Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Kazimierz Michałowski (1901–1981) i akademicka kariera Edmunda Bulandy (1882–1951). Rozterki i wizje polskiej archeologii klasycznej początków XX w.
Streszczenie w języku polskim
Postać profesora Edmunda Bulandy doczekała się serii artykułów wspomnieniowych, dostrzeżono ją w tekstach dotyczących środowiska historyków i archeologów polskich we Lwowie, a w ostatnich latach wzbudziła spore zainteresowanie ukraińskich badaczy dziejów Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Większość z nich w ocenie akademickich dokonań prof. Bulandy, rektora kadencji 1938/1939, powiela i podziela opinię ucznia Bulandy, profesora Kazimierza Michałowskiego, który nadzwyczajne zaangażowanie archeologa lwowskiego w sprawy organizacyjne uniwersytetu dość enigmatycznie tłumaczy brakiem wiary w sens rozwoju polskiej archeologii klasycznej. Nikt nie próbuje jednak wyjaśniać, czy istotnie wspomniane wątpliwości targały Bulandą, a jeśli tak, to jakie były źródła takiej postawy. Wydaje się, że u progu swej lwowskiej kariery miał on roztropną i na wskroś nowoczesną wizję rozwoju polskiej archeologii klasycznej. Choć Państwowego Instytutu Archeologicznego (projekt z 1919 r.) nigdy nie udało się powołać do życia, to strategicznym założeniom tego zamysłu – instytucjonalne umiędzynarodowienie badań poprzez stworzenie polskiej stacji naukowej w Rzymie i Atenach oraz kształcenie kadr nowej wówczas dyscypliny poza granicami Polski – Bulanda konsekwentnie pozostawał wiernym. Nie wątpił w sens koniecznych zmian, choć w praktyce przyszło mu realizować jedynie namiastki pierwotnego zamysłu. Dużo bardziej skutecznym w zakresie umiędzynarodowienia polskiej archeologii klasycznej okazał się K. Michałowski. Przemilczał jednak lub zignorował wcześniejsze inicjatywy z tym związane, co negatywnie wpłynęło na wizerunek prof. E. Bulandy.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Gansiniec R., Notatki lwowskie 1944−1946, red. K. Królczyk, Warszawa 2020.
Kronika UJK we Lwowie za rok szkolny 1929/30, stanowiąca sprawozdanie Rektora i Dziekanów, sprawozdanie zestawił prof. dr. Hilary Schramm, rektor w roku szkolnym 1929/30, Lwów 1931.
Michałowski K., Wspomnienia, Warszawa 1986.
Parandowski J., Juwenilia, Warszawa 1960.
Parandowski J., Pod zamkniętymi drzwiami czasu, Warszawa 1975.
Skład uniwersytetu w latach akademickich 1936/37 i 1937/38, Lwów 1937.
Sprawozdanie Dyrekcyi Towarzystwa Sztuk Pięknych we Lwowie z czynności za rok 1918/21, Lwów 1921.
Wspomnienia: okres lwowski (1919–1926), http://www.lwow.home.pl/michalowski.html [dostęp: 1 II 2022].
Bajerski A., Szkolnictwo wyższe międzywojennej Polski. Ujęcie geograficzne, Poznań 2017.
Baukova A., Antychna arkheolohiya u L’vivs’komu universyteti, „Visnyk L’vivs’koho universytetu. Seriya istorychna” 2014, 50 [Баукова А., Антична археологія у Львівському університеті, „Вісник Львівського університету. Серія історична” 2014, 50].
Bąkowska G., Gorzelany D., Kubala A., Stulecie archeologii śródziemnomorskiej w UJ Kraków 21–23.10.1997, „Meander” 1998, 53.
Bilas N., Archaeological Research at the Lvov University: Interwar Period, w: Between History and Archaeology: Papers in Honour of Jacek Lech, red. D.H. Werra, M. Woźny, Oxford 2018.
Bilas N., Arkheolohichna nauka u L’vivs’komuuniversyteti (XIX – 30-ti roky XX st.), „Arkheolohichni doslidzhennya L’vivs’koho universytetu” 2005, 8 [Білас Н., Aрхеологічна наука у Львівському Університеті (ХІХ – 30-ті роки ХХ ст.), „Археологічні дослідження Львівського університету” 2005, 8].
