Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Przysłowia hausa na temat małżeństwa – ich treści kulturowe, znaczenia i funkcje
Streszczenie w języku polskim
W artykule analizowane są treści, znaczenia i funkcje przysłów zawierających tradycyjne hausańskie poglądy na temat małżeństwa. Analiza ma charakter etnolingwistyczny, a jej celem jest rekonstrukcja konceptu małżeństwo w języku hausa i uwarunkowanych kulturowo sposobów myślenia o małżeństwie w społeczności posługującej się tym językiem. Dane językowe wykorzystane w analizach obejmują 25 przysłów hausa odnoszących się do domeny pojęciowej małżeństwa. Przysłowia zawierające słowa klucze są wykładnikami kodów kulturowych. Odszyfrowanie owych kodów pomaga w prawidłowej interpretacji znaczeń i funkcji przysłów.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Abraham, Roy Clive. 1962. Dictionary of the Hausa Language. 2nd edn. London: University of London Press.
Adebowale, Ayo Stephen. 2019. Ethnic disparities in fertility and its determinants in Nigeria. Fertility Research and Practice 5(3). https://doi.org/10.1186/s40738-019-0055-y.
Arthur John N. Tremearne. 1914. Marital relations of the Hausas as shown in their folk-lore. Man 14: 23–26.
Baldi, Sergio. 2008. Dictionnaire des emprunts arabes dans les langues de l’Afrique de l’Ouest et en suahili. Paris: Karthala.
Bargery, George Percey. 1934. A Hausa-English Dictionary and English-Hausa Vocabulary. London: Oxford University Press.
Bartmiński, Jerzy. 2009. Aspects of Cognitive Ethnolinguistics. Ed. Jörg Zinken, trans. Adam Głaz. London and Oakville, CT: Equinox.
Bartmiński, Jerzy (ed.). 2012. Językowe podstawy obrazu świata. [Linguistic Foundations of Worldview] 4th edn. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Bashir, Aina A. Halima O. Idris Amali. 2012. Women against women: the sociolinguistics of Hausa proverbs. Proverbium 29: 13–24.
Chamo, Isa Yusuf. 2011. Cultural scripts: The analysis of kunya in Hausa. FAIS Journal of Humanities 5(1): 121–130.
Dickson, Anthonia A. Mary Donald Mbosowo. 2014. African proverbs about women: Semantic import and impact in African societies. Mediterranean Journal of Social Sciences 5(9): 632–641.
Danhausa, Aliyu Muhammad. 2012. Hausa Mai Dubun Hikima. [A Thousand Hausa Wisdoms] Kano: Century Research and Publishing Company.
Danyaya, Bello Muhammad. 2007. Karin maganar Hausawa. [Proverbs of the Hausa People] Sokoto: Makarantar Hausa.
East, Rupert Moultrie. 1938. Labaru na da da na yanzu. [Old and Contemporary Stories] Zaria: Northern Nigerian Publishing Company.
Eberhard, David M., Gary F. Simons Charles D. Fennig (eds.). 2022. Ethnologue: Languages of the World. 25th edn. Dallas, Texas: SIL International. https://www.ethnologue.com/.
Finnegan, Ruth. 2012. Oral Literature in Africa (World Oral Literature Series). UK: Open Book Publishers.
Fletcher, Roland Sackville. 1912. Hausa Sayings Folk-lore: With a Vocabulary of New Words. London – New York – Toronto – Melbourne: Oxford University Press.
Furniss, Graham. 1996. Poetry, Prose and Popular Culture in Hausa. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Greenberg, Joseph Harold. 1947. Arabic loan-words in Hausa. Word 3(1–2): 85–97.
Haruna, Musa. 2017. Taskar karin magana. [The Lockbox Full of Proverbs] Kano: Flash Printing and Publications.
Jang, Tae-Sang. 1999. A poetic structure in Hausa proverbs. Research in African Literatures 30(1): 83–115.
Karin magana “Iya magana ma da ranarsa!” [Proverbs. “Knowing How to Speak Brings Luck”] 1958. Zaria: Northern Nigerian Publishing Company.
Kirk-Greene, Anthony Hamilton Millard. 1966. Hausa ba dabo ba ne. [Hausa is Not Magic Tricks] Ibadan: Oxford University Press.
Koko, Tukur Umar. 1989. Karin magana a hannun mata a garin Sakkwato. [Proverbs use among women in the city of Sokoto] Sokoto MA thesis.
Kraft, Charles H. 1973. A Hausa Reader. Berkley – Los Angeles – London: University of California Press.
Lauhakangas, Outi. 2015. Categorization of proverbs. In Hirsztalina Hrisztova-Gotthardt Melita Aleksa Varga (eds.), Introduction to Paremiology: A Comprehensive Guide to Proverb Studies, 49–67. Warsaw–Berlin: Walter de Gruyter.
Madauci, Ibrahim, Yahaya Isa Bello Daura. 1968. Hausa Customs. Zaria: Northern Nigerian Publishing Company.
Merrick, George. 1905. Hausa Proverbs. London: Paul, Trench, Trubner Co.
Mischlich, Adam. 1906. Lehrbuch der hausanischer Sprache. Berlin: Verlag Georg Reimer.
Nafiou, Rabiou. 2014. La sagesse populaire haoussa en 300 proverbes et dictons, ou, Kogin Hikima. Paris: L’Harmattan.
Newman, Paul. 2007. A Hausa-English Dictionary. Newhaven–London: Yale University Press.
Newman, Paul. 2013. The Chadic Language Family: Classification and Name Index. Electronic publication. https://www.cepam.cnrs.fr/megatchad/publications/Newman-2013-Chadic-Classification-and-Index.pdf. (5 August, 2023).
