Komizm, jego formy i funkcje w „psich wypowiedziach” na Instagramie

Agnieszka Kijak-Mantas

Streszczenie w języku polskim


Komizm to coś, co towarzyszy człowiekowi w różnych sytuacjach. Humor często pozwala na wzbudzenie sympatii i radzenie sobie w trudnych momentach. Za jego pośrednictwem realizowane są też różne cele, zależne  m.in. od jego formy i środka komunikacji. Ludzkie przekazy i wytwory są rejestrowane w nowy sposób dzięki nowoczesnym technologiom. Tak się dzieje również z przekazami komicznymi, które występują na wielu platformach internetowych, m.in. na Instagramie.

Obszar badań autorki stanowią Insta Reels tworzone na wybranych profilach Instagrama i prezentujące treści w postaci wypowiedzi przypisanych psom. Analizie poddano tę postać powstałą dzięki funkcjom portali społecznościowych. Badania miały na celu przede wszystkim sprawdzenie wcześniej przyjętego założenia, że wypowiedzi mają charakter komiczny. Przeanalizowano zatem formy, w których ów komizm występuje, a także wykorzystane do jego powstania środki językowe, w tym środki retoryczne. Na koniec dokonano próby odpowiedzi na pytanie, jaką funkcję, poza ludyczną, zabawową pełnią badane Insta Reels i prezentowane na nich nagrania.


Słowa kluczowe


komizm; dowcip; społeczeństwo wirtualne; pies; Instagram

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Attardo Salvatore, 2008, A primer for the linguistics of humour, [w:] The Primer of Humour Research, red. Victor Raskin, Berlin, New York: Mouton de Gruyter, s. 101–155.

Barral Temes Dinara, 2023, Efekt humorystyczny w dowcipach werbalnych z perspektywy lingwistyki kognitywnej: rozważania teoretyczne i analiza empiryczna, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Brzozowska Dorota, 2012, Logiczne aspekty języka a teksty humorystyczne Rola mechanizmu logicznego w dowcipach, „Investigationes Linguisticae” 25, s. 15–26.

Bühler Karl, 2004, Teoria języka. O językowej funkcji przedstawiania, Kraków: Universitas.

Bundsgaard, Jeppe, 2012, Facing faceless faces: exploring the necessity of new competencies for e-mail and web communication, [w:] Literacy practices in late modernity: mastering technological and cultural convergences, red. Svein Østerud, Barbara Gentikow, Egil G. Skogseth, New York: Hampton Press, s. 55–73.

Buttler Danuta, 2001, Polski dowcip językowy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bystroń Jan Stanisław, 1960, Komizm, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Chobot Kamila, 2019, Instagram jako skuteczny instrument komunikacji marketingowej, „Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne” 30, s. 43–59.

Czarnota Patrycja, 2017, Wykorzystanie portalu społecznościowego Instagram w działaniach promocyjnych przedsiębiorstw, „Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej Zarządzanie” 25, s. 130–139.

De Mey Tim, 2005, Tales of the unexpected. Incongruity-resolution in humor comprehension, scientific discovery and thought experimentation “Logic and Logical Philosophy” 14-1 (2005), s. 69–88.

Dziemidok Bohdan, 2011, O komizmie. Od Arystotelesa do dzisiaj, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.

Ford Thomas E., Chłopicki Władysław, Kuipers Giselinde (red.), 2024, De Gruyter Handbook of Humor Studies, Volume 2, De Gruyter Contemporary Social Sciences Handbooks.

Garczyński Stefan, 1989, Anatomia komizmu, Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza.

Geier Manfred, 2007, Z czego śmieją się mądrzy ludzie. Mała filozofia humoru, Warszawa: Tezeusz.

Goffman Erving, 1955, On face-work: an analysis of ritual elements in social interaction, „Psychiatry: Interpersonal and Biological Processes” 18 (3), s. 213–231.

Golka Marian, 2007, Czy koniec „człowieka zabawy”?, „Kultura i Społeczeństwo” t. 51, nr 1, Warszawa, s. 3–26.

Hajduk-Nijakowska Janina, 2010, e-folklor. Rola Internetu w powstawaniu zjawisk folklorystycznych, [w:] Nowe media i komunikowanie wizualne, red. Piotr Francuz, Stanisław Jędrzejowski, Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 201–214.

Hajduk-Nijakowska Janina, 2012, Folklorystyczny nerw Internetu. Wspólnotowa przestrzeń emocji i wyobraźni, „Kultura Popularna” 3, s. 6–18.

Huizinga Johan, 1985: Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, Warszawa: Czytelnik.

Jakobson Roman, 1960, Poetyka w świetle językoznawstwa, „Pamiętnik Literacki” 51/2, s. 431–473.

