Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Lublin międzywojenny – miasto i jego mieszkańcy
Streszczenie w języku polskim
Niniejszy tekst jest próbą spojrzenia na dwa, ściśle ze sobą powiązane komponenty międzywojennego Lublin, a mianowicie miasto i jego mieszkańców. Co prawda bezpośrednie działania Wielkiej Wojny nie dotknęły bezpośrednio Lublina, ale nie oznacza to, że nie pozostawiły na nim żadnego śladu. Załamanie się systemu zaopatrzenia, fatalne warunki lokalowe, niski poziom sanitarny, wzrost przestępczości, upadek zakładów przemysłowych, bezrobocie i bezdomność były aż nadto widoczne w mieście, które stało się stolicą województwa i siedzibą wielu urzędów państwowych, samorządowych i wojskowych. Biorąc to wszystko pod uwagę Autor przeanalizował w artykule następujące kwestie: rozwój urbanistyczny miasta, warunki życia mieszkańców, funkcjonowanie władz i urzędów, życie gospodarcze, problemy kultury, nauki i oświaty oraz służbę zdrowia.
Przeprowadzona analiza skłania do konstatacji, że w życiu międzywojennego Lublin występowały zarówno te elementy, które można wartościować in plus, ale wiele było również takich, które mogłyby uzyskać wyłącznie ocenę negatywną. Pomimo dostrzeżonych przez Autora niedostatków w prowadzonej w owym czasie modernizacji, bilans starań decydentów uznać należy za dodatni. Nie wolno bowiem zapominać, jak ważne problemy leżały od samego początku przed włodarzami miasta i jak szczupłymi środkami – zarówno finansowymi, jaki i technologicznymi oraz kadrowymi – dysponowano.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Archiwum Państwowe w Lublinie:
Akta miasta Lublina, sygn. 391, 1498, 1564, 1690, 1787–1789, 1815, 1840.
Starostwo Grodzkie Lubelskie, sygn. 495.
Drugi powszechny spis ludności z dn. 9 XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe. Województwo lubelskie, Warszawa 1938.
Dziennik Juliusza Zdanowskiego, t. II, 15 X 1918 – 23 VI 1919, oprac. J. Faryś, T. Sikorski, H. Walczak, A. Wątor, Szczecin 2013.
„Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” 1919–1920, 1922–1923, 1925, 1928, 1931–1934, 1936.
„Dziennik Zarządu M. Lublina” 1922, 1923, 1932, 1934, 1938.
Fiszman-Sznajdman R., Mój Lublin, Lublin 1989.
Kalendarz „Express”. Notatnik informator na rok 1939, Lublin 1939.
Kalendarz-informator na rok 1939 pogotowia ratunkowego w Lublinie, Lublin [1938].
Mały Rocznik Statystyczny 1939, Warszawa 1939.
„Monitor Polski” 1934.
Reflektor. Materiały archiwalne i prasowe, oprac. J. Cymerman, A. Wójtowicz, Lublin 2018.
„Rocznik Polityczny i Gospodarczy” 1939.
Rocznik statystyczny Lublina 1936, Lublin [1937].
Sprawozdanie z działalności Wojewódzkiego Komitetu do spraw Bezrobocia w Lublinie w okresie od 16 września 1931 r. do 1 maja 1932 r., Lublin 1932.
Urzędowy Rozkład Jazdy i Lotów. Lato 1939. Ważny od 15 maja do 7 października 1939 r., Warszawa 1939.
„Express Lubelski i Wołyński” 1938.
„Głos Lubelski” 1918, 1938, 1939.
„Samorząd Miejski” 1926.
„Ziemia Lubelska” 1916.
Arnsztajn J., Bielski K., Gralewski W., Szopki Reflektora, oprac. J. Cymerman, J. Teterwak, A. Wójtowicz, Lublin 2020.
Bereza A., Lublin jako ośrodek sądownictwa, Lublin 2006.
Brzosko E., Rozwój transportu w Polsce w latach 1918–1939, Szczecin 1982.
