Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Narodowa Demokracja w procesie kształtowania świadomości i tożsamości narodowej Polaków przed I wojną światową w świetle publicystyki „Przeglądu Narodowego” (1908–1914)
Streszczenie w języku polskim
Narodowa Demokracja należała do największych i najpoważniejszych – obok socjalistów, konserwatystów i ruchu ludowego – sił politycznych przełomu XIX i XX w. W okresie przed I wojną światową miała duże poparcie społeczne, które wynikało m.in. z faktu, że jednym z podstawowych elementów jej tożsamości były hasła niepodległościowe oraz program wychowawczy. Należała także do tych sił politycznych, które doceniły rolę prasy w propagowaniu własnej ideologii. Uznaje się, że stworzyła jeden z najbardziej opiniotwórczych systemów prasowych przed 1939 r., wyróżniający się dużą liczbą tytułów przeznaczonych dla różnorodnego odbiorcy oraz siecią kolportażu i dystrybucji tej prasy. Narodowa Demokracja wykorzystywała prasę do transmisji myśli politycznej oraz do osiągania bieżących celów politycznych.
Przedmiotem rozważań w niniejszym artykule jest problem kształtowania świadomości i tożsamości narodowej Polaków, podejmowany na łamach organu prasowego ruchu – „Przeglądu Narodowego”, ukazującego się w Warszawie w latach 1908–1914 pod redakcją Zygmunta Balickiego.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Program Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego w zaborze rosyjskim, Kraków 1903.
Program Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego w zaborze rosyjskim, „Przegląd Wszechpolski” 1897, 11.
„Przegląd Narodowy” 1908–1914.
„Przegląd Wszechpolski” 1897, 1907.
Białokur M., Stosunki polsko-ukraińskie w Galicji na łamach „Przeglądu Narodowego” (1908–1914), „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2002, 2.
Bończa-Tomaszewski N., Demokratyczna geneza nacjonalizmu. Intelektualne korzenie ruchu narodowo-demokratycznego, Warszawa 2001.
Dawidowicz A., „Przegląd Narodowy” 1908–1914; 1919–1921, w: Prasa Narodowej Demokracji (1886–1939), red. A. Dawidowicz, E. Maj, Lublin 2010.
Dawidowicz A., Droga do niepodległości Polski w myśli politycznej Narodowej Demokracji, „Myśl Ludowa” 2013, 5.
Dawidowicz A., Problematyka narodowa w myśli politycznej Zygmunta Balickiego, „Polityka i Społeczeństwo” 2004, 1.
Dawidowicz A., Rola prasy w rozwoju Narodowej Demokracji (1893–1939), w: Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku, red. M. Dajnowicz, A. Miodowski, Białystok 2016.
Dawidowicz A., Stan badań nad dziejami i myślą polityczną Narodowej Demokracji, „Atheneaum” 2012, 33.
Dawidowicz A., Zygmunt Balicki (1858–1916). Działacz i teoretyk polskiego nacjonalizmu, Kraków 2006.
Dmowski R., Myśli nowoczesnego Polaka, wyd. 5, Warszawa 1934.
„Głos” 1886–1899. Bibliografia zawartości, oprac. Z. Biłek, M. Kukulska, R. Loth, Wrocław 1955.
Grott B., Dylematy polskiego nacjonalizmu. Powrót tradycji czy przebudowa narodowego ducha, Warszawa 2014.
Grott B., Formacja intelektualna oraz stosunek do religii i Kościoła twórców ruchu narodowego na przełomie XIX i XX wieku, „Almanach Historyczny” 2006, 6.
Grott B., Religia, Kościół, etyka w ideach i koncepcjach prawicy polskiej. Narodowa Demokracja. Wybór tekstów z komentarzem autora, Kraków 1993.
Jakubiak K., Idea wychowania obywatelskiego w polskiej myśli pedagogicznej przełomu XIX i XX wieku oraz Drugiej Rzeczypospolitej, w: Wychowanie a polityka. Między wychowaniem narodowym a państwowym, red. W. Wojdyło, Toruń 1999.
Jakubowska U., „Przegląd Narodowy” 1908–1914, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1984, 23, 3.
Jakubowska U., Prasa Narodowej Demokracji w dobie zaborów, Warszawa–Łódź 1988.
Kawalec K., Narodowa Demokracja wobec przemian świadomości narodowej Polaków w latach 1918–1939, w: Wrocławskie Studia z Historii Najnowszej, t. 6, red. W. Wrzesiński, Wrocław 1998.
Kawalec K., Narodowa Demokracja wobec tradycji powstań narodowych, w: Póki my żyjemy...: tradycje insurekcyjne w myśli polskiej, red. J. Kloczkowski, Warszawa 2004.
Kizwalter T., O nowoczesności narodu. Przypadek polski, Warszawa 1999.
Kmiecik Z., Z dziejów pism dla ludu (1866–1905). („Zorza i Gazeta Świąteczna”), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1966, 5, 1.
