Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Pieczęć i herb miasta w miejskim piśmiennictwie historycznym Pomorza Zachodniego w okresie nowożytnym. Obraz i słowo w budowaniu tożsamości miejskiej
Streszczenie w języku polskim
Artykuł dotyczy współoddziaływania obrazu i słowa w budowaniu poczucia tożsamości miejskiej wśród obywateli miast byłego Księstwa Pomorskiego w okresie nowożytnym. Analizie poddano teksty dotyczące historii i symboliki ikonografii pieczęci i herbów miejskich zapisane w historycznym piśmiennictwie miejskim, czyli w tekstach dotyczących historii miasta pisanych przez przedstawicieli ich mieszczaństwa. W przypadku Pomorza Zachodniego zapisy takie znaleziono tylko dla Szczecina, Gryfic, Trzebiatowa i Kołobrzegu, a dla kilku innych miast – ślady istnienia takich opowieści utrwalone w końcu XVIII w. Celem artykułu jest również włączenie zachodniopomorskich źródeł typowych dla tradycyjnego źródłoznawstwa w krąg metodologii związanej z historią komunikacji społecznej.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Brüggemann L.W., Ausführliche Beschreibung des gegenwärtigen Zustandes des Königl. Preussischen Herzogtums Vor- und Hinter-Pommern, t. 1, Allgemeine Einleitung und Beschreibung des Preußischen Vorpommern, Stettin 1779.
Brüggemann L.W., Ausführliche Beschreibung des gegenwärtigen Zustandes des Königl. Preussischen Herzogtums Vor- und Hinter-Pommern, t. 2, cz. 1, Beschreibung der zu dem Gerichtsbezirk der Königl. Landeskollegien in Stettin gehörigen Kreise, Stettin 1784.
Brüggemann L.W., Ausführliche Beschreibung des gegenwärtigen Zustandes des Königl. Preussischen Herzogtums Vor- und Hinter-Pommern, t. 2, cz. 2, Beschreibung der zu dem Gerichtsbezirk der Königl. Landeskollegien in Köslin gehörigen Kreise, Stettin 1784.
Friedeborn P., Historische Beschreibung der Stadt Alten Stettin in Pommern […], 1.-3. Buch, Alten Stettin 1613.
Kanzow T., Chronik von Pommern in hochdeutscher Sprache, red. F.L. v. Medem, Anklam 1841.
Liber Emblematum D. Andreae Alciati […], Frankfurt am Mayn 1566.
Micraelius J., Antiquitates Pomeraniae, oder Sechs Bücher vom Alten Pommerlande, ks. 3, Stettin–Leipzig 1723.
Arlinghaus F.-J., Konstruktionen von Identität mittelalterlicher Korporationen – rechtliche und kulturelle Aspekte, w: Die Bildlichkeit korporativer Siegel im Mittelalter: Kunstgeschichte und Geschichte im Gespräch, red. M. Späth, Köln 2009.
Bedos-Rezak B.M., Ego, Ordo, Communitas. Seals and The Medieval Semiotics of Personality (1200–1350), w: Die Bildlichkeit korporativer Siegel im Mittelalter. Kunstgeschichte und Geschichte im Gespräch, red. M. Späth, Köln–Weimar–Wien 2009.
Bedos-Rezak B.M., Medieval Identity. A Sign and a Concept, „American Historical Review” 2000, 105.
Bedos-Rezak B.M., When Ego Was Imago. Signs of Identity in the Middle Ages, Leiden–Boston 2011.
Bosse H., Treptows einstiger Seehandel, „Unser Pommerland” 1928, 13, 5–6.
Cieśluk M., Gut A., Gut P., Paul Friedeborn i jego kronika, w: P. Friedeborn, Historyczny opis miasta Szczecina [z 1613 roku], ks. 1, tłum. M. Cieśluk et al., oprac. M. Cieśluk et al., Szczecin 2022.
Czaja R., Średniowieczne miasto jako europejskie miejsce pamięci, w: Fundamenty średniowiecznej Europy, red. Ż. Sztyls et al., Pelplin 2013.
