Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
„Czytelnia Niedzielna” (1856–1864) – wiodące pismo Aleksandry z Pogodinów Pietrowej
Streszczenie w języku polskim
Czasopismo „Czytelnia Niedzielna” ukazywało się w Warszawie w latach 1856–1864. Jego inicjatorką, wydawczynią i redaktorką była Rosjanka, ale „Polka z przekonań i języka”, Aleksandra z Pogodinów Pietrowa (1815–1883). Pietrowa była córką carskiego generała i żoną wysokiego rangą urzędnika carskiej administracji, ale została zapamiętana jako prawdziwa przyjaciółka uciemiężonego przez zaborców narodu polskiego, wśród którego spędziła większą część życia. Ofiarnie pracowała na wielu płaszczyznach: charytatywnej, oświatowej, politycznej, wydawniczej, redakcyjnej i publicystycznej. Do tej pory pomijana była zwłaszcza jej działalność redakcyjno-wydawnicza i publicystyczna, choć obok „Czytelni Niedzielnej” zaangażowana była w tworzenie konspiracyjnej „Strażnicy” – organu stronnictwa „czerwonych” i „Wiadomości z Pola Bitwy” – periodyku Rządu Narodowego podczas powstania styczniowego. „Czytelnia Niedzielna” była periodykiem o profilu katolickim i ludowym, a Pietrowa zainicjowała go, kierując się ideą szerzenia oświaty wśród chłopów i drobnomieszczaństwa.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
„Czytelnia Niedzielna” 1856–1864.
Bruchnalska M., Ciche bohaterki. Udział kobiet w powstaniu styczniowym, „Miejsce Piastowe” 1933, z. 2.
„Gazeta Codzienna” 1861.
Kierski F., Podręczna encyklopedia pedagogiczna, t. 1, Lwów–Warszawa 1923.
Kucharzewski J., Czasopiśmiennictwo polskie wieku XIX w Królestwie, na Litwie i Rusi oraz na emigracji. Zarys bibliograficzno-historyczny, Warszawa 1911.
Nowolecki A., Przewodnik dla kupujących i czytających książki przeznaczone dla ludu i młodzieży, t. 1, Kraków 1872.
„Roczniki Gospodarstwa Krajowego” 1858.
„Tygodnik Poznański” 1862.
X.Y.Z, Kartka z dziejów kraju i Kościoła katolickiego w Polsce rosyjskiej, t. 3, Poznań 1891.
Zygmuntowicz Z., Agaton Giller w świetle akt państw zaborczych. W 50. rocznicę śmierci, Lwów 1937.
Anculewicz Z., Rozwój prenumerat gazet i czasopism w Królestwie Polskim w latach 1815–1864, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1987, 26, 4.
Bałabuch H., Nie tylko cenzura. Prasa prowincjonalna Królestwa Polskiego w rosyjskim systemie prasowym w latach 1865–1915, Lublin 2001.
Bałabuch H., Pozycja redaktora odpowiedzialnego w Królestwie Polskim w końcu XIX w., „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1993, 32, 2.
Berelson B.R., Content analysis in communication research, Kinnelon, NI 1952.
Banaszek M., Problem oświaty i kształcenia zawodowego rzemieślników w Królestwie Kongresowym (1815–1915), „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie. Prace z Historii Oświaty i Wychowania” 1994, 4.
Bieńkowski W., Libera Anna, w: Polski słownik biograficzny, t. 17, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1972.
Biogramy uczonych polskich, cz. 1, Nauki społeczne, z. 2, K–O, red. A. Śródka, P. Szczawiński, Wrocław 1984.
Bratkowski S., Orłowski B., Miecznikowski Aleksander, w: Polski słownik biograficzny, t. 20, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1975.
Chwastyk-Kowalczyk J., „Bluszcz” w latach 1918–1939. Tematyka społeczna oraz problemy kultury i literatury, Kielce 2003.
Chwaściński B., Majewski Julian, w: Słownik polskich pionierów techniki, red. B. Orłowski, Katowice 1984.
Ciechanowska Z., Krajewski Aleksander, w: Polski słownik biograficzny, t. 15, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
Czepulis R., Myśl społeczna twórców Towarzystwa Rolniczego (1842–1861), Wrocław–Warszawa–Kraków 1964.