Bilas N., Pedahohichnata administratyvna diyal’nist’ profesora Edmunda Bulyandy u L’vivs’komu Universyteti, „Arkheolohichni doslidzhennya L’vivs’koho universytetu” 2012, 16 [Білас H., Педагогічна та адміністративна діяльність професора Едмунда Булянди у Львівському Університеті, „Археологічні дослідження Львівського університету” 2012, 16].
Bilas N., Rozvytok arkheolohiyi u L’vivs’komu universyteti umizhvoyennyy period (1919–1939), „Arkheolohiya” 2002 [Білас H., Розвиток археології у Львівському університеті у міжвоєнний період (1919–1939), „Археологія” 2002, 2].
Biłostockyj S., Kamil Stefko (1875–1966) – profesor prawa i rektor Uniwersytetu Lwowskiego, „Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis” 2015, 4, 1.
Bulanda E., Bulas Kazimierz, Les illustrations antiques de l’Iliade, Eus Supplementa 3, Lwów 1929, ss. 67, „Kwartalnik Klasyczny” 1929, 3, 2.
Bulanda E., Jan Oko, Do źródeł „Grobu Romulusa”, Warszawa-Lwów-Kraków 1927, ss. 31, „Kwartalnik Klasyczny” 1928, 2, 2.
Bulanda E., Jan Oko, Forum Romanum w świetle najnowszych badań, „Przegląd Współczesny” 1926.
Bulanda E., Opieka nad zabytkami, „Słowo Polskie” 1919, 70–71.
Bulanda E., Organizacja studium archeologii i historii sztuki starożytnej za granicą i u nas, „Kwartalnik Klasyczny” 1930, 4, 1–2.
Bulanda E., Projekt statutu Państwowego Instytutu Archeologicznego, „Wiadomości Archeologiczne” 1920, 5, 1–2.
Bulanda E., Ś.p. Piotr Ignacy Łada Bieńkowski (*28 kwietnia 1865 †10 sierpnia 1925), „Eos” 1925, 28.
Bulanda E., Zamiast wstępu, w: Zamiast uroczystości jubileuszowych z okazji 10-lecia Akademickiego Związku Sportowego we Lwowie, Lwów 1934.
Czy wiesz, kto to jest?, t. 1, red. S. Łoza, Warszawa 1938.
Draus J., Profesor Edmund Bulanda, ostatni rektor UJK we Lwowie, w: Z dziejów Polski i emigracji (1939–1989). Księga dedykowana byłemu Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej Ryszardowi Kaczorowskiemu, red. M. Szczerbiński, T. Wolsza, Gorzów Wlkp. 2003.
Draus J., UJK we Lwowie 1939–1944, w: Historia, społeczeństwo, wychowanie. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi J. Miąso, red. K. Bartnicka, J. Schiller, Pułtusk 2004.
Draus J., UJK we Lwowie w latach 1939–1944. I. Okupacja sowiecka (1939–1941), „Prace Komisji Historii Nauki PAU” 2006, 7.
Draus J., Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918–1946. Portret kresowej uczelni, Kraków 2007.
Gawlikowski M., Kazimierz Michałowski i archeologia śródziemnomorska, w: Dzieje archeologii na UW, red. S.K. Kozłowski, J. Kolendo, Warszawa 1993.
Górski J., Kazimierz Michałowski – twórca polskiej archeologii śródziemnomorskiej, w: Starożytność chrześcijańska. Materiały zebrane, t. 4, red. J. C. Kałużny, Kraków 2016.
Humennyy V., Antykoznavchi studiyi Kazimyezha Mikhalovs’koho u L’vivs’komu Universyteti mizhvoyennoho mizhvoyennoho periodu, „Arkheolohichni Doslidzhennyal’vivs’koho universytetu” 2016, 20 [Гуменний В., Антикознавчі студії Казімєжа Міхаловського у Львівському Університеті міжвоєнного періоду, „Археологічні дослідження Львівського університету” 2016, 20].
Ilski K., Kotłowska A., Jan Sajdak (1882–1967), Poznań 2019.
Karczewski M., Dyskusja nad powołaniem centralnego Polskiego Instytutu Archeologicznego w latach 1919–1923, „Seminare” 2018, 39, 3.
Kolendo J., Kazimierz Majewski we Lwowie – okres kształtowania się osobowości naukowej badacza, w: Profesor Leon Kozłowski, red. S.K. Kozłowski, O. Sytnyk, Lwów–Warszawa 2010.
Kościółek Ł., Z Tarnopola do Faras. Życie i działalność naukowa prof. Kazimierza Michałowskiego, w: Starożytność chrześcijańska. Materiały zebrane, t. 4, red. J. C. Kałużny, Kraków 2016.
