Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Stan i perspektywy badań nad propagandą i polityką informacyjną Związku Sowieckiego wobec kryzysu w stosunkach polsko-niemieckich oraz napaści na Polskę w okresie od połowy października 1938 do grudnia 1939 r.
Streszczenie w języku polskim
Przedmiotem artykułu jest analiza dotychczasowego stanu badań w zakresie propagandy i polityki informacyjnej Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich wobec Polski w okresie od października 1938 r. do końca 1939 r. W efekcie przeprowadzonego przeglądu dotychczasowej literatury przedmiotu, w tym zwłaszcza publikacji z ostatnich 40 lat, stwierdzono, że stan badań w ww. zakresie należy uznać za niezadowalający. W obecnym stanie dostępności źródeł i zaawansowania badań, trudno jest jednak myśleć o pełnym i wyczerpującym zbadaniu propagandy sowieckiej w sprawach Polskich w ww. okresie. Jednak brak możliwości (w dającej się przewidzieć perspektywie) dostępu do archiwów i bibliotek rosyjskich, może być częściowo zastąpiony kwerendami w archiwach państw zachodnich, jak również w archiwach i bibliotekach byłych republik sowieckich (Ukrainy, Białorusi, Kazachstanu, Uzbekistanu, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu), a także wnikliwą analizą prasy polskiej i dokumentów wytworzonych przez polską dyplomację. Nawet przy ograniczonym zakresie kwerendy archiwalnej na wschodzie, stworzenie nowej, pogłębionej syntezy polityki propagandowej ZSRS odnośnie do Polski w omawianym okresie jest nie tylko celowe, ale także bardzo potrzebne.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Printed sources (Źródła drukowane)
Armia Sowiecka w agresji na Polskę 1939 r. (dokument sprawozdawczy), Grodno 1939, ed. C. Grzelak, Warszawa 1990.
Agresja sowiecka na Polskę w świetle dokumentów. 17 września, vol. 1, Geneza i skutki agresji, ed. E. Kozłowski, Warszawa 1994.
Agresja sowiecka na Polskę w świetle dokumentów. 17 września, vol. 2, Działania wojsk Frontu Ukraińskiego, ed. S. Jaczyński, Warszawa 1995.
Agresja sowiecka na Polskę w świetle dokumentów. 17 września, vol. 3, Działania wojsk Frontu Białoruskiego, ed. C. Grzelak, Warszawa 1996.
Dimitrov G., Dnevnik. 9 mart 1933–6 fevruari 1949, eds. D. Sirkov et al., Sofie 1997 [Димитров Г., Дневник. 9 март 1933–6 февруари 1949, eds. Д. Сирков et al., София 1997].
Documents on Polish–Soviet Relations 1939–1945, vol. 1, 1939–1943, London 1961.
Dokumenty do historii stosunków polsko-sowieckich 1918–1945, vol. 4, 1939–1945, part 1, Wojna i rozejm (wrzesień 1939–grudzień 1942, eds. Ł. Adamski, Warszawa 2021.
Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, vol. 6, 1933–1938, eds. E. Basiński et. al., Warszawa 1967.
Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, vol. 7, styczeń 1939–grudzień 1943, eds. E. Basiński et. al., Warszawa 1974.
Dokumenty z dziejów polskiej polityki zagranicznej 1918–1939, vol. 2, 1933–1939, eds. T. Jędruszczak, M. Nowak-Kiełbikowa, Warszawa 1996.
Dokumenty vneshney politiki SSSR, vol. 21, 1 yanvarya–31 dekabrya 1938 g., eds. G.K. Deyev, Moskva 1977 [Документы внешней политики СССР, vol. 21, 1 января–31 декабря 1938 г., eds. Г.К. Деев, Москва 1977].
Dokumenty vneshney politiki SSSR, vol. 22, book 1, 1 yanvarya–31 avgusta 1939 g., eds. V.G. Komplektov et al., Moskva 1992 [Документы внешней политики СССР, vol. 22, book 1, 1 января–31 августа 1939 г., eds. В.Г. Комплектов et al., Москва 1992].
Dokumenty vneshney politiki SSSR, vol. 22, book 2, 1 sentyabrya–31 dekabrya 1939 g., eds. V.G. Komplektov et al., Moskva 1992 [Документы внешней политики СССР, vol. 22, book 2, 1 сентября–31 декабря 1939 г., eds. В.Г. Комплектов et al., Москва 1992].
Dziennik działań bojowych Frontu Białoruskiego we wrześniu 1939, ed. C. Grzelak, Warszawa 1998.
