-Karotkaja. Filalahičnyja študyi / Studia philologica, 9, s. 118–154. [Рутц, Марыён. (2020a). „Carmen de bisonte“

Мікалая Гусоўскага як падвойны акт камунікацыі: працэс стварэння іміджу і трансфармацыйны дыскурс. Пер. Жанна Некрашэвіч-Кароткая. Філалагічныя штудыі / Studia philologica, 9, c. 118–154]. Taken from: http://graecolatini.bsu.by/htm-articles

/Studia%20philologica%20IX%20(2020).pdf (accessed: 04.12.2021).

Rutz, Marion. (2017a). Das Wissen über den (eigenen) Osten. Nicolaus Hussovianus’ „Carmen de bisonte“ als zweifacher Kommunikationsakt. Wiener Slavistisches Jahrbuch, NF, 5. p. 80–103.

Rutz, Marion. (2017b). Nicolaus Hussovianus’ „Carmen de bisonte” im intertextuellen Schnittfeld antiker Reformatio-Sehnsüchte. Philologia Classica, 12.1, p. 59–90. Taken from: https://philclass.spbu.ru/article/view/7111 (accessed: 04.12.2021).

Rutz, Marion. (2020b). One People, One Language, One Literature? Changing Constructions of the History of Old Belarusian Literature (1956–2010). Studia Białorutenistyczne, 14, s. 119–156.

Segel, Harold B. (1989). Renaissance Culture in Poland: the Rise of Humanism, 1470–1543. Ithaca (NY); London: Cornell University Press.

Vitellius, Erasmus. (1519) Orationes Reverendi Patri Domini Erasmi Vitellii Episcopi Plocentis… Romae: Iacobus Mazochius. Taken from: https://www.dbc.wroc.pl/publication/13453 (accessed: 04.12.2021).

Wróbel, Wiesław. (2018). Uzupełnienia do biografii Mikołaja Hussowskiego, autora „Carmen de statura, feritate ac venatione bisontis”. In: Piotr

Guzowski, Marzena Liedke, Krzysztof Boroda (red.). Inter Regnum et Ducatum. Studia ofiarowane Profesorowi Janowi Tęgowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin (s. 689–699). Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, XVI.O.761; https://www.dbc.wroc.pl/publication/3167.

Zentralbibliothek Zürich, Ochsner 1147, 5; https://uzb.swisscovery.slsp.ch/view/delivery/41SLSP_UZB/12464258850005508.

Žlutka, Alesʹ. (2007). Mìkola Gusoǔskì. U: Vâčaslaǔ Čamâryckì (rèd.). Gìstoryâ belaruskaj lìtaratury XI–XIX stagoddzâǔ. T.1: Daǔnââ lìtaratura XI – peršaâ palova XVIII stagoddzâ. 2-e vyd. (s. 309–357). Mìnsk: Belaruskaâ navuka. [Жлутка, Алесь. (2007). Мікола Гусоўскі. У: Вячаслаў Чамярыцкі (рэд.). Гісторыя беларускай літаратуры XI–XIX стагоддзяў. Т. 1: Даўняя літаратура XI – першая палова XVIII стагоддзя. 2-е выд. (с. 309–357). Мінск: Беларуская навука].




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2022.16.291-311
Date of publication: 2022-12-22 10:55:09
Date of submission: 2022-02-08 21:23:18


статистика


Видимость рефератов - 629
загрузки (из 2020-06-17) - PDF (English) - 0

показатели



Ссылки

  • На текущий момент ссылки отсутствуют.


(c) 2022

Лицензия Creative Commons
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.