Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Walka o władzę w Rzymie w 59 r. przed Chrystusem. Jej przyczyny, przebieg i rezultaty
Streszczenie w języku polskim
Omawianie walki Cezara o władzę w Rzymie w 59 r. autor rozpoczyna od ukazania jej przyczyn. Służy temu analiza sytuacji, w jakiej polityk ten znalazł się po wyborze na stanowisko konsula w połowie poprzedniego roku. Jej rezultaty wskazują, że chcąc zrealizować swe plany oraz osiągnąć wyznaczone cele, czyli dalej rozwijać karierę, zwiększać znaczenie oraz rozbudowywać i umacniać swoją pozycję w państwie, musiał zmienić panujący w Republice układ sił. Przede wszystkim zneutralizować przeciwników, wrogiego mu Bibulusa – partnera na urzędzie konsula – oraz wspierających go optymatów, dominujących na forum senatu, czyli także na rzymskiej arenie politycznej. Następnie autor przedstawia mającą temu służyć, podjętą przez Cezara rozbudowę jego zaplecza, czyli konsolidację antyoptymackiej opozycji, pozyskanie nowych sojuszników oraz wybraną przez niego strategię walki z przeciwnikami. Dalej prezentuje przebieg starć oraz okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu przez Cezara pierwszej ustawy agrarnej (lex Iulia agraria) służącej mu w istocie za narzędzie do dokonania w Rzymie przewrotu politycznego, w wyniku którego występującego przeciwko owej ustawie konsula Bibulusa i wspierający go senat pozbawiono realnego wpływu na sprawy publiczne. Pełnię władzy w państwie na resztę 59 r. przejął natomiast Cezar, nieformalnie wspomagany przez Pompejusza oraz Krassusa.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Appianus, Bella civilian, red. L. Mendelssohn, P. Viereck, Leipzig 1986 (repr. z 1905).
Dio Cassius Cocceianus, Historia Romana, red. I. Melber, Lipsiae 1890–1928.
Cicero M. Tullius, Epistulae, t. 2, Epistulae ad Atticum. Pars prior, libri I–VIII, red. W.S. Watt, Oxonii 1965.
Cicero M. Tullius, In P. Vatinium testem interrogatio, red. C.F.W. Müller, Lipsiae 1887.
Cicero M. Tullius, Oratio de domo sua, red. T. Maslowski, Leipzig 1981.
Cicero M. Tullius, Oratio pro P. Sestio, red. T. Maslowski 1986.
Ciceronis orationum scholiastae, t. 2 Commentarios continens, rec. T. Stangl, red. F. Tempsky, G. Freytag, Vindobonae–Lipsiae 1912.
Eutropius, Breviarium ab urbe condita, red. C. Santini, Leipzig 1979.
Florus L. Anneus, Epitome de Tito Livio bellorum omnium annorum DCC libri II, red. O. Rossbach, Lipsiae 1896.
Livius T., Ab urbe condita libri. Pars 5, liber XXXIX–XLV. Epitom. Lib. XLVI–CXL, red. W. Weissenborn, Lipsiae 1877.
Plutarchus, Caesar, red. C. Lindskog, K. Ziegler, Lipsiae 1935.
Plitarchus, Cato Minor, red. C. Lindskog, K. Ziegler, Lipsiae 1932.
Plutarchus, Cicero, red. C. Lindskog, K. Ziegler, Lipsiae 1914.
Plutarchus, Crassus, red. C. Lindskog, K. Ziegler, Lipsiae 1914.
Plutarchus, Lucullus, red. C. Lindskog, K. Ziegler, Lipsiae 1914.
Plutarchus, Pompeius, red. C. Lindskog, K. Ziegler, Lipsiae 1926.
Suetonius Tranquillus C, Opera, t. 1, De vita Cesarum libri VIII, rec. M. Ihm, red. K. Saur, Monachii–Lipsiae 2003.
Velleius Paterculus, Historiarum ad M. Viniciumconsulem libri duo, red. W.S. Watt, Leipzig 1988.
Afzelius A., Die politische Bedeutung des jüngeren Cato, „Classica et Mediaevalia” 1941, 4.
Appel H., Ite in suffragium. O wyborach w republikańskim Rzymie, Toruń 2019.
Baldwin B., The Acta Diurna, „Chiron” 1979, 9.
Balsdon J.P.V.D., Consular Provinces under the Late Republic, „The Journal of Roman Studies” 1939, 29.
Bellemore J., Catos Opposition to Caesar in 59 B.C., w: Roman Crossing, red. K. Welch, T. Hillard, Swansea 2005.