Istoriya Kommunisticheskogo Internatsionala 1919–1943. Dokumental’nyye ocherki, ed. A.O. Chubar’yan, Moskva 2002 [История Коммунистического Интернационала 1919–1943. Документальные очерки, ed. А.О. Чубарьян, Москва 2002].
Khrushchev remembers, London 1971.
Komintern i ideya mirovoy revolyutsii. Dokumenty, ed. Ya.S. Drabkin, Moskva 1998 [Коминтерн и идея мировой революции. Документы, ed. Я.С. Драбкин, Москва 1998].
Politbyuro TsK RKP(b)–VKP(b) i Komintern. 1919–1943 gg. Dokumenty, eds. G.M. Adibekov et al., Moskva 2004 [Политбюро ЦК РКП(б)–ВКП(б) и Коминтерн. 1919-1943 гг. Документы, eds. Г.М. Адибеков et al., Москва 2004].
Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1938, eds. M. Kornat, P. Długołęcki, Warszawa 2007.
Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1939. styczeń–sierpień, eds. S. Żerko, P. Długołęcki, Warszawa 2005.
Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1939: wrzesień–grudzień, eds. W. Rojek et al., Warszawa 2007.
Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, vol. 1, X 1939–VII 1940, red. M. Zgórniak, Kraków 1994.
Secret Cables of the Comintern, 1933–1943, eds. F.I. Firsov, K. Harvey, J.E. Haynes, New Haven 2014.
Sprawa polska w czasie drugiej wojny światowej na arenie międzynarodowej. Zbiór dokumentów, ed. S. Stanisławska, Warszawa 1965.
The diary of Georgi Dimitrov 1933 – 1949, int. and. ed. Ivo Banac, New Haven – London 2003.
Wrzesień 1939 na Kresach w relacjach, ed. C. Grzelak, Warszawa 1999.
Studies (Opracowania)
Barghoorn F., Soviet Foreign Propaganda, Princeton 1964.
Batowski H., Polska dyplomacja na obczyźnie 1939–1941, Kraków 1991.
Bernacki B., “Najostrzejsze narzędzie naszej partii…”: okupacja sowiecka północno-wschodnich ziem Drugiej Rzeczypospolitej (1939–1941) w świetle polskojęzycznej prasy “gadzinowej”, Łysomice 2009.
Dębski S., Między Berlinem a Moskwą. Stosunki niemiecko-sowieckie 1939–1941, Warszawa 2007.
Duraczyński E., Sprawy polskie minionego wieku, szkice, Kraków 2011.
Duraczyński E., Stalin: twórca i dyktator supermocarstwa, Pułtusk–Warszawa 2012.
Gnatowski M., W radzieckich okowach: studium agresji 17 września 1939 r. i radzieckiej polityce w regionie łomżyńskim w latach 1939–1941, Łomża 1997.
Gnatowski M., Zgromadzenie Ludowe Zachodniej Białorusi: fakty, oceny, dokumenty, Białystok 2001.
Grzelak C., Dziennik sowieckiej agresji: wrzesień 1939, Warszawa 1994.
Grzelak C., Grodno 1939, Warszawa 1990.
Grzelak C., Szack–Wytyczno 1939, Warszawa 2001.
Grzelak C., Wilno–Grodno‒Kodziowce 1939, Warszawa 2002.
Grzelak C., Wilno 1939, Warszawa 1993.
Historia dyplomacji polskiej, vol. 4, 1918–1939, ed. P. Łossowski, Warszawa 1995.
Historia dyplomacji polskiej, vol. 5, 1939–1945, ed. W. Michowicz, Warszawa 1999.
Karolkiewicz D., “Wolna Łomża”: oblicze radzieckiej polityki i propagandy w Łomżyńskiem w okresie 1939–1941, Łomża 2002.
Kastory A., Polska pomiędzy Niemcami a Związkiem Sowieckim (październik 1938–październik 1939 r.). Niektóre aspekty dyplomatyczne i wojskowe, in: Kampania polska 1939 r. Polityka – społeczeństwo – kultura, vol. 1, Strategia, eds. M.P. Deszczyński, T. Pawłowski, Warszawa 2013.
Kołakowski P., Czas próby: polski wywiad wojskowy wobec groźby wybuchu wojny w 1939 roku, Warszawa 2012.
Kornat M., Polityka równowagi 1934–1939. Polska między Wschodem a Zachodem, Kraków 2007.
Kornat M., Polska 1939 roku wobec paktu Ribbentrop–Mołotow. Problem zbliżenia niemiecko-sowieckiego w polityce zagranicznej II Rzeczypospolitej, Warszawa 2002.
Kornat M., Wacław Grzybowski, ambasador w Moskwie (1936–1939). Biografia polityczna, Warszawa 2016.
