Ludzie i czasopisma nowojorskiej Polonii w latach 1886–1900

Daniel Kiper, Janusz Gerasik

Streszczenie w języku polskim


W artykule opisano i poddano analizie dynamikę rozwojową polskiej prasy w Nowym Jorku wydawanej w latach 1886–1900. Zaliczyć do niej można pisma o rozmaitych profilach ideowych: ogólnoinformacyjnych, socjalistycznych, politycznych, religijnych, satyryczno-humorystycznych. Szczególną uwagę skoncentrowano na środowisku dziennikarskim Polonii nowojorskiej, wykazując jego zróżnicowane ideowe oraz rodzące się na tym tle konflikty. Znaleźć w tym gronie można ludzi różnych generacji, o różnym pochodzeniu społecznym, prezentujących niekiedy skrajnie różne poglądy. W grupie tej znalazł odzwierciedlenie przekrój struktury społecznej diaspory polskiej w Ameryce pod koniec XIX stulecia. Analiza materiału prasowego oraz biografii redaktorów, wydawców i publicystów nowojorskiej Polonii pozwoliła uchwycić specyfikę tego środowiska, zaznaczając cechy typowe dla emigracji polskiej usytuowanej nie tylko w Nowym Jorku, ale także Brooklynie, New Jersey i okolicach. Refleksja nad powyższym zagadnieniem zbliża do odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób ludzie przyjmujący na siebie rolę przywódczą kształtowali w przestrzeni jednego z największych ośrodków miejskich na świecie specyficzny, dynamiczny obraz społeczny polskiej diaspory nad Hudsonem oraz w jej sąsiedztwie.

Słowa kluczowe


emigracja polska w USA; Nowy Jork; prasa polska w Stanach Zjednoczonych w XIX wieku

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Centennial Newspaper Exhibition: 1876, New York 1876.

Bell D., Marxian Socialism in the United States, Ithaca–New York 1996.

Benjamin F.A., Coxey’s Army: Popular Protest in the Gilded Age, Baltimore 2015.

Bergquist J.M., The German-American Press, w: The Ethnic Press in the United States. A Historical Analysis and Handbook, red. S.M. Miller, New York 1987.

Bibliografia historii Polski XIX i XX wieku, t. 3, 1865–1918, wol. 4, red. E. Nowosielska, Warszawa 2024.

Brexel B., The Knights of Labor and the Haymarket Riot. The Fight for an Eight-Hour Workday, New York 2004.

Bukowczyk J.J., Immigrant „Community” Re-examined: Political and Economic Tensions in a Brooklyn Polish Settlement, 1888–1894, „Polish American Studies” 1980, 37, 2.

Coopersmith A.S., Fighting Words. An Illustrated History of Newspaper Account of the Civil War, New York 2004.

Cygan M., Political and Cultural Leadership in an Immigrant Community. Polish-American Socialism, 1880–1950, Northwestern University 1989 [nieopublikowana praca doktorska].

Detko J., Warszawa naturalistów, Warszawa 1980.

Dunikowski E.H., Wśród Polonii w Ameryce. Druga serya „Listów z Ameryki”, Lwów 1893.

Falkowski W.G., Accomodation and Conflict. Patterns of Polish Immigrant Adaptation to Industrial Capitalism and American Political Pluralism in Buffalo, New York, 1873–1901, Buffalo–New York 1900, maszynopis pracy doktorskiej.

Frančić M., „Gazeta Nowoyorska. Organ polski w Ameryce” z roku 1874, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1986, 25, 4.

Gerasik J., Pierwsze polonijne „wesołe gazetki” w Ameryce Północnej. Część I: Od „Osy” do „Kikiera”, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2023, 26, 4.

Gerasik J., Pierwsze polonijne „wesołe gazetki” w Ameryce Północnej. Część II: od „Bociana” do „Maczugi”, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2024, 27, 2.

Gerasik J., Tygodnik „Ogniwo” w łańcuchu prasy polonijnej w Nowym Jorku, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2022, 25, 2.

German F., Nagiel Henryk, w: Polski słownik biograficzny, t. 22, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1977.

German F., Nagiel Henryk (1859–1899), pseud.: Henio Żaba; Materiały do słownika publicystów i dziennikarzy polskich, „Zeszyty Prasoznawcze” 1964, 4.

Huntzicker W.E., Picturing the News. Frank Leslie and the Origins of American Pictorial Journalism, w: The Civil War and the Press, red. D.B. Sachsman, S. Kittrell Rushing, D. Reddin van Tuyll, New Brunswick 2000.