Kowalińska M., Berła UJK w stałej ekspozycji naszego Muzeum, „Przegląd Uniwersytecki” 2010, 1 (164).
Kowalińska M., Jasińska K., Strój i barwa akademicka – wystawa w Muzeum UWr, „Przegląd Uniwersytecki” 2015, 1.
Królczyk K., Historia starożytna na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w okresie międzywojennym, w: Iсторiя та iсторики у Львiвському унiверситетi: традицiï та сучаснiсть (до 75-лiття створення iсторичного факультету), red. Л. Зашкiльняк, П. Сєрженга, Львiв 2015 [Królczyk K., Historia starożytna na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w okresie międzywojennym, w: Istoriya ta istoryky u L’vivs’komu universyteti: tradytsiï ta suchasnist’ (do 75-littya stvorennya istorychnoho fakul’tetu), red. L. Zashkil’nyak, P. Syerzhenha, L’viv 2015].
Królczyk K., Historia starożytna, w: Historia na Uniwersytecie Lwowskim. Badania i nauczyciele (do 1939 roku), red. J. Maternicki, J. Pisulińska, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2016.
Królczyk K., Polscy badacze starożytności na Uniwersytecie Lwowskim (1873–1939) – szkic do portretu, w: Haec mihi in animis vestris templa. Studia Classica in Memory of Professor Lesław Morawiecki, red. P. Berdowski, B. Blahaczek, Rzeszów 2007.
Lech J., Z badań polsko-ukraińskich związków w archeologii, „Przegląd Archeologiczny” 2006, 54.
Majewski K., Edmund Bulanda, „Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego” 1951, 6.
Majewski K., Edmund Bulanda. W trzydziestą rocznicę śmierci, „Archeologia” 1981, 32.
Mazur G., Węgierski J., Konspiracja lwowska. Słownik biograficzny, Katowice 1997.
Michałowski K., Archeologia śródziemnomorska jako czynnik kulturotwórczy, w: Naród, kultura, osobowość. Księga poświęcona Profesorowi Józefowi Chałasińskiemu, red. A. Kłoskowska, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1983.
Michałowski K., Bulanda Edmund, Etrurja i Etruskowie, Bibjoteka Filomaty, t. 11, Lwów 1934, str. XXVI + 467, ryc. 217, mapy, in 8-o [recenzja], „Światowit” 1934/1935, 16.
Michałowski K., Organizacja badań archeologicznych Bliskiego Wschodu w Uniwersytecie J. Piłsudskiego, „Biuletyn Historji Sztuki i Kultury” 1935, 4, 2.
Pianko G., Polskie Towarzystwo Filologiczne, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1972, 17 (3).
Piskurewicz J., Józef Michałowski – założyciel i kierownik Stacji Naukowej Polskiej Akademii Umiejętności w Rzymie (1921–1946), „Nauka Polska. Jej Potrzeby, Organizacja i Rozwój” 1998, 32.
Piskurewicz J., Ośrodki upowszechniania nauki polskiej we Włoszech w latach 1918–1939, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1995, 40, 2.
Piskurewicz J., Stacja Naukowa PAU w Rzymie wobec prób jej przekształcenia i upolitycznienia w okresie dwudziestolecia międzywojennego, „Analecta” 2021, 30, 2.
Pisulińska J., Doktoraty historyczne na UJK 1918–1939, w: Wielokulturowe środowisko historyczne Lwowa w XIX i XX w., t. 2, red. J. Maternicki, Rzeszów 2004.
Pisulińska J., Historia na Wydziale Humanistycznym UJK, w: Historia, mentalność, tożsamość. Miejsce i rola historii oraz historyków w życiu narodu polskiego i ukraińskiego w XIX i XX w., red. J. Pisulińska, P. Sierżęga, L. Zaszkilniak, J. Maternicki, Rzeszów 2008.
Pisulińska J., Lwowskie środowisko historyczne w okresie międzywojennym (1918–1939), Rzeszów 2012.
Pohoral’s’kyy Ya., Bulyanda (Bulanda) Edmund Yan, w: Encyclopedia. L’vivs’kyy natsional’nyy uniwersytet imeni Ivana Franka, t. 1, L’viv 2011 [Погоральський Я., Булянда (Bulanda) Едмунд Ян, w: Encyclopedia. Львівський національний університет імені Івана Франка, t. 1, Львів 2011].