Kotkin S., Stalin, vol. 2, Waiting for Hitler, 1928–1941, [no place of publication] 2017.
Lutynski A.M., Rodionowa A.U., Gazieta “Prawda” o bojach mieżdu Krasnoj Armiej i polskimi wojskami w sientiabrie 1939 goda, “Świętokrzyskie Studia Archiwalno-Historyczne” 2017, 6.
Materski W., Na widecie. II Rzeczpospolita wobec Sowietów 1918–1943, Warszawa 2005.
Materski W., Od cara do “cara”. Studium rosyjskiej polityki historycznej, Warszawa 2017.
Musiał B., Na zachód po trupie Polski, Warszawa 2009.
Nazarewicz R., Komintern a lewica polska. Wybrane problemy, Warszawa 2008.
Niewiezin W.A., Polskaja kampania sentabria 1939 g. głazami analitikow Krasnoj Armii, in: Kampania polska 1939 r., in: Polityka–społeczeństwo–kultura, vol. 1, Strategia, eds. M.P. Deszczyński, T. Pawłowski, Warszawa 2013.
Niewiezin W., Tajne plany Stalina. Propaganda sowiecka w przededniu wojny z Trzecią Rzeszą 1939–1941, Kraków 2000.
Niewiezin W.A., Polsza w sowietskoj propagandie 1939–1941 gg., in: Kampania polska 1939 r. Polityka–społeczeństwo–kultura, vol. 2, Polityka i społeczeństwo, imponderabilia, pamięć kultura, ed. M.P. Deszczyński, T. Pawłowski, Warszawa 2014.
Pepłoński A., Wywiad polski na ZSRR 1921–1939, Warszawa 1996.
Picheta V.I., Konets vekovomu raschleneniyu ukrainskogo i belorusskogo narodov, “Istoricheskiye zapiski” 1940, 6 [Пичета В.И., Конец вековому расчленению украинского и белорусского народов, “Исторические записки” 1940, 6].
Szawłowski R., Wojna polsko-sowiecka 1939: tło polityczne, prawnomiędzynarodowe i psychologiczne: agresja sowiecka i polska obrona; sowieckie zbrodnie wojenne i przeciw ludzkości oraz zbrodnie ukraińskie i białoruskie, vol. 1, Monografia, Warszawa 1997.
Szawłowski R., Wojna polsko-sowiecka 1939: tło polityczne, prawnomiędzynarodowe i psychologiczne: agresja sowiecka i polska obrona; sowieckie zbrodnie wojenne i przeciw ludzkości oraz zbrodnie ukraińskie i białoruskie, vol. 2, Dokumenty, Warszawa 1997.
Śleszyński W., Białystok w sowieckiej fotografii propagandowej 1939–1941.
Proces aneksji i polityczno-prawnej sowietyzacji Białostocczyzny, Białystok 2000.
Śleszyński W., Okupacja sowiecka na Białostocczyźnie w latach 1939–1941.
Propaganda i indoktrynacja, Białystok 2001.
Thompson E.M., Trubadurzy imperium. Literatura rosyjska i kolonializm, transl. A. Sierszulska, Kraków 2000.
Tokariew W., Polskie wątki w kinie radzieckim w latach 1920–1953, in: Katalog wzajemnych uprzedzeń Polaków i Rosjan, ed. A. de Lazari, Warszawa 2006.
Tokariew W., Polsza w sowietskoj propagandie (oktiabr 1938–avgust 1939 gg), in: Kampania polska 1939. Polityka – społeczeństwo – kultura, vol. 2, Polityka i społeczeństwo, imponderabilia, pamięć, kultura, eds. M. P. Deszczyński, T. Pawłowski, Warszawa 2014.
Tragedia Komunistycznej Partii Polski, ed. J. Maciszewski, Warszawa 1989.
Ulam A.B., Expansion and Coexistence: Soviet Foreign Policy, 1917–1973, New York 1974.
“Zachodnia Białoruś” 17 IX 1939–22 VI 1941. Wydarzenia i losy ludzkie. Rok 1939, eds. B. Gronek, G. Knatko, M. Kupiecka, Warszawa 1998.
Zackiewicz G., Polska myśl polityczna wobec systemu radzieckiego 1918–1939, Kraków 2004.
Życki A., II Rzeczpospolita w publicystyce sowieckiej. Polityka, gospodarka, stereotypy, Ostrołęka–Warszawa 2006.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2024.58.587-599
Data publikacji: 2024-12-18 10:05:01
Data złożenia artykułu: 2023-03-31 15:45:32
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2024 Tadeusz Paweł Rutkowski
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.