Relacja człowiek – zwierzę w językowym obrazie świata Tuaregów

Marta Jackowska-Uwadizu

Streszczenie w języku polskim


Autorka bada pojęcie wielbłąda w języku Tuaregów. Przedstawiona analiza tekstów głównie z początku XX wieku dotyczy społeczeństwa tradycyjnego, czyli takiego, które opiera swój byt na koczownictwie. Ukazuje znaczenie wielbłąda w kontekście kultury i tożsamości Tuaregów. Dowodzi, że  wykracza on poza swoją funkcję użytkową, będąc centralnym elementem systemu praktyk społecznych oraz tożsamości Tuaregów. Wielbłąd to przyjaciel, towarzysz broni, doradca. Wielbłąd patrzy, wie, podejmuje decyzje. Pojęcie wielbłąda pozwala odkryć głęboką relację człowiek - zwierzę, która kształtuje role życiowe człowieka, wyznacza cele całej społeczności i decyduje o funkcjonowaniu ludzi. Jest to relacja o charakterze symbiotycznym,  pozwalająca mówić o wielbłądach ludzi, ale też o ludziach wielbłądów.

 


Słowa kluczowe


wielbłąd; Tuaregowie; tożsamość; koczownictwo; Sahara; relacje międzygatunkowe

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Aghali-Zakara Mohamed, 2004, Proverbes, sentences, maximes en touareg (berbère méridional), „Études et Documents Berbères” 22, s. 119–139. DOI 10.3917//edb.022.0119.

Aghali-Zakara Mohamed, 2014, Essai comparatif des conceptions astronymiques chez les Touaregs du Sahara et du Sahel, [w:] Els noms en la vida quotidiana Actes del XXIV Congrés Internacional d’ICOS sobre Ciències Onomàstiques/ Names in daily life. Proceedings of the XXIV ICOS International Congress of Onomastic Sciences, Biblioteca tècnica de política lingüística onomàstica. DOI: 10.2436/15.8040.01.42.

Albaka Moussa, Casajus Dominique, 1988, Trois poèmes touaregs de la région d’Agadez, „Awal (Cahiers d’études berbères)” 4, s. 145–163. DOI: https://doi.org/10.4000/books.editionsmsh.9166.

Benhazera Maurice, 1908, Six mois chez les Touareg du Ahaggar, Alger: Typographie Adolphe Jourdan. DOI: https://doi.org/10.2307/200738.

Bemus Edmond, Ag Sidiyene Ehya, 1989, Étoiles et constellations chez les nomades, „Awal (Cahiers d'Etudes Berbères)” 5, s. 141–153.

Bernus Edmond, 2003, Jeux chez les Touaregs, [w:] Encyclopédie berbère [Online], 25, http://journals.openedition.org/encyclopedieberbere/1514. DOI: https://doi.org/10.4000/encyclopedieberbere.1514 [data dostępu: 28.10.2024].

Bourgeot André, Guillaume Henri, 1990, Identité touarègue : de l'aristocratie à la révolution, „Études rurales. Identité” 120, s. 129–162. DOI : https://doi.org/10.3406/rural.1990.3293.

Chaker Salem, Hélène Claudot, Marceau Gast, 1984, Textes touaregs en prose de Charles de Foucauld et A. de Calassanti-Motylinski; édition critique avec traduction, Aix-en-Provence: EDISUD.

Claudot-Hawad Hélène, Hawad Mahmoudan, 1984, Ebawel/Essuf, les notions d' ‘intérieur’ et d' ‘extérieur’ dans la Société Touarègue, „Revue des mondes musulmans et de la Méditerranée” 38(1), s. 171–179. DOI: https://doi.org/10.3406/remmm.1984.2052.

Claudot-Hawad Hélène, 2002, Noces de vent: epouser le vide ou l'art nomade de voyager, [w:] Voyager d’un point de vue nomade, red. Hélène Claudot-Hawad, Paris: Paris-Méditerranée, s. 11–36. DOI: https://doi.org/10.4000/remmm.2884.

Foucauld Charles de, 1925, Poésies touarègues, dialecte de l'Ăhaggar, t. 1–2, Paris: Ernest Leroux.

FTF – Foucauld Charles de, 1951, Dictionnaire Touareg-Français, t. 1–4, Imprimerie Nationale de France.

GDD – Motyliński Adolphe de, 1908, Grammaire, dialogues et dictionnaire touaregs [publ. par René Basset; revus et complétés par le P. de Foucauld], Alger: Imprimerie Orientale Pierre Fontana.

Hanoteau Adolphe, 1896, Essai de grammaire de la langue tamachek', renfermant les principes du langage parlé par les Imouchar' ou Touareg, avec des textes, poésies, conversations et traductions, suivi d'une notice sur la carte annexe et des fac-similés d'écritures tifinar', Paris : Impr. impériale,

Hincker Catherine, 2002, Les bagages du voyageur: technique, esthétique et représentations, [w:] Voyager d’un point de vue nomade, red. Hélène Claudot-Hawad, Paris: Paris-Méditerranée, s. 101–112.

Jackowska-Uwadizu Marta, 2014, Dom koczowników saharyjskich w świetle opozycji dom / świat, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 26, s. 107–127. DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2014.26.107.

Lhote Henri. 1952, Jouets en pierre des enfants touaregs. „Bulletin de la Société préhistorique de France” 49, nr 5–6, s. 278–282. DOI: https://doi.org/10.3406/bspf.1952.5051.

Kielak Olga, 2020, Zwierzęta domowe w języku i kulturze. Studium etnolingwistyczne, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Masqueray Emile, 1893, Dictionnaire français-touareg,dialecte des taïtoq, suivi d'observations grammaticales, Paris: Ernest Leroux.

Pawlak Nina, 2010, Języki afrykańskie, Warszawa: Wydawnictwa UW.

Piłaszewicz Stanisław, Rzewuski Eugeniusz, 2004, Wstęp do afrykanistyki, Warszawa: Wydawnictwa UW.

PTF – Prasse Karl G., Alojaly Ghoubeid, Mohamed Ghabdouane, 2003, Dictionnaire Touareg-Francais, t. 1–2, Copenhagen: Musem Tusculanum Press, University of Copenhagen.

Rybiński Adam, 1999, Tuaregowie z Sahary. Tradycyjna kultura Tuaregów Kel Ahaggar na przełomie XIX i XX wieku, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG.

Walentowitz Saskia, 2002, Partir sans quitter: rites et gestes autour des deplacements feminins chez les Inesleman de l'Azawagh, [w]: Voyager d’un point de vue nomade, red. Hélène Claudot-Hawad, Paris, éd. Paris-Méditerranée, s. 37–61.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2025.37.273
Data publikacji: 2025-08-05 23:15:30
Data złożenia artykułu: 2024-11-04 14:05:09


Statystyki


Widoczność abstraktów - 0
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2025 Marta Jackowska-Uwadizu

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.