Danek W., Kraszewski Józef Ignacy, w: Polski słownik biograficzny, t. 15, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
Deresz E., Pietkiewicz Antoni, w: Polski słownik biograficzny, t. 26, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1981.
Dereżyński M., Grajnert Józef, w: Polski słownik biograficzny, t. 8, red. C. Bobińska et al., Wrocław–Kraków–Warszawa 1959–1960.
Fiećko J., Rosja, Polska i misja zesłańców. Syberyjska twórczość Agatona Gillera, Poznań 1997.
Gacowa H., Duchińska Seweryna, w: Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski, t. 1, A–H, Warszawa 2000.
Giełżyński W., Prasa warszawska 1661–1914, Warszawa 1962.
Gospodarek T., Walka o kulturę narodową ludu na Śląsku (1815–1863), Wrocław 1968.
Górak A., Latawiec K., Rosyjska administracja specjalna w Królestwie Polskim 1839–1918, Lublin 2015.
Gzella A.L., Ścisłowska Zofia, w: Słownik biograficzny miasta Lublina, t. 2, red. T. Radzik, A. Witusik, J. Ziółek, Lublin 1996.
Gzella G., „Pisma dla ludu” pod zaborami w pierwszej połowie XIX wieku, Toruń 1994.
Hulewiczowa M., Ilnicka z Majkowskich Maria, w: Polski słownik biograficzny, t. 10, red. K. Lepszy et al., Wrocław–Kraków–Warszawa 1962–1964.
Janas M., Społeczno-edukacyjna działalność Zgromadzenia Sióstr Felicjanek w Warszawie w latach 1854–1864, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 2018, 61, 1–2.
Jarnecki M., Agaton Giller (1831–1887), Kalisz 2016.
Jaworski W., Resursy w Królestwie Polskim w latach 1865–1914, „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie” 2013, 58.
Kamińska K., Kwestia kobieca na łamach „Bluszczu” (1865–1885), „Prace Polonistyczne” 1978, 34.
Kaniowska-Lewańska I., Lewocka z Lipińskich Katarzyna, w: Polski słownik biograficzny, t. 17, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1972.
Kawyn S., Korzeniowski Józef, w: Polski słownik biograficzny, t. 14, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968–1969.
Kmiecik Z., Prasa polska w Królestwie Polskim i Imperium Rosyjskim w latach 1865–1904, w: Prasa polska w latach 1864–1918, red. J. Łojek, Warszawa 1976.
Kmiecik Z., Prasa warszawska w okresie pozytywizmu (1864–1885), Warszawa 1971.
Kmiecik Z., Zarys historii prasy polskiej w Królestwie Polskim w latach 1864–1904, Warszawa 1972.
Konarska-Pabiniak B., Seweryna Duchińska – literatka i patriotka, „Notatki Płockie” 2015, 60, 2.
Konarski S., Machczyńska Antonina, w: Polski słownik biograficzny, t. 18, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1973.
Konarski S., Papłoński Jan, w: Polski słownik biograficzny, t. 25, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1980.
Krasińska I., Życie kulturalne w miastach i miasteczkach guberni radomskiej w latach 1864–1914, Radom 2015.
Krasińska I., Sławiński P., „Polka z przekonań i języka”. Aleksandra z Pogodinów Pietrowa (1815–1883), filantropka, patriotka, wydawczyni i redaktorka, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2019, 54, 2.
Litmanowicz W., Giżycki J., Szachy od A do Z, t. 2, n–z, Warszawa 1987.
Massalski A., Słownik biograficzny. Nauczyciele szkół średnich rządowych męskich w Królestwie Polskim 1833–1862, Kielce–Warszawa 2007.
Matysik R., Agaton Giller – redaktor „Czytelni Niedzielnej”, w: Drogi Polaków do niepodległości. W 150. rocznicę powstania styczniowego, red. W. Caban, L. Michalska-Bracha, W Śliwowska, Warszawa 2015.
Miąso J., Szkolnictwo zawodowe w Królestwie Polskim w latach 1815–1915, Wrocław 1966.
Minkowska A., Gzowski Gerwazy, w: Polski słownik biograficzny, t. 9, red. C. Bobińska et al., Wrocław–Warszawa–Kraków 1960–1961.