Eckhart P., Tomaszewski M., Städtische Geschichtsschreibung in Spätmittelalter und Früher Neuzeit – Standortbestimmung und Perspektiven eines Forschungsfelds, w: Städtisch, urban, kommunal. Perspektiven auf die städtische Geschichtsschreibung des Spätmittelalters und der Frühen Neuzeit, red. P. Eckhart, M. Tomaszewski, Göttingen 2019.
Gaziński R., Handel morski miast pomorskich w XVI i pierwszej połowie XVII w., „Studia Maritima” 2015, 28.
Gaziński R., Grzelak J., Herb miasta Szczecina, w: Szczecin na przestrzeni wieków. Historia. Kultura. Sztuka, red. E. Włodarczyk, Szczecin 1995.
Geschichtsquellen des burg- und schlossgesessenen Geschlechts von Borcke, t. 1, red. G. Sello, Berlin 1901.
Gleba G., Sehen, Hören, Schmecken. Identifikationsangebote am Beispiel norddeutscher Städte, w: Aspetti e componenti dell'identità urbana in Italia e in Germania. Secoli XIV–XVI. Aspekte und Komponenten der städtischen Identität in Italien und Deutschland (14.–16. Jahrhundert), red. G. Chittolini, P. Johanek, Bologna 2003.
Grzelak J., Herb gminy Banie. Studium historyczno-heraldyczne, Szczecin 2003.
Gut A., Herb Gryfic, w: Gryfice. Dzieje miasta, red. T. Białecki, Szczecin 2013.
Gut A., Herb miejski jako medium społecznej komunikacji. Treści symboliczne herbu Kamienia Pomorskiego do końca XIX wieku, „Zapiski Historyczne” 2020, 85, 3.
Gut A., Źródła wiedzy heraldycznej Ludwiga Wilhelma Brüggemanna. Herby miejskie w „Ausführliche Beschreibung des gegenwärtigen Zustandes des Königl. Preussischen Herzogtums Vor- und Hinter-Pommern”, „Przegląd Zachodniopomorski” 2018, 33, 1.
Guzikowski K., Rywalizacja i współpraca. Polityka Barnima I (1233–1278) i Bogusława IV wobec Piastów (1278–1309), „Przegląd Zachodniopomorski” 2017, 32, 2.
Heintze O., Der Hafenort Regamünde, „Baltische Studien” 1860, 18, 1.
Kücken L., Geschichte der Stadt Cammin im Pommern, und Beiträge zur Geschichte des Camminer Dom-Capitels, [Cammin] 1880.
Lottes G., Stadtchronistik und städtische Identität. Zur Erinnerungskultur der frühneuzeitlichen Stadt, „Mitteilungen des Vereins für Geschichte der Stadt Nürnberg” 2000, 87.
Mersiowsky M., Medien der Erinnerung in der spätmittelalterlichen und frühneuzeitlichen Stadt, w: Stadt zwischen Erinnerungsbewahrung und Gedächtnisverlust, red. J.J. Halbekann, E. Widder, S. v. Heusinger, Ostfildern 2015.
Okniński P., Oficjalna przeszłość miasta, w: Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski, t. 2, red. H. Manikowska, Warszawa 2019.
Okniński P., Wehikuły pamięci. Przeszłość i władza w dawnym Krakowie (do końca XVIII w.), Warszawa 2023.
Paravicini W., Gruppe und Person. Repräsentation durch Wappen im späteren Mittelalter, w: Die Repräsentation der Gruppen. Texte – Bilder – Objekte, red. O.G. Oexle, A. v. Hülsen-Esch, Göttingen 1998.
Pelc J., Słowo i obraz na pograniczu literatury i sztuk plastycznych, Kraków 2002.
Piech Z., Herb jako źródło historyczne, „Rocznik Heraldyczny” 2018, 17.
