Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Propaganda antypolska w III Rzeszy w przededniu II wojny światowej i bezpośrednio po jej wybuchu – stan badań
Streszczenie w języku polskim
Propaganda była jednym z filarów III Rzeszy. W przededniu niemieckiej agresji na Polskę w 1939 r. stanowiła ona narzędzie mobilizacji niemieckiego społeczeństwa do wojny i jednocześnie usprawiedliwiała ją jako słuszną i sprawiedliwą. Wobec Polaków w ich kraju, przed napaścią 1 września, miała ona stanowić narzędzie dominacji i dezinformacji, użyteczne zwłaszcza w odniesieniu do niemieckiej mniejszości w II Rzeczypospolitej. Artykuł przedstawia stan badań nad niemiecką propagandą wojenną prowadzoną przed agresją na Polskę we wrześniu 1939 r. i bezpośrednio po niej. Ma on za zadanie nie tylko wskazać na istniejące opracowania i luki w nich występujące, ale też skierować uwagę przyszłych badaczy na konkretne, obfitujące w źródła historyczne zasoby archiwalne. Ich stopień wykorzystania wciąż nie jest zadowalający, a to oznacza, że nadal jest na tym polu badawczym sporo do zrobienia.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Printed sources (Źródła drukowane)
Goebbels J., Dzienniki 1929–1945, vols 1–3, ed. E.C. Krol, Warszawa 2013.
Studies (Opracowania)
Albrecht G., Nationalsozialistische Filmpolitik. Eine soziologische Untersuchung über die Spielfilme des Dritten Reiches, Stuttgart 1969.
Aly G., Państwo Hitlera, Gdańsk 2014.
Becker W., Film und Herrschaft. Organisationsprinzipen Organisationsstrukturen der nationalsozialistischen Filmpropaganda, Berlin 1973.
Boelcke W. A., Die Macht des Radios. Weltpolitik Und Auslandsrunfunk 1924–1976, Franfurt a. Main 1977.
Bramsted E. K., Goebbels und die nationalsozialistische Propaganda 1924–1945, Frankfurt a. Main 1971.
Broszat M., Der Stat Hitlers. Grundlegung Und Erwicklung seiner inner Verfassung, München 1976.
Broszat M., Nationalsozialistische Polenpolitik 1939–1945, Stuttgart 1961.
Buchbender O., H. Shuch, Die Waffe die auf die Seele zielt. Psychologische Kriegführung 1939-1945, Stuttgart 1983.
Burleigh M., Trzecia Rzesza – nowa historia, Warszawa 2010.
Cytowska E., Szkice i dzieje prasy pod okupacją niemiecką (1939–1945), Warszawa–Łódź 1986.
Czarnik A., Prasa w Trzeciej Rzeszy. Organizacja i zakres działania, Gdańsk 1976.
Czarnik A., Z dziennika hitlerowskiego propagandysty: zapiski Wernera Kocha z Człuchowa z lat 1936–1941, Słupsk 1998.
Diller A., Rundfunkpolitik im Dritten Reich, München 1980.
Dobroszycki L., Prasa jawna dla ludności polskiej w Generalnej Guberni 1939–1945, Warszawa 1967, msc in Archiwum Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk (published in German: Dobroszycki L., Die legale polnische Presse im Generalgouvernement 1939–1945, München 1977; published in English: Dobroszycki L., Reptile Journalism. The Official Polish-language Press under the Nazis, 1939–1945, London 1994).
Drewniak B., Kultura w cieniu swastyki, Poznań1969.
Drewniak B., Polen und Deutschland 1919–1939. Wege und Irrwege kultureller Zusammenarbeit, Düsseldorf 1999.
Drewniak B., Teatr i film Trzeciej Rzeszy w systemie hitlerowskiej propagandy, Gdańsk 1972.
Evans R., Nadejście Trzeciej Rzeszy, Warszawa 2015.
Evans R., Trzecia Rzesza u władzy, Warszawa 2016.
Evans R., Wojna Trzeciej Rzeszy, Warszawa 2016.
Fiedor K., Bund Deutscher Osten w systemie antypolskiej propagandy, Warszawa-Wrocław 1977.
Głowiński T., „O Nowy Porządek Europejski”. Ewolucja hitlerowskiej propagandy politycznej dla Polaków w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, Wrocław 2000.
Guz E., Goebbels o Polsce i sojuszniczym ZSRR, Warszawa1999.
Guz E., Jak Goebbels przygotowywał wrzesień, Warszawa 1969.
Halle O. J., Presse In der Zwangsjacke, Berlin, München 1965.
Hryciuk G., „Gazeta Lwowska” 1941–1944, Wrocław 1992.
Irving D., Goebbels – mózg III Rzeszy, Gdynia 1998.
Jacobsen H.-A. Nationalsozialistische Ausenpolitik 1933–1938, Berlin, Frankfurt a. Main 1968.
Jak patrzeć na Polskę, Niemcy i świat? Księga jubileuszowa profesora Eugeniusza Cezarego Króla, Warszawa 2017.
Jarowiecki J., Prasa w okresie okupacji hitlerowskiej w Polsce w latach 1939–1945, Warszawa 1980.
Jońca K., „Noc kryształowa” i casus Herszela Grynszpana, Wrocław 1992.
Kirchner K., Flugblattpropaganda im zweiten Welkrieg, Erlangen 1974–1981.
Kitchen M., Trzecia Rzesza – charyzma i wspólnota, Warszawa 2012.
Klessmann C., Die Sebstbehauptung einer Nation. Nationalsozialistische Kulturpolitik Und polnische Widerstandsbevegung im Generalgouvernement 1939–1945, Düsseldorf 1971.
