Między etnolingwistyką a fenomenologią, czyli o wzajemnej przekładalności językowo konstruowanych światów doświadczanych

Streszczenie w języku polskim

Celem artykułu jest zidentyfikowanie warunków przekładu kulturowego, bez którego nie byłoby ani etnolingwistyki, ani etnografii. Autor kieruje uwagę na fenomenologiczne inspiracje badań jakościowych. Pierwszą z nich jest potrzeba analizowania konkretnego kontekstu sytuacyjnego, jeśli chcemy odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu język rządzi ludzkim doświadczeniem. Na podstawie propozycji Edmunda Husserla można przyjmować, że władza języka nad człowiekiem ma inny zasięg w sytuacjach, gdy spontaniczne (przedteoretyczne) nastawienie do zjawisk góruje nad nastawieniem refleksyjnym (teoretycznym), a inny wówczas, gdy jest na odwrót. Zarówno etnolingwistyka, jak i etnografia wychodzą z założenia, że kierunki społecznego tworzenia rzeczywistości mogą się między sobą zasadniczo różnić z uwagi na odmienne systemy językowo-kulturowe. Mimo to można zakładać, że ludzka cielesność, analizowana w refleksji, stanowi wspólny mianownik takich systemów, dzięki czemu etnolingwiści i etnografowie przy podjęciu dostatecznego wysiłku mogą nauczyć się relatywnie dobrze rozumieć każdy tekst „od wewnątrz” (emicznie, czyli z perspektywy tubylca).