Rewolucja lutowa i jej konsekwencje w propagandzie środowisk lewicy niepodległościowej w Królestwie Polskim w 1917 roku

Grzegorz Zackiewicz

Streszczenie w języku polskim


Jednym z kluczowych wydarzeń z punktu widzenia sprawy polskiej w czasie I wojny światowej była rewolucja lutowa. Znalazło to w 1917 r. odzwierciedlenie między innymi w propagandzie lewicowych partii niepodległościowych z Królestwa Polskiego (Polska Partia Socjalistyczna, Polskie Stronnictwo Ludowe, Partia Niezawisłości Narodowej i inne), dla których głównym autorytetem pozostawał Józef Piłsudski.

Politycy wspomnianych partii twierdzili, że upadek caratu w Rosji był uwarunkowany różnymi czynnikami. Wskazywano tu na takie przede wszystkim kwestie jak: słabość władzy carskiej i klęski wojenne Rosji; braki żywnościowe w miastach; działalność zarówno opozycji liberalnej, jak też ruchu rewolucyjnego w Rosji; a także, zewnętrzna (brytyjska) inspiracja przewrotu.

W propagandzie partii lewicy niepodległościowej poddawano zdecydowanej krytyce rosyjskich liberałów, którzy objęli władzę po przewrocie. Paweł Milukow, Aleksander Guczkow i inni politycy z tego kręgu byli oskarżani o imperialistyczne tendencje. Nadzieje działaczy polskiej niepodległościowej lewicy wiązały się z aktywnością rosyjskich demokratycznych socjalistów, zwłaszcza zaś Aleksandra Kiereńskiego. Powszechne było też przekonanie, że rewolucyjne przeobrażenia zakończą się w Rosji dopiero w momencie zawarcia pokoju.

Latem i jesienią 1917 r. polscy socjaliści i inni lewicowi sympatycy Piłsudskiego z Królestwa Polskiego byli przekonani, że Rosja znajduje się u progu kolejnego przewrotu, a dni rządu Kiereńskiego są już policzone.


Słowa kluczowe


rewolucja lutowa, 1917, Rosja, Królestwo Polskie, propaganda, lewica niepodległościowa

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Sources

Archiwum Akt Nowych w Warszawie:

Akta Jędrzeja i Zofii Moraczewskich

Polska Partia Socjalistyczna – Frakcja Rewolucyjna

Zbiór druków ulotnych.

Biblioteka Narodowa w Warszawie:

Dokumenty Życia Społecznego.

Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego:

Dokumenty Życia Społecznego.

Press

‘Biuletyn’ 1917

‘Do Czynu!’ 1917

‘Goniec Częstochowski’ 1917

‘Jedność Robotnicza’ 1917

‘Kiliński’ 1917

‘Nowa Gazeta’ 1917

‘Nowiny Socjalistyczne’ 1917

‘Ojczyzna i Postęp. Z Dokumentów Chwili’ 1917

‘Polak’ 1917

‘Robotnik’ 1917

‘Rząd i Wojsko’ 1917

‘Walka’ 1917

‘Wiadomości Robotnicze’ 1917

‘Widnokrąg’ 1917

‘Wyzwolenie’ 1917

‘Ziemia Kielecka’ 1917

Memories, accounts

Hołówko T., Przez dwa fronty, introduction by J. Pisuliński, Rzeszów 2014.

Niedziałkowski M., 1914–1918, in: Księga Jubileuszowa Polskiej Partii Socjalistycznej 1892–1932, editorial committee A. Krieger et al., Warszawa [1933].

Studies

Dufrat J., Kobiety w kręgu lewicy niepodległościowej. Od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Legii Kobiet (1908–1918/1919), Toruń 2001.

Garlicka A., Prasa w Królestwie Polskim pod okupacją niemiecką i austriacką (1915–1918), in: Z. Kmiecik et al., Prasa polska w latach 1864–1918, Warszawa 1976.

Holzer J., Polska Partia Socjalistyczna 1917–1919, Warszawa 1962.

Kulczycki L., Druga rewolucja rosyjska, Warszawa 1917.

Lewandowski J., Koncepcje polityczne Wydziału Narodowego Lubelskiego 1915–1917, in: Szkice z dziejów polskiej myśli politycznej, ed. J. Jachymek, A. Koprukowniak, Lublin 1987.

Molenda J., Piłsudczycy a narodowi demokraci 1908–1918, Warszawa 1980.

Molenda J., Polskie Stronnictwo Ludowe w Królestwie Polskim 1915–1918, Warszawa 1980.

Monasterska T., Narodowy Związek Robotniczy 1905–1920, Warszawa 1973.

Nałęcz D., Sen o władzy. Inteligencja wobec niepodległości, Warszawa 1994.

Nowak A., Polska i trzy Rosje. Studium polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego (do kwietnia 1920 roku), Kraków 2001.

Pająk J.Z., Centralny Komitet Narodowy w latach 1915–1917, ‘Dzieje Najnowsze’ 1997, 3.

Pająk J.Z., Lewica niepodległościowa na Kielecczyźnie w latach I wojny światowej, ‘Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne’ 2010, 10.

Pająk J.Z., O rząd i armię. Centralny Komitet Narodowy (1915–1917), Kielce 2003.

Pająk J.Z., Wydział Narodowy Radomski (1915–1917), ‘Rocznik Świętokrzyski. A Series. Nauki Humanistyczne’ 2005, 29.

Tokarski J., Historie przyszłości. Wizje bolszewizmu w Rosji 1917–1921, Kraków 2012.

Zackiewicz G., Idea odbudowy niepodległego państwa jako monarchii w polskiej debacie politycznej po 5 listopada 1916 roku, in: Lata Wielkiej Wojny. Dojrzewanie do niepodległości 1914–1918, ed. D. Grinberg et al., Białystok 2007.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2019.47.225-243
Data publikacji: 2019-12-13 09:01:47
Data złożenia artykułu: 2018-01-23 12:04:48


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1639
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 553

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2019 Grzegorz Zackiewicz

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.