Buczyński M., Nazwy dzielnic i przedmieść Lublina, „Rocznik Lubelski” 1962, 5.
Cimet A., Jewish Lublin. A cultural monograph, Lublin 2009.
Dolecka M., Działalność szpitala Jana Bożego w Lublinie w latach 1918–1939, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H” 1991, 25.
Dolecka M., Przyczyny i charakter bezrobocia w Lublinie w okresie międzywojennym, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F” 2012, 67.
Dwudziestolecie komunikacji w Polsce Odrodzonej, Kraków 1939.
Dzieje Lubelszczyzny, t. 5, Problemy nauki, kultury i służby zdrowia w 60-leciu Polski niepodległej, red. Mencel T., Warszawa–Łódź 1986.
Dzieje Lublina, t. 2, red. S. Krzykała, Lublin 1975.
Furtak M., COP. Centralny Okręg Przemysłowy 1936–1939. Architektura i urbanistyka. Kraj, region, miasto, fabryka, osiedle, budynek, Kraków–Łódź 2014.
Gawarecka M., Teatr w Lublinie w latach 1919–1939, „Rocznik Lubelski” 1971, 13.
Gawarecka M., Życie kulturalne Lublina w latach 1918–1939, w: Dzieje Lublina, t. 2, red. S. Krzykała, Lublin 1975.
Ilustrowany przewodnik po Lublinie, Lublin 1931.
Jabłoński L., Kowieski L., Służba zdrowia na Lubelszczyźnie, w: Dzieje Lubelszczyzny, t. 5, Problemy nauki, kultury i służby zdrowia w 60-leciu Polski niepodległej, red. T. Mencel, Warszawa–Łódź 1986.
Katalog czasopism lubelskich, Lublin 1974.
Kierek A., Rozwój gospodarczy Lublina w latach 1918–1939, w: Dzieje Lublina, t. 2, red. S. Krzykała, Lublin 1975.
Kłak T., Miasto poetów, Tarnów–Lublin 2001.
Kopciowski A., Wos hert zich in der prowinc? Prasa żydowska na Lubelszczyźnie i jej największy dziennik „Lubliner Tugblat”, Lublin 2015.
Kozyra W., Urząd Wojewódzki w Lublinie w latach 1919–1939, Lublin 1999.
Kruk S., Teatr Miejski w Lublinie 1918–1939, Lublin 1997.
Litwiński R., Lubelskie służby bezpieczeństwa publicznego w okresie listopad 1918 – lipiec 1919 roku, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F” 1997/1998, 52/53.
Litwiński R., W trosce o własne miasto. Samorząd międzywojennego Lublina, „Rocznik Lubelski” 2018, 44.
Lublin przedsiębiorczy. 700 lat historii, 200 lat doświadczeń, red. Z. Pastuszak Z., I. Skibińska-Fabrowska, Lublin 2018.
Lublin w dziejach i kulturze Polski, red. T. Radzik, A.A. Witusik, Lublin 1997.
Lublin w kulturze, kultura w Lublinie. Dziedzictwo kulturowe miasta od średniowiecza do współczesności, red. P. Dymmel, R. Jop, Lublin 2018.
Majewski M.W., Przemysł lotniczy w Lublinie 1919–1939, Warszawa 2009.
Marczuk J., Inwestycje komunalne miasta Lublina w latach 1925–1939, „Rocznik Lubelski” 1981/1982, 23/24.
Marczuk J., Prezydenci miasta Lublina 1918–1939, Lublin 1994.
Marczuk J., Rada Miejska i Magistrat Lublina 1918–1939, Lublin 1984.
Michałowski S., Sto lat współczesnych wodociągów w Lublinie 1899–1999, Lublin 1999.
Mierzwa J., Starostowie Polski międzywojennej. Portret zbiorowy, Kraków 2012.
Monografia statystyczno-gospodarcza Województwa Lubelskiego, t. 1, Zagadnienia podstawowe, red. I. Czuma, Lublin 1932.