Rautenstrauch J., Luther und die Pflege der kirchlichen Musik in Sachsen (14.–19. Jahrhundert). Ein Beitrag zur Geschichte der katholischen Brüderschaften der vor- und nachreformatorischen Kurrenden, Schulchöre und Kantoreien Sachsens, Barsinghausen 2012.
Rogulski J., „Insignia ducalis splendoris”. Splendor rodziny książąt Sanguszków i środki jego manifestacji od XV do XVIII wieku, Kraków 2022.
Rau S., Die Städte und ihre Chroniken. Überlegungen zu einer Geschichte der Verflechtungen auf regionaler und globaler Ebene, w: Studien zur Stadtchronistik (1400–1850). Bremen und Hamburg, Oberlausitz und Niederlausitz, Brandenburg und Böhmen, Sachsen und Schlesien, red. L-A. Dannenberg, M. Müller, Hildesheim–Zürich–New York 2018.
Riemann H., Geschichte der Stadt Greifenberg in Pommern, Greifenberg 1862.
Rymar E., Pierwsze generacje pomorskich Borków (XII–XIV w.), „Przegląd Zachodniopomorski” 2003, 18, 3.
Rymar E., Udział Pomorza w wojnie koalicyjnej 1283–1285, w: W kręgu idei, polityki i wojska. Studia ofiarowane Profesorowi Januszowi Farysiowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. T. Sikorski, H. Walczak, A. Wątor, Szczecin 2009.
Schleinert D., Paul Friedeborn und seine Familie, w: Friedeborn i jego dzieło. Friedeborn und sein Werk, red. P. Gut, Szczecin 2021.
Schmidt H., Die deutschen Städtechroniken als Spiegel des bürgerlichen Selbstverständnisses im Spätmittelalter, Göttingen 1958.
Smoliński M., Między dwoma organizmami państwowymi – biskup kamieński Herman von Gleichen i jego stosunki z książętami Pomorza Zachodniego oraz margrabiami brandenburskimi, „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2011, 3 (7).
Spuhrmann R., Geschichte der Stadt Cammin in Pommern und des Camminer Domcapitels, 2. Aufl., Cammin i. Pom. 1924.
Stein R., Selbstverständnis oder Identität? Städtische Geschichtsschreibung als Quelle für die Identitätsforschung, w: Memoria, communitas, civitas. Mémoire et conscience urbaines en occident à la fin du Moyen Âge, red. H. Brand, P. Monet, M. Staub, Ostfildern 2003.
Stieldorf A., Zur Funktion von Stadtbefestigungen auf Siegeln und Münzen, w: „Vmbringt mit starcken turnen, murn”. Ortsbefestigungen im Mittelalter, red. O. Wagener, Frankfurt 2010 (Beihefte zur Mediaevistik: Monographien, Editionen, Sammelbände, t. 15).
Urzędnicy miejscy Kołobrzegu do 1805 roku, oprac. R. Gaziński, Toruń 2018.
von Bülow G., Rango, Martin von, w: Allgemeine Deutsche Biographie, t. 27, Leipzig 1888.
Wehrmann M., Vom Kriege Brandenburgs und Pommerns in den Jahren 1283–1284, „Monatsblätter der Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde” 1903, 17, 9.
Wiesiołowski J., Polskie dziejopisarstwo mieszczańskie w późnym średniowieczu, w: Mente et litteris. O kulturze i społeczeństwie wieków średnich, red. H. Chłopocka et al., Poznań 1984.
Winckelsesser K., Die Kolberger Familie Kundenreich, „Ostdeutsche Familienkunde” 1973, 6, 2.
Wriedt K., Bürgerliche Geschichtsschreibung im 15. und 16. Jahrhundert. Ansätze und Formen, w: Städtische Geschichtsschreibung im späten Mittelalter und in der frühen Neuzeit, red. P. Johanek, Köln–Weimar–Wien 2000.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2025.59.905-925
Data publikacji: 2025-10-31 08:37:28
Data złożenia artykułu: 2024-03-01 13:02:24
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Agnieszka Gut
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.