Norrick, Neal R. 2015. Subject area, terminology, proverb definitions, proverb features. In Hrisztalina Hrisztova-Gotthardt Melita Aleksa Varga (eds.), Introduction to Paremiology: A Comprehensive Guide to Proverb Studies, 7–27. Warsaw, Poland: De Gruyter Open. https://doi.org/10.2478/9783110410167.1.
Pachociński, Ryszard. 2009. Przysłowia afrykańskie. Natura i wychowanie człowieka w tradycji ustnej. [African Proverbs. Nature and Upbringing of Humans in Oral Tradition] Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Pawlak, Nina. 1998. Język hausa. [Hausa Language] Warszawa: Dialog.
Pawlak, Nina. 2014. ‘Woman’ and ‘man’ in Hausa language and culture. In Ewa Siwierska Izabela Will (eds.), Hausa and Chadic Studies in Honour of Professor Stanisław Piłaszewicz, 172–187. Warszawa: Elipsa.
Pawlak, Nina. 2021. Rodzina w języku i kulturze hausa [The concept of family in Hausa]. Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury 33: 49–66. https://doi.org/10.17951/et.2021.33.49.
Piłaszewicz, Stanisław. 1983. Historia literatur afrykańskich w językach rodzimych. Literatura Hausa. [History of African literatures in native languages. Hausa literature] Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Prietze, Rudolf. 1904. Haussa-Sprichwörter und Haussa-Lieder. Kirchhain: Max Schmersow.
Rattray, Robert Sutherland. 1913. Hausa Folk-Lore, Customs, Proverbs, Etc. Collected and Transliterated with English Translations and Notes. 2 vols. Oxford: Oxford University Press, The Clarendon Press.
Robinson, Charles H. 1913. Dictionary of the Hausa Language. 3rd edn. Cambridge: Cambridge University Press.
Robinson, Charles Henry John Alder Burdon. 1905. Hausa Grammar with Exercises, Readings, and Vocabularies (Trubner’s Collection of Simplified Grammars). 2nd edn. London: Kegan Paul, Trench, Trübner.
Salamone, Frank A. 1976. The arrow and the bird: Proverbs in the solution of Hausa conjugal-conflicts. Journal of Anthropological Research 4(32): 358–371.
Schön, James Frederick. 1885. Magana Hausa. Native literature, Proverbs, Tales, Fables and Historical Fragments in the Hausa Language. Society for Promoting Christian Knowledge.
Schultze, Brigitte. 1999. Historia i kultura pod soczewką: kluczowe pojęcia polskiej kultury jako wyzwanie dla tłumacza. [History and culture under the lens: Key notions of Polish culture as a challenge for translator]. In Brigitte Schultze (ed.), Perspektywy polonistyczne i komparatystyczne, 3–22. Kraków: TAiWPN Universitas.
Solivetti, Luigi M. 1994. Family, marriage and divorce in a Hausa community: A sociological model. Africa: Journal of the International African Institute 64(2): 252–271.
The World Bank. 2021. Fertility rate, total (births per woman) – Nigeria, Niger. https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.TFRT.IN?locations=NG-NEmostrecentvaluedesc=true. (14 August, 2023).
Tremearne, Arthur John N. 1913. Hausa Superstitions and Customs. London: John Bale, Sons and Danielsson Ltd.
Usman, Asabe Kabir. 2018. The politics of attack through gendered Hausa proverbs. Cross-Currents: An International Peer-Reviewed Journal on Humanities Social Sciences 4(5): 110–117. https://doi.org/10.36344/ccijhss.2018.v04i05.003.
Whitting, Charles E. J. 1940. Hausa and Fulani Proverbs. Lagos: Government Printer.
Wierzbicka, Anna. 1997. Understanding Cultures through Their Key Words. New York Oxford: Oxford University Press.
Will, Izabela. 2017. Programmed by culture? Why gestures became the preferred ways of expressing emotions among the Hausa. In Anne Storch (ed.), Consensus and Dissent: Negotiating Emotion in the Public Space, 123–140. Amsterdam – Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
Yunusa, Yusufu. 1977. Hausa a dunule. [Hausa in a Nutshell] 1st edn. Vol. 1. Kano: Government Printer.
Zając, Patryk. 2015. Handel w języku i kulturze Hausa. [Trade in Hausa Language and Culture] BA thesis. Warsaw: University of Warsaw.
Zając, Patryk. 2017. Słowa klucze kultury w przysłowiach hausa. [Cultural keywords in Hausa proverbs] MA thesis. Warsaw: University of Warsaw.
Zając, Patryk. 2018. O przekazie uniwersalnym tekstów kultury na podstawie przysłów w języku hausa i polskim. [Considering the universal message of cultural texts on the basis of Hausa and Polish proverbs] Afryka 47: 11–27.
Zając, Patryk. 2019. Metaphorical mapping of life in the Hausa proverbs with regard to their cross-linguistic equivalents. In Nina Pawlak (ed.), Linguistic Evidence of Cultural Distance. Hausa in Cross-cultural Communication, 181–193. Warszawa: Elipsa.
Zakrzewski, Paweł. 2002. Definicja przysłowia w wybranych opracowaniach francuskich, niemieckich i polskich oraz próba konfrontatywnej analizy problemu. [Definition of proverb in selected French, German and Polish works and an attempt of contrastive analysis of the issue] Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica 42: 3–18.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2025.37.291
Data publikacji: 2025-08-05 23:15:32
Data złożenia artykułu: 2024-07-19 14:55:43
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Patryk Zając
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.