Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Etymologia a etnolingwistyka: różne metodologie – wspólny cel
Streszczenie w języku polskim
Autorka skupia uwagę na relacjach między etymologią a etnolingwistyką, które uwidoczniają się przy analizie gwarowych nazw roślin, zwłaszcza przy ustalaniu ich pochodzenia. Ostatecznie dochodzi do wniosku, że obie dziedziny powinny pozostawać w symbiozie i wzajemnie korzystać ze swoich osiągnięć. W związku z tym etymolodzy podczas analiz semantycznych mogą korzystać obficie z wyników pracy etnolingwistów. Analizy etnolingwistyczne pomagają etymologom ustalić historyczną motywację semantyczną badanych wyrazów. Etnolingwiści z kolei, opierając się na ustaleniach etymologów, mogą docierać do pierwotnych sensów form wyrazowych, które są pomocne przy analizie subiektywnego znaczenia słów.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Ahtarov Boris, (red.), 1939, Materiali za b"lgarski botaničen’ rečnik’, Sofija.
Annenkov Nikolaj I., 1878, Botaničeskij slovar’ […], Sankt Peterburg.
Bańkowski ESJP – Andrzej Bańkowski, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. I–II (A–P), Warszawa 2000.
Bartmiński Jerzy, 2018, Język w kontekście kultury, czyli co dziś znaczy metafora „europejski dom”? Z prac na XVI Kongres Slawistów Belgrad, sierpień 2018, Katowice.
Bartmiński Jerzy, Niebrzegowska Stanisława, 1998, Profile a podmiotowa interpretacja świata, [w:] Profilowanie w języku i w tekście, red. Jerzy Bartmiński, Ryszard Tokarski, Lublin, s. 211–224.
Boryś SEJP – Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005.
Buffa Ferdinand, 1972, Vznik a vývin slovenskej botanickej nomenklatúry. K histórii slovenského odborného slovníka, Bratislava.
Czyż Lidia Maria, Wysakowska Beata, 1993, Ziołolecznictwo regionu rzeszowskiego w badaniach Franciszka Kotuli, [w:] Historia leków naturalnych, t. III: Ziołoznawstwo w dawnej i współczesnej kulturze Rzeszowszczyzny, red. Barbara Kuźnicka, Warszawa, s. 83–118.
Čižmárová Mária, 2008, Nominačné modely v botanickom názvosloví, „Acta Facultatis Philosophicae Universitatis Prešoviensis”, Monografia 90, Prešov.
Čouka František, 1929, Lidové názvy rostlin z Moravy, „Časopis Vlasteneckého spolku musejního v Olomouci”, ročn. XLI–XLII, s. 122–124.
Dębowiak Przemysław, Waniakowa Jadwiga, 2019, Semantic motivation of plant names as part of their etymology, [w:] Alina Villalva, Geoffrey Williams (eds.), The Landscape of Lexicography, Lisboa, s. 173–200.
Dubisz – Stanisław Dubisz, 1977, Nazwy roślin w gwarach ostródzko-warmińsko-mazurskich, Studia WarmińskoMazurskie, t. 11, red. Mieczysław Szymczak, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
EJO – Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. Kazimierz Polański, Wrocław 1993.
FF – Flora i fitonimy na pograniczu polsko-ukraińskim, red. Feliks Czyżewski, Danuta Urban, Lublin 2006.
Genaust Helmut, 2005, Etymologisches Wörterbuch der botanischen Pflanzennamen, Dritte, vollständig überarbeitete und erweiterte Ausgabe, Hamburg.
Grzegorczykowa Renata, 1996, Badania semantyczno-porównawcze w aspekcie diachronicznym, [w:] Semantyka a konfrontacja językowa, red. Violetta Koseska-Toszewa, Danuta Rytel-Kuc, Warszawa, s. 217–226.
Grzegorczykowa Renata, 1999, Pojęcie językowego obrazu świata, [w:] Językowy obraz świata, red. Jerzy Bartmiński, Lublin, s. 39–46.
Gustawicz Bronisław, 1882, Podania, przesądy, gadki i nazwy ludowe w dziedzinie przyrody, cz. 2: Rośliny, „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowéj”, t. VI, Kraków, s. 201–321.