Konieczny W., Formowanie i umacnianie świadomości narodowej jako elementarne zadanie polityczne Narodowej Demokracji na przełomie XIX i XX wieku, „Studia Historyczne” 1989, 4.
Kulak T., Mit narodowej siły polskiego ludu, w: Polskie mity polityczne XIX i XX wieku, red. W. Wrzesiński, Wrocław 1994.
Litwinek-Lewandowska D., Elity polityczne Galicji w opinii „Przeglądu Narodowego” w latach 1908–1914, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio K, Politologia” 2004, 11.
Lubczyńska A., „Ateneum Polskie” 1908. „Przegląd Narodowy” 1908–1914. Adnotowana bibliografia zawartości, Kielce 2017.
Maj E., O badaniu myśli politycznej Narodowej Demokracji do roku 1939. Wybrane zagadnienia, „Myśl Polityczna” 2020, 1.
Majchrowski J.M., Kościół i katolicyzm na łamach „Przeglądu Narodowego”, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historycznoliterackie” 1986, 55.
Paruzel E., Ideał wychowawczy Narodowej Demokracji i próby jego realizacji na przełomie XIX i XX wieku, Toruń 1993.
Piątkowski W., Idee społeczno-polityczne „Polaka” (1896–1906). Przyczynek do kształtowania się ideologii Narodowej Demokracji, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1966, 5, 2.
Strzelecki M., W kręgu przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Tradycja w ujęciu nacjonalistycznej publicystyki politycznej do 1939 roku, w: Marzyciele i realiści. O roli tradycji w polskiej myśli politycznej od upadku powstania styczniowego do XXI wieku, red. T. Sikorski, A. Wątor, Szczecin 2009.
Szacki J., Kłopoty z pojęciem narodu, w: Humanistyka przełomu wieków, red. J. Kozielecki, Warszawa 1999.
Śmiechowski K., Endeckie postrzeganie miasta. Ewolucja tematyki miejskiej na łamach „Przeglądu Wszechpolskiego” i „Przeglądu Narodowego”, „Studia Podlaskie” 2018, 26.
Walicki A., Naród i terytorium. Obszar narodowy w myśli politycznej Romana Dmowskiego, „Dziś” 2002, 7.
Wapiński R., „Przegląd Wszechpolski” (1895–1905, 1922–1926), w: Na warsztatach historyków polskiej myśli politycznej. Polska myśl polityczna XIX i XX wieku, red. H. Zieliński, Wrocław 1980.
Wapiński R., Idea narodu w myśli społecznej i politycznej endecji przed rokiem 1918, w: Idee i koncepcje narodu w polskiej myśli politycznej czasów porozbiorowych, red. J. Gaćkowski, A. Walicki, Warszawa 1977.
Wapiński R., Narodowa Demokracja 1893–1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej, Wrocław 1980.
Wapiński R., Polska i małe ojczyzny Polaków. Z dziejów kształtowania się świadomości narodowej w XIX i XX wieku po wybuch II wojny światowej, Wrocław 1994.
Wapiński R., Roman Dmowski, wyd. 2, Lublin 1988.
Wojdyło W., Rola tradycji w kształtowaniu idei narodu jako kategorii historycznej w myśli politycznej obozu narodowodemokratycznego, w: Marzyciele i realiści. O roli tradycji w polskiej myśli politycznej od upadku powstania styczniowego do XXI wieku, red. T. Sikorski, A. Wątor, Szczecin 2009.
Wojdyło W., Wychowanie jako kreatywny instrument budowy systemu wartości w myśli społeczno-politycznej obozu narodowego, w: Wychowanie a polityka. Cele polityczne jako czynnik determinujący oddziaływanie wychowawcze, red. G. Radomski, K. Kalinowska, Toruń 2003.
Wolsza T., Narodowa Demokracja wobec chłopów w latach 1887–1914. Programy, polityka, działalność, Warszawa 1992.
Wójcik Z., Rozwój pojęcia inteligencja, Wrocław 1962.
Wrzesińska K., Kultura i cywilizacja w myśli Narodowej Demokracji (1893–1918). Między ideą wychowania a polityką, Warszawa 2012.
Wrzesińska K., Naród jako duchowa wspólnota pokoleń: ku syntezie pozytywizmu i romantyzmu w myśli Narodowej Demokracji okresu zaborów, w: Rok 1863: narodziny nowej Polski, red. M. Rudaś-Grodzka et al., Warszawa 2016.
Zaleska I., Kościół, religia, duchowieństwo w świetle „Przeglądu Wszechpolskiego” oraz „Przeglądu Narodowego” w latach 1895–1914, „Historia i Polityka” 2007, 6.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2021.52.257-279
Data publikacji: 2021-12-28 16:34:07
Data złożenia artykułu: 2020-05-06 13:57:25
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Aleksandra Lubczyńska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.