Kijak-Mantas Agnieszka, 2025, Sposoby kreacji obrazu psa i jego „języka” w mediach społecznościowych (na przykładzie Insta Reels na Instagramie), „Język Polski” CV, z. 1, s. 80–92.

Koestler Arthur, 1964, The act of creation, New York: Penguin Books.

Korolko Mirosław, 1990, Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa: Wiedza Powszechna.

Łosiak Władysław, 2015, Emocja jako komunikat, „Poznańskie Studia Slawistyczne” 9, s. 319–331.

Martin Rod A., 2004, Sense of humor and physical health: theoretical issues, recent findings, and future directions, „Humor: International Journal of Humor Research” no. 17(1/2), s. 1–19.

Mędrzak Joanna, 2011, Gry językowe w polskich dowcipach. Praca doktorska. Katowice: Uniwersytet Śląski, https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/5293/1/MedrzakGryjezykowewpolski chdowcipach.pdf [data dostępu: 25.05.2024].

Niekrewicz Agnieszka Anna, 2015, Od schematyzmu do kreacyjności. Język memów internetowych, Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża.

Nowak Jakub, 2013, Memy internetowe: teksty (cyfrowej) kultury językiem krytyki społecznej, [w:] Współczesne media. Język mediów, red. Iwona Hofman, Danuta Kępa-Figura, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 227–238.

Ochwat Paweł, 2015, Zjawisko humoru nowoczesne technologie komunikacyjne. Analiza źródeł tworzenia i kanałów przekazu treści humorystycznych, „Kultura. Media. Teologia” 22, s. 33–52.

Oronowicz-Kida Ewa, 2022, Zwierzę jak człowiek, czyli antropomorfizacja psów w zoonimach i chrematonimach, „Prace Językoznawcze” 24, z. 2, s. 35–46.

Ozga Krzysztof, 2021, O nienaukowym umiłowaniu języka: czyli o treściach integrujących społeczność wirtualną "The Language Nerds”, „Półrocznik Językoznawczy Tertium” t. 6, nr 2, s. 69–110.

Preece Jenny, 2000, Online communities: designing usability, supporting sociability, New York: John Wiley.

Ratajczyk Krystyna, Pirożak-Dziuk Irina, 2021, Kreatywność językowa jako źródło komizmu (z języka przewodników turystycznych), „Linguodidactica” 25, s. 225–237.

Rawski Tomasz, 2016, Śmiech a władza. Przegląd społecznych funkcji komizmu, „Studia Politologiczne” 41, s. 240–258.

SEJP: Brückner Aleksander, Słownik etymologiczny języka polskiego, https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82owniketymologicznyj%C4%99zykapolskiego [data dostępu: 23.06.2024].

Skorupka Stanisław, 1949, Elementy formalne humoru w języku, „Poradnik Językowy” 6, s. 21–26.

Stachurski Edward, 2011, Dowcipy językowe z dawnych czasów. Od powstania styczniowego do II wojny światowej, Kraków: Universitas.

STL: Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, red. Janusz Sławiński, Wrocław 1998: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Sułkowski Bogusław, 1984, Zabawa. Studium socjologiczne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Szagun Dorota, 2021, Funkcje form komicznych (memów internetowych i dowcipów) związanych z pandemią COVID-19, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” t. 28 (48), nr 1, s. 255–270.

Szpunar Magdalena, 2004, Społeczności wirtualne jako nowy typ społeczności: eksplikacja socjologiczna, „Studia Socjologiczne” nr 2 (173), s. 95v135.

Trzynadlowski Jan, 1990, Komizm: kategoria i wyznacznik gatunkowy, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” t. 33, nr 2 (66), s. 79–93.

Weitz Eric, 2017, Online and Internet Humor, [w:] The Routledge Handbook of Language and Humor, red. Salvatore Attardo, London, New York: Routledge, s. 504–518.

West Laura, Trester Anna Marie, 2013, Facework on Facebook. Conversations on social media, [w:] Discourse 2.0 Language and new media, red. Deborah Tannen, Anna Marie Trester, Washington, DC: Georgetown University Press, s. 133–154.

Wierzbicka Anna 1999, Język – umysł – kultura, red. Jerzy Bartmiński, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

WSJP PAN: Wielki Słownik Języka Polskiego PAN, red. Piotr Żmigrodzki, https://wsjp.pl/.

Żygulski Kazimierz, 1985, Wspólnota śmiechu. Studium socjologiczne komizmu, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2025.37.253
Data publikacji: 2025-08-05 23:15:28
Data złożenia artykułu: 2024-08-01 14:27:56


Statystyki


Widoczność abstraktów - 0
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2025 Agnieszka Kijak

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.