Helwing Prusy – Prowincyonalne, polskie nazwy roślin XVIII w., z Prus Książęcych głównie z rękopisu Andrzeja Helwinga, opr. Józef Rostafiński, osobne odbicie z Rozpraw Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, t. XL, Kraków 1904.
Jakubowicz Mariola, 1998, Profilowanie w derywacji semantycznej, [w:] Profilowanie w języku i w tekście, red. Jerzy Bartmiński, Ryszard Tokarski, Lublin, s. 159–166.
Jakubowicz Mariola, 1999, Badania etymologiczne w rekonstrukcji językowego obrazu świata, [w:] Przeszłość w językowym obrazie świata, red. Anna Pajdzińska, Piotr Krzyżanowski, Lublin, s. 117–128.
Jakubowicz Mariola, 2012a, Badania etnolingwistyczne a etymologia, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 24, s. 173–181.
Jakubowicz Mariola, 2012b, Zasady rekonstrukcji semantyki w pracach etymologicznych, [w:] Z polskich studiów slawistycznych, seria XII. Językoznawstwo. Prace na XV Międzynarodowy Kongres Slawistów w Mińsku 2013, Warszawa, s. 69-74.
K – Jan Karłowicz, Słownik gwar polskich, t. I–VI, Kraków 1900–1911.
Kart. SGP – kartoteka Słownika gwar polskich, opr. przez Pracownię Dialektologii Polskiej (dawniej Zakład Dialektologii Polskiej) Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie.
Kiselevskij Anatolij I., 1967, Latino-russko-belorusskij botaničeskij slovar’, Minsk.
Knapiusz TPLG – Grzegorz Knapiusz, Thesaurus polonolatinograecus in tres tomos divisus, t. I–III, Cracoviae 1621–1632.
Kosík Václav, 1941, Slovník lidových názvů rostlin, Praha.
Kurek Halina, 2004, Językowo-kulturowy obraz wsi podkarpackiej wpisany w nazwy roślin, [w:] Studia linguistica Danutae Wesołowska oblata, red. Halina Kurek, Janina Labocha, Kraków, s. 129–156.
Machek Václav, 1954, Česká a slovenská jména rostlin, Praha.
Majewski SN – Erazm Majewski, Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich […], t. I–II, Warszawa 1889–1898.
Makowiecki Stefan, 1936, Słownik botaniczny łacińsko-małoruski, Kraków.
Marzell Heinrich, 2000, Wörterbuch der deutschen Pflanzennamen, t. I-V, Lizenzausgabe Parkland Verlag, Fotomechanischer Nachdruck der Erstausgabe 1943–1958, Köln.
Niewiara Aleksandra, 2001, Badania etymologii a odtwarzanie językowego obrazu świata, [w:] Język a kultura, t. 13: Językowy obraz świata i kultura, red. Anna Dąbrowska, Janusz Anusiewicz, Wrocław, s. 97–105.
Pastusiak Kazimiera, 2007, Pogranicze polsko-białorusko-ukraińskie w świetle danych językowych i etnograficznych na podstawie nazw roślin, Warszawa.
Pawłowski Eugeniusz, 1974, Polskie nazwy roślin (Próba klasyfikacji semantycznej), [w:] Studia indoeuropejskie, red. Jerzy Kuryłowicz, „Prace Komisji Językoznawstwa”, t. 37, Wrocław, s. 163–169.
Pelcowa Halina, 2001, Interferencje leksykalne w gwarach Lubelszczyzny, Lublin.
Pelcowa NR – Halina Pelcowa, Nazwy roślin w świadomości językowej ludności wiejskiej, [w:] Język a kultura, t. 16: Świat roślin w języku i kulturze, red. Anna Dąbrowska, Irena Kamińska-Szmaj, Wrocław 2001, s. 99–116.
Popowska-Taborska Hanna, 2012, Rola etymologii w kształtowaniu językowego obrazu świata, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 24, s. 155–171.
PZL – Eugeniusz Kuźniewski, Janina Augustyn-Puziewicz, Przewodnik ziołolecznictwa ludowego, wyd. II uzup., Warszawa–Wrocław 1986.
PZZ – Jadwiga Kwaśniewska, Józef Skulimowski, Helena Tumiłowicz, Poradnik zbieracza ziół, Warszawa 1956.