Orłowski R., Z dziejów przemysłu w Lubelskiem w latach 1918–1974, w: Z problematyki przeobrażeń społeczno-gospodarczych w Lubelskiem, red. Z. Mitura, R. Orłowski, Lublin 1992.
Pierwszy powszechny spis Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 września 1921 roku. Mieszkania, ludność, stosunki zawodowe. Województwo lubelskie, Warszawa 1927.
Przesmycka N., Architektoniczno-urbanistyczne dziedzictwo Lublina okresu 1918–1939, w: Lublin w kulturze, kultura w Lublinie. Dziedzictwo kulturowe miasta od średniowiecza do współczesności, red. P. Dymmel, R. Jop, Lublin 2018.
Przesmycka N., Lublin u progu XX wieku – uwarunkowania i kierunki rozwoju urbanistycznego, „Roczniki Humanistyczne” 2015, 63, 4.
Przesmycka N., Lublin. Przeobrażenia urbanistyczne 1815–1939, Lublin 2012.
Radzik T., Lubelska dzielnica zamknięta, Lublin 1999.
Radzik T., Społeczność żydowska Lublina w międzywojennym dwudziestoleciu. Obraz statystyczny, w: Żydzi w Lublinie. Materiały do dziejów społeczności żydowskiej Lublina, red. T. Radzik, Lublin 1995.
Radzik T., W latach dwudziestolecia międzywojennego, w: T. Radzik, W. Śladkowski, G. Wójcikowski, W. Wójcikowski, Lublin. Dzieje miasta, t. 2, XIX i XX wiek, Lublin 2000.
Rodak M., Bezdomność w międzywojennym Lublinie, „Rocznik Lubelski” 2015, 41.
Rodak M., Mit a rzeczywistość. Przestępczość osób narodowości żydowskiej w II Rzeczypospolitej. Casus województwa lubelskiego, Warszawa 2012.
Salon Lubelski 1936. Katalog, Lublin 1936.
Starnawski J., Między Wisłą i Bugiem, Lublin 2010.
Targońska E., Najstarszy ogród w mieście – Ogród Saski w materiałach archiwalnych zgromadzonych w Archiwum Państwowym w Lublinie, w: Lublin w kulturze, kultura w Lublinie. Dziedzictwo kulturowe miasta od średniowiecza do współczesności, red. P. Dymmel, R. Jop, Lublin 2018.
Trzciński A., Świadkiem jest ta stela. Stary cmentarz żydowski w Lublinie, Lublin 2017.
W drodze ku niepodległości. Przemiany modernizacyjne na ziemiach polskich w II połowie XIX i na początku XX wieku, red. P. Grata, Rzeszów 2019.
Warda A., „Poznaj swoje miasto – Poznaj zabytki Lublina”, czyli o zwiedzaniu Lublina przez jego mieszkańców w drugiej połowie lat trzydziestych XX wieku, „Rocznik Lubelski” 2018, 44.
Witkowski W., Historia administracji w Polsce 1794–1989, Warszawa 2007.
Wojtysiak H., Lubelska prasa sensacyjna. Medialne obrazy codzienności międzywojennego Lublina, „Folia Bibliologica” 2018, 60.
Wójtowicz A., Wprowadzenie, w: Arnsztajn J., Bielski K., Gralewski W., Szopki Reflektora, oprac. J. Cymerman , J. Teterwak, A. Wójtowicz, Lublin 2020.
Z problematyki przeobrażeń społeczno-gospodarczych w Lubelskiem, red. Z. Mitura, R. Orłowski, Lublin 1992.
Zieliński K., Zielińska N., Jeszywas Chachmej Lublin, Lublin 2003.
Żydzi w Lublinie. Materiały do dziejów społeczności żydowskiej Lublina, red. T. Radzik, Lublin 1995.
http://lublin.eu/lublin/przestrzen-miejska/zabytki/zabytki-lublina/architektura-miedzywojenna-w-lublinie/ [dostęp: 5 XII 2016].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2022.53.363-402
Data publikacji: 2022-06-30 13:43:59
Data złożenia artykułu: 2021-11-26 16:53:33
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2022 Robert Litwiński
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.