Dlaczego kwiaty są dobre i niewinne? O językowo-kulturowym obrazie kwiatu słów kilka

Dorota Piekarczyk

Streszczenie w języku polskim


W artykule autorka próbuje dociec, dlaczego w języku polskim utrwalił się zdecydowanie pozytywny obraz kwiatów, budowany wokół cech ‘piękna’, ‘dobra’, ‘czystości’, ‘niewinności’. Wychodząc od analizy poetyckiego obrazu kwiatów (przedstawionego przez Marię PawlikowskąJasnorzewską), który stanowi wyraz polemiki z powszechnie akceptowanymi sądami, autorka zastanawia się, jakie czynniki spowodowały, że w polszczyźnie zostały ukryte cechy motywowane organem rozrodczym kwiatu (cechy, które poetka uznaje za oddające istotę kwiatów). Badanie wewnętrznej struktury kategorii kwiat i motywacji cech semantycznych pozwala stwierdzić, że użytkownicy języka upatrując w kwiatach elementy czysto estetyczne, wiążą z nimi same pozytywne skojarzenia, a usuwają skojarzenia seksualne, dwuznaczne. Dodatkowo wartości estetyczne kwiatów są źródłem motywacji dla licznych cech odnoszących się do wartości moralnych. W rozbudowywaniu pozytywnie wartościujących konotacji, a ukrywaniu dwuznacznych, niemałą rolę odgrywa w końcu tabu kulturowe, nakazujące traktować problematykę rozmnażania za temat wstydliwy, nieprzyzwoity.


Słowa kluczowe


językowy obraz świata; kategoryzacja; definicja semantyczna

Pełny tekst:

PDF PDF (English)

Bibliografia


Bartmiński Jerzy, 1974, „Jaś koniki poił” (Uwagi o stylu erotyku ludowego), „Teksty”, z. 2, s. 11--24.

Bartmiński Jerzy, 1988, Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji słowa, [w], Konotacja, red. Jerzy Bartmiński, Lublin, s. 169--183.

Bartmiński Jerzy, Tokarski Ryszard, 1993, Definicja semantyczna czego i dla kogo, [w] O definicjach i definiowaniu, red. Jerzy Bartmiński, Ryszard Tokarski, Lublin, s. 47--61.

Burszta Wojciech, 1998, Antropologia kultury, Poznań.

ETSJPB -- Andrzej Bańkowski, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. I, Warszawa 2000.

Forstner Dorothea OSB, 1990, Świat symboliki chrześcijańskiej, przekład i opracowanie Wanda Zakrzewska, Paweł Pachciarek, Ryszard Turzyński, Warszawa.

Herder 1992, Leksykon symboli. Herder, oprac. Marianne Oestrreicher-Mollwo, przekł. Jerzy Prokopiuk, Warszawa.

Kopaliński Władysław, 1991, Słownik symboli, Warszawa.

Kopaliński Władysław, 1988, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa.

Krawczyk-Tyrpa Anna, 2001a, Kwiat i kobieta, „Język a Kultura”, t. 16. Świat roślin w języku i kulturze, red. Anna Dąbrowska, Irena KamińskaSzmaj, Wrocław, s. 7--16.

Krawczyk-Tyrpa Anna, 2001b, Tabu w dialektach polskich, Bydgoszcz.

MSJPS -- Mały słownik języka polskiego, red. Elżbieta Sobol, Warszawa 1995.

NKPP -- Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, t. 1--4, red. Julian Krzyżanowski i Stanisław Świrko, Warszawa 1969--1978.

Pajdzińska Anna, Tokarski Ryszard, 1996, Językowy obraz świata – konwencja i kreacja, „Pamiętnik Literacki”, z. 4, s. 143--158.

Piekarczyk Dorota, 2004, Kwiaty we współczesnym językowym obrazie świata, Lublin.

PSWP -- Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. Halina Zgółkowa, Poznań 1998.

Punkt widzenia w języku i w kulturze, red. Jerzy Bartmiński, Stanisława NiebrzegowskaBartmińska, Ryszard Nycz, Lublin 2004.

Punkt widzenia w tekście i w dyskursie, red. Jerzy Bartmiński, Stanisława NiebrzegowskaBartmińska, Ryszard Nycz, Lublin 2004.

Puzynina Jadwiga, 1990, Słowo Norwida, Wrocław.

Puzynina Jadwiga, 1992, Język wartości, Kraków.

SETB -- Brückner Aleksander, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 1993.

SETS -- Sławski Franciszek, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1952.

SFRAZ -- Skorupka Stanisław, Słownik frazeologiczny, Warszawa 1967.

Sikora Ireneusz, 1987, Symbolika kwiatów w poezji Młodej Polski, Szczecin.

SJPD -- Słownik języka polskiego, t. I--XI, red. Witold Doroszewski, Warszawa 1958--1969.

SJPS -- Słownik języka polskiego, t. I--III, red. Mieczysław Szymczak, Warszawa 1992.

Tokarski Ryszard, 1995a, Tło kulturowe a znaczenia jednostek leksykalnych, [w] Kreowanie świata w tekstach, red. Andrzej Maria Lewicki, Ryszard Tokarski, Lublin, s. 39--58.

Tokarski Ryszard, 1995b, Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie, Lublin.

USJP -- Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz, Warszawa 2003.

Źródła cytowanych tekstów

Brzechwa Jan, 1968, Liryka mego życia, Warszawa.

Gajcy Tadeusz, 1980, Pisma, Kraków.

Hartwig Julia, 1987, Obcowanie, Warszawa.

Iłłakowiczówna Kazimiera, 1971, Wiersze zebrane, t. 1--2, Warszawa.

Kubiak Tadeusz, 1956, Pierścienie, Warszawa.

Miłosz Czesław, 1984, Wiersze, t. 1--2, Wrocław.

Pawlikowska-Jasnorzewska Maria, 1974, Poezje, t. 1--2, Warszawa.

Pocek Jan, 1984, Poezje, Lublin.

Poświatowska Halina, 1997, Dzieła 1--2. Poezja t. 1--2, Kraków.

Staff Leopold, 1980, Poezje zebrane, t. 1--2, Warszawa.

Twardowski Jan, 1995, nie przyszedłem pana nawracać, Warszawa.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2017.29.47
Data publikacji: 2017-11-03 08:26:31
Data złożenia artykułu: 2016-12-21 11:14:42


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1771
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 2414 PDF (English) - 192

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2017 Dorota Piekarczyk

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.