Kołtunowski P., Strategia propagandy hitlerowskiej w Generalnym Gubernatorstwie na podstawie “Krakauer Zeitung”. 1939–1945, Lublin 1990.
Koszyk K., Deutsche Presse 1914-1945. Geschichte der deutsche Presse, t. 3, Berlin 1972.
Król E.C., Polska i Polacy w propagandzie narodowego socjalizmu w Niemczech 1919–1945, Warszawa 2006.
Król E.C., Propaganda i indoktrynacja narodowego socjalizmu w Niemczech 1919–1945, Warszawa 1999.
Leiser E., ”Deutschland erwache!” Propaganda im film des Dritten Reichs, Reinbeck b. Hamburg 1968.
Lewandowska S., Prasa okupowanej Warszawy 1939–1945, Warszawa 1992.
Lewandowski J., „Goniec Krakowski” (27.X.1939–18.I.1945). Próba monografii, Warszawa 1978.
Longreich P., Goebbels. Apostoł diabła, Warszawa 2014.
Longreich P., Propagandisten in Krieg. Die Pressabteilung des Auswärtigen Amtes unter Ribbentrop, München 1987.
Łuczak C., Polityka ludnościowa i ekonomiczna hitlerowskich Niemiec w okupowanej Polsce, Poznań 1979.
Madajczyk C., Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, vols 1–2, Warszawa 1970.
Messerschmidt M., Die Wehrmacht im NS-Staat. Zeit der Indoktrination, Hamburg 1969.
Napora M., O potrzebie dalszych badań nad prasą gadzinową. Stan obecny i perspektywy badawcze, “Dzieje Najnowsze” 2021, 53, 2.
Orlowski H., Literatura w III Rzeszy, Poznań 1975.
Orłowski H., „Polnische Wirtschaft”. Nowoczesny niemiecki dyskurs o Polsce, Olsztyn 1998.
Osmańczyk E.J., Dowody prowokacji. Nieznane archiwum Himmlera, Warszawa 1951.
Paul G., Aufstand der Bilder. Die NS-Propaganda vor 1933, Bonn 1992.
Piątkowski S., Okupacja i propaganda. Dystrykt radomski Generalnego Gubernatorstwa w publicystyce polskojęzycznej prasy niemieckiej (1939–1945), Lublin–Radom 2013.
Rawska J., Sprawa polska w prasie gadzinowej (lipiec 1944–styczeń 1945), Warszawa 1980.
Reuth R.G., Goebbels, Warszawa 2004.
Ryszka F., Państwo stanu wyjątkowego. Rzecz o systemie państwa i prawa Trzeciej Rzeszy, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974.
Shirer W.L., Powstanie i upadek Trzeciej Rzeszy. Historia Hitlerowskich Niemiec, Oświęcim 2019.
Sobczak J., Polska w propagandzie i polityce III Rzeszy, Poznań 1988.
Sobczak J., Propaganda zagraniczna Niemiec weimarskich wobec Polski, Poznań 1973.
Strothmann D., Nationalsozialistische Literaturpolitik. Eine Beitrag zur Publizistik im Dritten Reich, Bonn 1963.
Sywottek J., Mobilmachung für die totalen Krieg. Die propagandistische Vorbereitung der Bevölkerung auf den Zweiten Weltkrieg, Opladen 1976.
Szarota T., Niemcy w oczach Polaków podczas II wojny światowej, “Dzieje Najnowsze” 1978, 10, 2.
Szarota T., Niemiecki Michel. Dzieje narodowego symbolu i autostereotypu, Warszawa 1988.
Szarota T., Stereotyp Polski i Polaków w oczach Niemców podczas II wojny światowej, “Sobótka” 1978, 2.
Szefer A., Hitlerowska prowokacja gliwicka, Warszawa 1989.
Thacker T., Joseph Goebbels: Life and Death, London 2009.
Tuszyński M., Propaganda hitlerowska w GG przeciw tzw. plutokracjom zachodnim w okresie od września 1939 r. do kwietnia 1943 r., “Dzieje Najnowsze” 1978, 10, 3.
Unger E.M., Illustrierte als Mittel zur Kriegsvorbereitung in Deutschland 1933 bis 1939, Köln 1984.
Voelker U., Hitler – narodziny zła 1889–1939, Warszawa 2015.
Wokół stereotypów Polaka Niemca, ed. W. Wrzesiński, Wrocław 1991.
Wójcik W., Język prasy gadzinowej lat 1939–1945 na tle metod niemieckiej propagandy, Kraków 1990.
Wójcik W., Prasa gadzinowa Generalnego Gubernatorstwa (1939–1945), Kraków 1988.
Wrzesiński W., Polskie badania nad stereotypami Niemców i Polaków, in: Z badań nad dziejami stosunków polsko-niemieckich, Poznań 1991.
Wrzesiński W., Sąsiad. Czy wróg? Ze studiów nad kształtowaniem się obrazu Niemca w Polsce w latach 1795–1939, Wrocław 1992.
Zeman Z. A. B., Nazi-propaganda, London, New York, Toronto 1964.
Żerko S., Stosunki polsko-niemieckie 1938–1939, Poznań 1998.
Websites (Strony internetowe)
Irmgard und Ortrud – Zu Hans von Seeckt: irmgard-und-ortrud.de [access: 15.08.2022].
Prof. Grzegorz Kucharczyk: Niemcy, którzy weszli do Polski w 1939 r. byli wychowani na antypolonizmie – tvp.info [access: 15.08.2022].
Filmography (Filmografia)
Operacja Himmler, directed by Z. Chmielewski, 1979.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2024.58.567-585
Data publikacji: 2024-12-18 10:04:59
Data złożenia artykułu: 2023-03-29 00:11:26
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2024 Tomasz Głowiński
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.