Bonnefond-Coudry M., Le Sénat de la République romaine de la guerre d’Hannibal à Auguste, Rome 1889.
Brennan T.C., The Praetorship in the Roman Republic, t. 1–2, Oxford 2000.
Bringmann K., Historia republiki rzymskiej. Od początków do czasów Augusta, tłum. A Gierlińska, Poznań 2010.
Broughton T.R.S., The Magistrates of the Roman Republic, t. 2, 99 B.C.–32 B.C., New York 1952.
Broughton T.R.S., The Magistrates of the Roman Republic, t. 3, Supplement, Atlanta 1986.
Burckhardt L.A., Politische Strategien der Optimaten in der späten römischen Republik, Stuttgart 1988 (Historia – Einzelschriften 57).
Canfora L., Giulio Cesare, Roma–Bari 1999.
Carcopino J., Jules César, Paris 1968.
Cary M., The Land Legislation of Julius Caesar First Consulship, „The Journal of Philology” 1920, 35.
Chrissanthos S.G., The Year of Julius and Caesar, Baltimore 2019.
Christ K., Pompeius. Der Feldherr Roms, München 2004.
Conant J.M., The Younger Cato: A Critical Life with Special References to Plutarch’s Biography, Ann Arbor 1953.
Crawford M.H., The lex Iulia agraria, „Athenaeum” 1989, 67.
Dahlheim W., Julius Caesar. Die Ehre des Krieges und die Not des Staates, Paderborn–München–Wien–Zürich 2005.
Delplace C., Publicains, trafiquants et financiers dans les provinces d’Asie Mineure sous la République, „Ktema” 1977, 2.
Drogula F.K., Cato the Younger: Life and Death at the End of the Roman Republic, Oxford 2019.
Feemster Jashemski W., The Origins and History of the Proconsular and Propraetorian Imperium to 27 B.C., Chicago 1950.
Gelzer M., Caesar. Der Politiker und Staatsmann, Wiesbaden 1960.
Gelzer M., Die lex Vatinia de imperio Caesaris, w: M. Gelzer, Kleine Schriften, t. 2, Wiesbaden 1962.
Gelzer M., Pompeius, München 1949.
Gesche H., Caesar, Darmstadt 1976.
Goldsworthy A., Cezar. Życie giganta, tłum. K.O. Kuraszkiewicz, Warszawa 2018.
Gray-Fow M.J.G., The Mental Breakdown of a Roman Senator: M. Calpurnius Bibulus, „Greece & Rome” 1990, 37, 2.
Hanslik R., Cicero und das Erste Triumvirat, „Rhenisches Muzeum für Philologie” 1955, 98.
Hofmann-Löbl I., Die Calpurnii, Frankfurt am Main 1996.
Libero L. de, Obstruktion. Politische Praktiken im Senat und in der Volkversammlung der ausgehenden römischen Republik (70–49 v. Chr.), Stuttgart 1992 (Hermesa Einzelschriften 59).
Linderski J., Rzymskie zgromadzenie wyborcze od Sulli do Cezara, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966.
Lintott A.W., Violence in Republican Rome, Oxford 1968.
Ładoń T., Aktywność G. Juliusza Cezara w Hiszpanii w latach 60-tych I wieku przed Chr., „Collectanea Philologica” 2024, 27.
Łoposzko T., Historia społeczna republikańskiego Rzymu, Warszawa 1987.
Łoposzko T., Problemy społeczne schyłkowej Republiki, w: Starożytny Rzym we współczesnych badaniach, red. J. Wolski, T. Kotula, A. Kunisz, Kraków 1994.
Łoposzko T., Ruchy plebejskie w Rzymie (Od Grakchów do Cezara), Lublin 1982.
Łoposzko T., Trybunat Publiusza Klodiusza w świetle źródeł i historiografii, Warszawa 1974.
Marshall B.A., Crassus. A Political Biography, Amsterdam 1976.
Marsh F.B., The lex Vatinia, w: F.B. Marsch, The Founding of the Roman Empire, wyd. 2, London 1927.
Meier C., Zur Chronologie Und Politik in Caesars erstem Konsulat, „Historia” 1961, 10.
Morstein-Marx R., Julius Caesar and the Roman People, Cambridge 2021.
Murphy J., Pompey’s Eastern Acta, „Ancient History Bulletin” 1993, 7.
Neuendorff A., Die römischen Konsulwahlen von 78–49 v. Chr., Breslau 1913.
Osgood J., Caesar and Spanish Triumph – Hunting, w: The Roman Republican Triumph: Beyond the Spactacle, red. C.H. Lange, F.J. Vervaet, Rome 2014.