Radyserb-Wjela Jan, [1909], Serbske rostlinske mjena w dwěmaj dźělomaj a sedmjoch stawach po abejcejskim rjedźe. Čestny pomnik za serbskeho přirodospytnika njeboh Michała Rostoka zestajał njeboh Jan Radyserb-Wjela, zrjadował a za ćišć přihotował Matej Urban, Budyšin.
Rystonová Ida, 2007, Průvodce lidovými názvy rostlin i jiných léčivých přírodnin a jejich produktů, Praha.
SGP – Słownik gwar polskich, opr. przez Pracownię Dialektologii Polskiej (dawniej Zakład Dialektologii Polskiej) Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie, red. Mieczysław Karaś, Stanisław Urbańczyk, Jerzy Reichan, Joanna Okoniowa, Barbara Grabka, Renata Kucharzyk, Wrocław–Kraków 1977 i n.
SGRT – Zofia Radwańska-Paryska, Słownik gwarowy góralskich nazw roślin z Tatr i Podtatrza, Zakopane 1992.
Simonović BR – Dragutin Simonović, Botanički rečnik. Imena biljaka, Beograd 1959.
Sławski Franciszek, 1998, Pięćdziesiąt lat nad etymologią, „Rocznik Slawistyczny” LI, s. 3–5.
Spólnik Anna, 1990, Nazwy polskich roślin do XVIII wieku, „Prace Komisji Językoznawstwa PAN w Krakowie”, nr 58, Wrocław.
SSSL – Indeks do Słownika stereotypów i symboli ludowych, t. II. Rośliny [nieopublikowany wydruk udostępniony mi uprzejmie przez prof. Annę Tyrpę za zgodą prof. Jerzego Bartmińskiego].
SStp – Słownik staropolski, red. Stanisław Urbańczyk, t. I–XI, Wrocław 1953–2002.
Stanko Jan, 1472, Antibolomenum Benedicti Parthi [rękopis przechowywany w Bibliotece Krakowskiej Kapituły Katedralnej, nr Ms 225].
SWil – Słownik języka polskiego, wyd. Maurycy Orgelbrand, t. I–II, Wilno 1861 (tzw. Słownik wileński).
Symb. – Józef Rostafiński, Symbola ad historiam naturalem medii aevi […], t. I–II, Cracoviae MCM [1900].
Šugar HBI – Ivan Šugar, Hrvatski biljni imenoslov. Nomenclator botanicus croaticus, Zagreb MMVIII [2008].
Šulek Bogoslav, 1879, Jugoslavenski imenik bilja, Zagreb.
Tokarski Ryszard, 1993, Słownictwo jako interpretacja świata, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Wrocław, s. 335–362.
Trotz Michał Abraham, 1764, Nowy dykcjonarz, to jest mownik polsko-niemiecko-francuski […], Leipzig.
USK – Czesław Robotycki, (red.), Układ słów kluczowych dla bazy danych o źródłach etnograficznych (kultura ludowa Karpat polskich), Kraków 1995.
Waniakowa Jadwiga, 2012, Polskie gwarowe nazwy dziko rosnących roślin zielnych na tle słowiańskim. Zagadnienia ogólne, Kraków.
Waniakowa Jadwiga, 2015, Jak badać pochodzenie i historię gwarowych nazw roślin?, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, t. LXXI, s. 289–298.
Wróbel Henryk, 2004, Związki staroczesko-staropolskie w terminologii botanicznej, Kraków [przedruk z: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katowicach, Prace Katedry Języka Polskiego II, Katowice 1962, s. 105–137].
ZDK – Zielnik dla każdego, czyli opis ziół wykorzystywanych w leczeniu domowym wraz z praktycznym zastosowaniem (napary, wywary i wyciągi zdrowotne), zebr. i oprac. Jan Rogala, Robert Maciej, Ożarów Mazowiecki, 2009.
ZL – Artur Dziak, Barbara Kuźnicka, Zioła lecznicze, Warszawa, 1960.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2020.32.21
Data publikacji: 2020-12-08 11:10:12
Data złożenia artykułu: 2019-10-12 21:04:26
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Jadwiga Waniakowa
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.