Językowy obraz świata, literatura i przekład literacki. Kategoria matki w utworze The Peace of Utrecht Alice Munro i jego polskim tłumaczeniu

Streszczenie w języku polskim

W artykule rozpatruję kwestię, jak językoznawstwo kognitywne może przyczyniać się do rozwoju badań nad literaturą i przekładem literackim w odniesieniu do językowego obrazu świata, koncepcji rozwijanej w ramach Lubelskiej Etnolingwistyki Kognitywnej. Problem ten omawiam wykorzystując materiał językowy pochodzący z autobiograficznego opowiadania Alice Munro The Peace of Utrecht oraz jego tłumaczenia na język polski (Pokój utrechcki). W analizie wykorzystuję pojęcie Wyidealizowanych Modeli Poznawczych (ang. Idealised Cognitive Models, ICMs), pomagające uwypuklić bogactwo i złożoność idiosynkratycznych kategoryzacji, oraz etnolingwistyczne pojęcie stereotypu językowego, dotyczące zakorzenionego w języku polskim obrazu matki. Ta druga koncepcja pozwala rozważyć, w jaki sposób kultura docelowa może wpływać na tekst docelowy. Wnioski płynące z tej dwuczęściowej analizy wskazują, że pomimo pewnych różnic w zakresie modeli teoretycznych i metodologii, obszary badawcze językoznawstwa kognitywnego i Lubelskiej Etnolingwistyki Kognitywnej wzajemnie się dopełniają, dzięki czemu możliwe jest pełniejsze ujęcie wzajemnych uwarunkowań języka, kultury oraz procesów poznawczych leżących u podstaw dyskursu literackiego i literackiego przekładu.