Ojczyzna w języku i kulturze litewskiej

Streszczenie w języku polskim

Pojęcie ojczyzny w języku litewskim nie ma starych korzeni. Według Antanasa Maceiny w dzisiejszym rozumieniu jest ono wytworem czasów nowożytnych. Postrzeganie ojczyzny jako bytu politycznego, jako kraju, ukształtowało się w XIX wieku. Na podstawie analizy słowników i tekstów można wyróżnić dwa profile ojczyzny: (1) Ojczyzna to miejsce urodzenia, ojcowizna, dom rodziców. Najwyraźniej widać to w przykładach zawartych w LKŽ, ponieważ odzwierciedlają percepcję mieszkańca wsi z końca XIX i pierwszej połowy XX w., kiedy centrum świata człowieka był dom rodzicielski. Pogląd ten jest częściowo wspierany przez folklor. (2) Ojczyzna to kraj, państwo. Dążenie do postrzegania ojczyzny jako czegoś więcej niż miejsca urodzenia lub domu rodziców jest widoczne zarówno w folklorze, jak i w tekstach literackich. Literatura pierwszej połowy XX w. oraz inteligencja niepodległej Litwy jeszcze bardziej uwznioślają tę koncepcję ojczyzny, a dzieła emigrantów, zesłańców i partyzantów wywyższają ją i idealizują. Wyraźne są dwie kluczowe kwestie: miłość do ojczyzny, która jest podsycana tęsknotą, i walka o ojczyznę. W dzisiejszej literaturze emigracyjnej obecna jest tylko tęsknota i wyidealizowana ojczyzna, a w twórczości młodych pisarzy mieszkających na Litwie nie ma już ojczyzny – żyją w warunkach pokojowych i we własnym domu, a nowa koncepcja ojczyzny jeszcze się nie wykrystalizowała.