Panitschek P., Die Agrargesetze des Jahres 59 und die Veteranen des Pompeius, „Papirologie und Epigraphikur” 1987, 2.
Piegdoń M., Krassus. Polityk niespełnionych ambicji, Kraków 2014.
Rising T., Senatorial Opposition to Pompey’s Eastern Settlement. A Storm in a Teacup?, „Historia” 2013, 64.
Rogosz N., Charakter przemian politycznych w Republice Rzymskiej w latach 60–59 przed Chrystusem, „Wieki Stare i Nowe” 2007, 5.
Rogosz N., Edylat G. Juliusza Cezara (65 rok przed Chr.) i jego polityczne konteksty, „Wieki Stare i Nowe” 2022, 17 (22).
Rogosz N., Podłoże, charakter i rola propagandy Cezara w jego walce z optymatami w początkowym okresie 59 roku, w: Ideologia i propaganda w starożytności. Materiały konferencji PTH, 12–14 września 2000, red. L. Morawiecki, P. Berdowski, Rzeszów 2004.
Rogosz N., Polityczna rola senatu w Republice Rzymskiej w latach 59–55, Katowice 2004.
Rogosz N., Rzymskie grupy społeczne a przemiany polityczne na przełomie lat sześćdziesiątych i pięćdziesiątych I wieku przed Chrystusem, w: Electrum, t. 4, red. E. Dąbrowa, Kraków 2000.
Rogosz N., Społeczne i religijne aspekty walk politycznych w Rzymie w 59 r. przed Chrystusem, w: Społeczeństwo i religia w świecie antycznym, Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej (Toruń, 20–22 września 2007 r.), red. S. Olszaniec, P. Wojciechowski, Toruń 2010.
Rogosz N., Zastosowanie przemocy w walkach politycznych w Rzymie w 59 roku przed Chrystusem, w: Przemoc w świecie starożytnym. Źródła – struktura – interpretacje, red. I. Łuć, D. Słapek, Lublin 2017.
Ross Taylor L., Caesar and the Roman Nobility, „Transactions and Proceedings of the American Philological Association” 1942, 73.
Ross Taylor L., On the Chronology of Caesar’s First Cosulship, „American Journal of Philology” 1951, 72.
Ross Taylor L., The Dating of Maior Legislation and Elections in Caesar’s First Consulship, „Historia” 1968, 17.
Rotondi G., Leges publicae populi Romani, Hildesheim 1962.
Ryan F.X., Bibulus as President of the Senate, „Latomus” 1996, 55.
Saj J.S., Rola Cezara w dziele tworzenia „pierwszego triumwiratu”, w: Antiquitas, t. 12, red. E. Konik, Wrocław 1984.
Sanders H.A., The so-called First Triumvirate, „Memoirs of the American Academy in Rome” 1932, 10.
Seager R., Pompey. A Political Biography, Berkeley–Los Angeles 1979.
Smith R.E., The Significance of Caesar’s Consulship in 59 B.C., „Phoenix” 1964, 18.
Stanton G.R., Marshall B.A., The Coalition between Pompeius and Crassus 60–59 B.C., „Historia” 1975, 24.
Stein P., Die Senatssitzungen der Ciceronischen Zeit (68–43), Münster 1930.
Syme R., Bibulus and Four Sons, „Harvard Studies in Classical Philology” 1987, 91.
Syme R., Rewolucja rzymska, tłum. A.M. Baziór, Poznań 2009.
Thommen L., Das Volkstribunat der späten römischen Republik, Stuttgart 1989 (Historia Einzelschriften 59).
Walter G., Cezar, Warszawa 1983.
Ward A.M., Marcus Crassus and the Late Roman Republic, Columbia–London 1977.
White P., Julius Caesar and the Publication of Acta in the Late Republican Rom, „Chiron” 1997, 27.
Will W., Julis Caesar. Eine Bilanz, Stuttgart–Berlin–Köin 1992.
Yakobson A., Elections and Electioneering in Rome. A Study in Political System of the Late Republic, Stuttgart 1999 (Historia Einzelschriften 128).
Zecchini G., La data del cosidetto “primo triumvirate”, „Rendiconti – Istituto Lombardo di Scienze e Lettere” 1975, 109, 1.
Zecchini G., L’opposizione a Cesare nel 59a nell’interpretazione storiografica ottimate, w: Aspetti dell’opinione publican el mondo antico, red. M. Sordi, Milano 1978.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2025.59.167-199
Data publikacji: 2025-10-31 08:35:53
Data złożenia artykułu: 2025-05-19 13:10:36
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Norbert Rogosz
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.