Press L., Kazimierz Majewski, w: Dzieje archeologii na Uniwersytecie Warszawskim, red. S.K. Kozłowski, J. Kolendo, Warszawa 1993.
Press L., Kolendo J., Kazimierz Majewski, 1903–1981, w: W kręgu wielkich humanistów, red. I. Bieżuńska-Małowist, Warszawa 1991.
Przeniosło M., Ścieżki awansu naukowego w II Rzeczypospolitej, „Forum Akademickie” 2017, 7–8, https://prenumeruj.forumakademickie.pl/fa/2017/07-08/sciezki-awansu-naukowego-w-ii-rzeczypospolitej/ [dostęp: 11 VI 2021].
Rederowa D., Ze studiów nad kontaktami Akademii Umiejętności z nauką obcą. Ekspedycja Rzymska (1886–1918), „Rocznik Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie” 1958, 4.
Rezler-Wasielewska V., Profesor Kazimierz Michałowski 1901–1981, „Łambinowski Rocznik Muzealny” 2009, 32.
Sadurska A., Kazimierz Michałowski (1901–1981), w: W kręgu wielkich humanistów, red. I. Bieżuńska-Małowist, Warszawa 1991.
Salazar Ch., The Treatment of War Wounds in Graeco-Roman Antiquity, Leiden 2018.
Sierpowski S., Miejsce faszyzmu w polsko-włoskich stosunkach kulturalnych okresu międzywojennego, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia nad faszyzmem i zbrodniami hitlerowskimi” 1980, 6.
Stachowska K., Wkład Akademii Umiejętności w początki polskich badań wykopaliskowych w Egipcie w latach 1906–1914, „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie” 1972, 18.
Sypko B., Bykladats’kyy sklad istorychnoho fakul’tetu L’vivs’koho Universytetu u 1940 r. kriz’ pryzmu sluzhbovykh kharakterystyk, „Visnyk L’vivs’koho universytetu. Seriya istorychna” 2014, 50 [Сипко Б., Bикладацький склад історичного факультету Львівського Університету у 1940 р. крізь призму службових характеристик, „Вісник Львівського університету. Серія історична” 2014, 50].
Sytnyk O., Arkheolohichna nauka u L’vovi. Persha polovyna XX stolittya, L’viv–Zheshiv 2012 [Ситник О., Археологічна наука у Львові. Перша половина ХХ століття, Львів–Жешів 2012].
Sytnyk O., Katedry archeologii Uniwersytetu Lwowskiego w l. 1905–2005, „Przegląd Archeologiczny” 2006, 54.
Śliwa J., Archeologia śródziemnomorska w UJ (1897–1998), „Meander” 2017, 72.
Śliwa J., Piotr Bieńkowski (1865–1925). Badacz – nauczyciel akademicki – organizator nauki, w: Archeologia śródziemnomorska w UJ 1897–1997. Materiały sympozjum naukowego. Kraków, 21–23 października 1997, red. J. Śliwa, Kraków 1998.
Towarzystwo „Dante Alighieri” we Lwowie: (upamiętnienie inauguracji), Lwów 1930.
Uniwersytet Wrocławski w l. 1945–1955, t. 2, Wrocław 1959.
Uniwersytet Wrocławski w l. 1945–1970. Księga jubileuszowa, red. W. Floryan, Wrocław 1970.
Wysocki J., Państwowe Grono Konserwatorów Zabytków Przedhistorycznych („tekst wspierający” w aneksie książki), w: S.K. Kozłowski. Włodzimierz Antoniewicz: Profesor z Warszawy, Warszawa 2009.
Zakrzewski K., Polskie prace w dziedzinie historii starożytnej, „Przegląd Historyczny” 1926–1927, 26.
Ziomecki J., Profesor Edmund Bulanda, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 1997, 3–4.
Ziomecki J., Edmund Bulanda (1882–1951), w: Archeologia śródziemnomorska w Uniwersytecie Jagiellońskim 1897–1997. Materiały sympozjum naukowego. Kraków, 21–23 października 1997, red. J. Śliwa, Kraków 1998.
Zjazd klas. filologów krajów słowiańskich w Poznaniu, „Kwartalnik Klasyczny” 1929, 3, 4.
Złotorzycka J., Szkice z życia Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, „Analecta” 2000, 9, 1 (17).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2022.54.451-480
Data publikacji: 2022-12-14 08:36:58
Data złożenia artykułu: 2022-08-08 09:52:40
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2022 Dariusz Słapek
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.