Niebelski E., W dobrach Ossolińskich. Klimontów i okolice, Klimontów 1999.
Okrasa M., Szkoła, opieka, wychowanie na łamach prasy guberni lubelskiej w latach 1864–1914, Lublin 2019.
Petrani A., Kasata klasztoru ss. Felicjanek w Warszawie w 1864 r. w świetle źródeł rosyjskich, „Nasza Przeszłość” 1971, 35.
Petrozolin-Skowrońska B., Inteligencja Warszawy przed powstaniem styczniowym (portret zbiorowy reprezentacji), w: Inteligencja polska XIX i XX wieku. Studia, [t.] 4, red. R. Czepulis-Rastenis, Warszawa 1985.
Pisarek W., Analiza zawartości prasy, Kraków 1983.
Podgórska E., Szkoły rzemieślniczo-niedzielne w Łodzi (1838–1914), „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1962, 5.
Poznański K., Oświata i szkolnictwo w Królestwie Polskim 1831–1869. Lata zmagań i nadziei, t. 2, Szkoły rzemieślniczo-niedzielne, Warszawa 2001.
Poznański K., Początki szkoły rzemieślniczo-niedzielnej w Lublinie, „Rocznik Lubelski” 1958, 1.
Ramotowska F., Sto lat „cenzury rządowej” pod zaborem rosyjskim (1815–1915) – podstawy normatywne, instrumenty wykonawcze, w: Piśmiennictwo – systemy kontroli – obiegi alternatywne, t. 1, red. J. Kostecki, A. Brodzka, Warszawa 1992.
Red., Heurich Jan, w: Polski słownik biograficzny, t. 9, red. C. Bobińska et al., Wrocław–Warszawa– Kraków 1960–1961.
Reychman J., Turowicz M., Gralewski (Grala, Gralak) Mateusz, w: Polski słownik biograficzny, t. 8, red. C. Bobińska et al., Wrocław–Kraków–Warszawa 1959–1960.
Romankówna M., Kaplińska Zofia, w: Polski słownik biograficzny, t. 11, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa –Kraków 1964–1965.
Sandel J., Hirszel (Hirschel) Władysław, w: Polski słownik biograficzny, t. 9, red. C. Bobińska et al., Wrocław–Warszawa–Kraków 1960–1961.
Sławińska E., Koncepcja i rozwój literatury dla ludu w latach 1773–1863, Bydgoszcz 1996.
Sławiński P., Szkoła rzemieślniczo-niedzielna w Sandomierzu w latach 1839–1906, Sandomierz 2008.
Syska H., Od „Kmiotka” do „Zarania”. Z historii prasy ludowej, Warszawa 1949.
Szczerbiński J., Człowiek swoich czasów (Agaton Giller), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1991, 30, 3–4.
Szenic S., Cmentarz Powązkowski. Zmarli i ich rodziny, [t. 2], 1851–1890, Warszawa 1981.
Szwarc A., Resursy w Królestwie Polskim (1820–1863), „Przegląd Historyczny” 1980, 71, 1.
Śliwowska W., Organizacja pomocy dla ofiar represji postyczniowych, „Przegląd Historyczny” 1991, 82, 1.
Tomaszewski E., Kucz Karol, w: Polski słownik biograficzny, t. 16, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1971.
Tomaszewski E., Prasa Królestwa Polskiego i ziem litewsko-ruskich okresu międzypowstaniowego (1832–1864), w: Prasa polska w latach 1661–1864, red. J. Łojek, Warszawa 1976.
Wawrzykowska-Wierciochowa D., Rosyjskie przyjaciółki narodu polskiego w latach sześćdziesiątych XIX stulecia, „Kwartalnik Instytutu Polsko-Radzieckiego” 1956, 16/17, 3–4.
Wawrzykowska-Wierciochowa D., Z umiłowania. Opowieść biograficzna o Wandzie z Wolskich-Umińskiej (1841–1926), Lublin 1973.
Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman W., Gatunki dziennikarskie. Teoria, praktyka, język, Warszawa 2009.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2023.56.225-258
Data publikacji: 2023-12-21 13:04:03
Data złożenia artykułu: 2022-02-08 18:58:33
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2023 Jolanta Chwastyk-Kowalczyk, Izabela Krasińska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.