Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Starość w kręgu ludzi Kościoła. Dwa przykłady z epoki przedrozbiorowej
Streszczenie w języku polskim
W artykule omówiono zagadnienie starości w średniowieczu i w czasach nowożytnych na przykładzie dwóch grup. Pierwsza z nich to duchowni (prałaci i kanonicy) kapituły w Uniejowie z XIV–XVI w. Byli wśród nich mężczyźni osiągający wiek powyżej 60 lat, a nawet ok. i powyżej 70 lat. Ocena długości ich życia oraz charakterystyka starości opiera się na analizie ich aktywności zawodowej.
Druga analizowana grupa była związana z XVII-wieczną parafią. W przypadku plebanów oraz personelu kościelnego czasem mówi się wprost o ich starości. Jej granicą mógł być wiek powyżej 40 i 50 lat w przypadku personelu oraz powyżej 60 lat w przypadku plebanów. Zachowane w wizytacji wzmianki pozwalają także na wskazanie pewnych cech z nią związanych, jak np. choroby, niedołęstwo.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Źródła
Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie:
Akta Konsystorza Generalnego: Wizytacja archidiakonatu gnieźnieńskiego Wincentego de Seve 1608–1609, sygn. E 40.
Wizytacja archidiakonatu gnieźnieńskiego Adama Leśniewskiego (bez dekanatu konińskiego) 1632–1633, sygn. E 2b.
Opracowania
Adam B., Czas, Warszawa 2010.
Bartoszewicz A., Czas w małych miastach. Studium z dziejów kultury umysłowej późnośredniowiecznej Polski, Warszawa 2003.
Barycz H., Mikołaj Czepiel, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 4, Kraków 1938.
Beauvoir S. de, Starość, Warszawa 2011.
Bois J.-P., Historia starości. Od Montaigneʼa do pierwszych emerytur, Warszawa 1996.
Czas w kulturze, oprac. A. Zajączkowski, Warszawa 1988.
Czyżak M., Kapituła katedralna w Gnieźnie w świetle metryki z lat 1408–1448, Poznań 2003.
Duchowieństwo kapitulne w Polsce średniowiecznej i wczesnonowożytnej. Pochodzenie i funkcjonowanie elity kościelnej, red. A. Radzimiński, Toruń 2000.
Dzieciństwo i starość w ujęciu historyków, red. A. Obara-Pawłowska, M. Kołacz-Chmiel, Lublin 2016.
Hain S., Mikołaj Głębocki, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 8, Wrocław 1959. http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/rafal-ze-skawiny-skawinski-h-doliwa [dostęp: 14 I 2017].
Jabłońska A., Funkcje społeczne parafii archidiakonatu gnieźnieńskiego w XVII wieku, Kielce 2013.
Jabłońska A., Kapituła uniejowska do początku XVI wieku, Kielce 2005.
Kiryk F., Jakub z Sienna, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 10, Wrocław 1962.
Korytkowski J., Arcybiskupi gnieźnieńscy, prymasowie i metropolici polscy od r. 1000 aż do r. 1821, t. 2, Poznań 1888.
Korytkowski J., Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych, t. 1–2, Gniezno 1883.
Kowalczyk M., Maciej z Koła, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 19, Wrocław 1974.
Kowalska-Pietrzak A., Prałaci i kanonicy kapituły łęczyckiej do schyłku XV wieku, Łódź 2004.
Królik L., Kapituła kolegiacka w Warszawie do końca XVIII w., Warszawa 1990.
Kuklo C., Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, Warszawa 2009.
Kuklo C., Starość i ludzie starzy w badaniach polskiej demografii historycznej, w: Dzieciństwo i starość w ujęciu historyków, red. A. Obara-Pawłowska, M. Kołacz-Chmiel, Lublin 2016.
„Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2010, 58, 1 (zawierający materiały stanowiące efekt konferencji „Starość na ziemiach polskich”, która zorganizowana przez Zakład Historii Kultury Materialnej IAE PAN odbyła się w 2009 r.).
Librowski S., Kapituły kolegiackie dawnej archidiecezji gnieźnieńskiej, w: Statuty kapituł kolegiackich dawnej archidiecezji gnieźnieńskiej, wyd. S. Librowski, Lublin 1959.
Litak S., Historia wychowania, t. 1: Do Wielkiej Rewolucji Francuskiej, Kraków 2010.
Litak S., Parafie w Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku. Struktura, funkcje społeczno-religijne i edukacyjne, Lublin 2004.
Ludzie starzy i starość na ziemiach polskich od XVIII do XXI w. (na tle porównawczym), t. 1: Metodologia, demografia, instytucje opieki, t. 2: Aspekty społeczno-kulturowe, red. A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc, Warszawa, 2016.
Łętowski L., Katalog biskupów, prałatów i kanoników krakowskich, t. 1–4, Kraków 1852–1853.
Minois G., Historia starości. Od antyku do renesansu, Warszawa 1995.
Mrozowski P., Polskie nagrobki gotyckie, Warszawa 1994.
Myśliwski G., Starość i długowieczność w Polsce do połowy XVI w. na tle porównawczym, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2001, 49, 3.
Nowacki J., Jan Chebda, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Kraków 1937.
Ostrowski W., Wiejskie szkolnictwo parafialne na Śląsku w drugiej połowie XVII wieku (w świetle wizytacji kościelnych), do druku przygotował K. Matwijowski, Wrocław 1971.
Poniewozik L., Prałaci i kanonicy sandomierscy w okresie średniowiecza, Toruń 2004.
Poniewozik L., Prałaci i kanonicy wiśliccy w okresie średniowiecza, Lublin 2004.
Radzimiński A., Duchowieństwo kapituł katedralnych w Polsce XIV i XV w. na tle porównawczym. Studium nad rekrutacją i drogami awansu, Toruń 1995.
Radzimiński A., Prałaci i kanonicy kapituły katedralnej płockiej w XIV i I poł. XV w. Studium prozopograficzne, t. 1: Prałaci, t. 2: Kanonicy, Toruń 1991, 1993.
Sikora F., Mikołaj Pieniążek, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 26, Wrocław 1981.
Szwarc A., Od Georgesʼa Minois do naszych dni. Refleksje wokół dyskursu historyków o starości w ostatnim ćwierćwieczu, w: Ludzie starzy i starość na ziemiach polskich od XVIII do XXI w. (na tle porównawczym), t. 1: Metodologia, demografia, instytucje opieki, red. A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc, Warszawa 2016.
Szymański J., Kanonikat świecki w Małopolsce od końca XI do połowy XIII w., Lublin 1995.
Szymczakowa A. (rec.), Anna Jabłońska, Kapituła uniejowska do początku XVI wieku, Kielce2005, ss. 219, Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, „Rocznik Łódzki” 2005, 52.
Szymczakowa A., Szlachta sieradzka w XV wieku. Magnifici et generosi, Łódź 1998.
Whitrow G.J., Czas w dziejach. Poglądy na czas od prehistorii po dzień dzisiejszy, Warszawa 2004.
Zachorowski S., Rozwój i ustrój kapituł polskich w wiekach średnich, Kraków 1912.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2017.43.41-58
Data publikacji: 2018-02-24 20:38:27
Data złożenia artykułu: 2017-01-23 20:05:20
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2017 Anna Monika Jabłońska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.