Jurewicz L., Thomas J., Polish-American in the City of New York. An Outline of Socioeconomic and Cultural Needs, New York 1979.

Kiper D., Figuralne motywy winietowe w polsko-amerykańskich pismach periodycznych przełomu XIX i XX wieku, „Almanach Historyczny” 2022, 24.

Kiper D., Humor i satyra w prasie Polonii amerykańskiej (do 1918 roku). Przegląd problematyki, w: Życie prywatne Polaków w XIX wieku: Śmiech, humor, satyra, red. J. Kita, M. Korybut-Marciniak, Łódź 2024.

Kiper D., „Zgoda” i spór. Z dziejów polskiego pisma w Ameryce (18811907), Lublin 2019.

Kiper D., New York „Ogniwo” in the Years, „Studia Polonijne” 2021, 42.

Kiper D., Od „Echa z Polski” do „Echa Polskiego” (1863–1865) – epizod z życia polskiej diaspory w Stanach Zjednoczonych, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2022, 25, 2.

Krzywiec G., Szowinizm po polsku. Przypadek Romana Dmowskiego (1886–1905), Warszawa 2009.

Makulec L.L., Church of St. Stanislaus Bishop and Martyr on East Seventh Street in New York City 1874–1954, New York 1954.

Materyały do historyi P.P.S. i ruchu rewolucyjnego w zaborze rosyjskim od r. 18931904, t. 1. Rok 1893–1897, Warszawa 1907.

McMahon E., The Irish-American Press, w: The Ethnic Press in the United States. A Historical Analysis and Handbook, red. S.M. Miller, New York 1987.

[Mierzyński J., Nałęcz W., Sawicki J.], Polacy w New Yorku [Toledo 1910].

Miłkowski Z., Opowiadanie z wędrówki po koloniach polskich w Ameryce Północnej, Paryż 1901.

Osada S., Prasa i publicystyka polska w Ameryce, Pittsburgh 1930.

Mott F.L., American Journalism. A history of newspapers in the United States through 250 years 1690 to 1940, New York 1950.

Muhlstein A., Manhattan. Niezwykła historia Nowego Jorku od czasów Indian do roku 2000, Warszawa 1994.

Nagiel H., Dziennikarstwo polskie w Ameryce i jego 30-letnie dzieje (referat przeznaczony na Wystawę Kościuszkowską 1894 we Lwowie), Chicago 1894.

O’Rell M., Jonathan and his continent. Rambles through American Society, Bristol 1889.

Osada S., Historia Związku Narodowego Polskiego, t. 1, 1880–1905, Chicago 1957.

Piątkowska D., Polskie kościoły w Nowym Jorku, Nowy Jork–Opole 2002.

Piatkowska-Koźlik D., Związek Socjalistów Polskich w Stanach Zjednoczonych. 19001914, Opole 1992.

Rattermann H.A., Der deutsch-amerikanische Journalismus und seine Verbreitung von 1800 bis zur Einwanderung der sogenannten „Dreissiger”, „Deutsch-Amerikanische Geschichtsblätter” 1912, 12.

Renkiewicz F., The Polish Immigrant in New York City. 1865–1914, red. A.M. Gurnack, North Heaven 2021.

Rodechko J.P., Patric Ford and His Search for America. A Case Study of Irish-American Journalism, 1870–1913, New York 1979.

Stokarczak D., Otwierać, milicja! O powieści kryminalnej w PRL, SzczecinWarszawa 2019.

Syrett H.C., The City of Brooklyn 1865–1898. A Political History, New York 1944.

The Sun’s Guide to New York, Jersey City 1892.

Wachtl K., Polonja w Ameryce. Dzieje i dorobek, Filadelfia 1944.

Waldo A., Sokolstwo przednia straż narodu. Dzieje idei i organizacji w Ameryce, t. 1, Pittsburgh 1953.

Wardziński Z., The Oldest Slavic Magazine in the United States, „Poland. Historical, Literary, Monumental, Picturesque” and its Article on Copernicus (1842), „Polish Review” 1974, 19, 3/4.

Wittke C.F., The German-language press in America, New York 1957.

Wojnowska B., Listy Jakuba Golszmita do Józefa Ignacego Kraszewskiego, „Pamiętnik Literacki” 2013, 104, 4.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2025.59.1263-1296
Data publikacji: 2025-10-31 08:38:07
Data złożenia artykułu: 2023-06-29 21:01:18


Statystyki


Widoczność abstraktów - 0
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2025 Daniel Kiper, Janusz Gerasik

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.