Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Osiągnięcia gospodarcze polskiej diaspory w Mandżurii i Mongolii Wewnętrznej w latach 1898-1936
Streszczenie w języku polskim
Daleki Wschód, w tym Mongolia Wewnętrzna i Mandżuria, przez ponad półtora wieku był miejscem niekończącej się tułaczki i długoletniej zsyłki Polaków, których rosyjska tyrania wygnała na nieznane odludzia. Jednocześnie wielu z nich przyczyniło się do rozwoju gospodarczego tej części Azji. W miarę upływu czasu znacząca ilość Polaków – częściowo zesłańców politycznych, a częściowo dobrowolnych emigrantów obdarzonych duchem przedsiębiorczości – dorobiła się fortuny i zarazem przyczyniła się do budowy dużych manufaktur, zarówno na terenie słabo zaludnionych stepów Mongolii Wewnętrznej, jak i rozległych lasów północno-wschodnich Chin. Przykładem tego mogą być losy przedsiębiorcy Władysława Kowalskiego (1870-1940) i inżyniera Kazimierza Grochowskiego (1873-1937), którzy byli wybitnymi przedstawicielami polskiej diaspory w Mandżurii i Mongolii Wewnętrznej.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Archival sources
Archiwum Akt Nowych w Warszawie:
Kolonia Polska w Mandżurii
Konsulat Generalny RP w Charbinie
Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Prezydium Rady Ministrów.
Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie:
Archiwum Prymasa Polski.
Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie:
Materiały archiwalne z lat 1908–1939.
Książnica Pomorska w Szczecinie:
Zbiory specjalne.
Narodowe Archiwum Cyfrowe, ref. no. 1-Z-287
Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny-Archiwum Ilustracji
Zbiory prywatne Jerzego Czajewskiego
Zbiory prywatne Leonarda Spychalskiego
Printed sources
Bureau of Foreign Commerce, Commercial Relations of the United States with Foreign Countries during the Year 1908, vol. 2, Washington 1909.
Chang Y., The Economic Development and Prospects of Inner Mongolia (Chahar, Suiyuan, and Ningsia), Shanghai 1933.
Economical Bureau of CER, The Chinese Eastern Railway and its Zone, Harbin 1923.
Hussey H., Manchukuo in Relation to World Peace. Things Not Told in the Report to the Commission of Enquiry, Geneva 1932.
Mikhoilov I.A., North Manchuria and the Chinese Eastern Railway, Harbin 1924.
Propaganda Corps, Imperial Japanese Forces, Significance of Greater East Asia Co-Prosperity Sphere, Manila 1942.
Sakatani Y., Clark G., Manchuria: A Survey of Its Economic Development, New York 1932.
Scherer J.A.B., Manchukuo. A Bird’s-eye View, Tokyo 1933.
Stanford E., Atlas of the Chinese Empire Containing Separate Maps of the Eighteen Provinces of China Proper and the Four Great Dependencies, London 1908.
Young C.W., Japanese Jurisdiction in the South Manchuria Railway Areas, Baltimore 1931.
Memoirs
Dyboski R., Siedem lat w Rosji i na Syberii (1915–1921). Przygody i wrażenia, Warszawa 1922.
Kajdański E., Wspomnienia z mojej Atlantydy, Kraków 2013.
Khrushchev N.S., Khrushchev S., Memoirs of Nikita Khrushchev, 1953–1964, vol. 3, Statesman, Providence 2007.
Symonolewicz K., Miraże Mandżurskie, Warszawa 1932.
Tokarski J., Przez Syberię, Mandżurię i Japonię do brzegów Oceanu Spokojnego, Lwów 1911.
Vining L.E., Held by the Bolsheviks. The Diary of a British Officer in Russia, 1919–1920, London 1924.
Periodicals
‘Biuletyn Polskiej Izby Handlowej w Harbinie’ 1932, 5.
‘Echo z Dalekiego Wschodu’ 1934, 3.
Elliott M.C., The Limits of Tartary: Manchuria in Imperial and National Geographies, ‘The Journal of Asian Studies’, August 2000, 59, 3.
Frycz K., Wyrok Sądu Obywatelskiego, ‘Listy Polskie z Dalekiego Wschodu’ 7 VII 1918, 7.
Gieysztor J., Kolej Syberyjska, ‘Kraj’ 14 V 1897, 18.
Handel zagraniczny. Zapotrzebowanie towarów dla Mandżurii, ‘Tygodnik Handlowy’ 6 VI 1924, 23.
Ignacy Jasiukowicz. Źródła powodzenia, ‘Przegląd Techniczny’ 4 XII 1913, 49.
‘Inżynier Kolejowy’ 1926, 8–9.
Jabłońska A., Krąkowski K., Z dziejów Polonii harbińskiej, ‘Przegląd Orientalistyczny’ 1961, 2.
‘Journal of the Association of Chinese and American Engineers’ 1924, 5.
Kusiak F., Osadnictwo reemigrantów z Mandżurii na ziemiach Polski Zachodniej i Północnej w 1949 roku, ‘Sobótka’ 1994, 3–4.
Le soja: Nationalisation de cette industrie au Mandchoukouo, ‘Revue Internationale des Produits Coloniaux et du Matérial Colonial’ 1939, 14, 164–166.
‘Listy Harbińskie’ 1932, 5.
‘Listy Harbińskie. Numer Noworoczny’ 1 I 1932, 1.
Lubodziecki S., Polacy na Syberii w latach 1917–1920. Wspomnienia, ‘Sybirak’ 1934, 3/4.
Maynard L., Harbin. General Features, ‘Special Consular Reports’ 1913, 59.
Milling in Manchuria, ‘American Miller and Processor’ 1910, 38, 1–6.
Milling in Manchuria, ‘The Northwestern Miller’ 1908, 76.
Misiurek J., Z dziejów duszpasterstwa polonijnego w Harbinie (1926–1949), ‘Studia Polonijne’ 1977, 2.
Neja J., Polacy w Mandżurii, ‘Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej’ 2002, 3.
Neja J., Polski król Mandżurii, ‘Wprost’ 2003, 9.
Niedźwiedzki R., Kazimierz Grochowski (1873–1937) – zapomniany badacz złota Syberii, ‘Przegląd Geologiczny’ 2008, 56, 6.
Office of Strategic Services, Research and Analysis Branch, The Greater East Asia Co-Prosperity Sphere, ‘Current Intelligence Study’ 10 VIII 1945, 35.
‘Ojczyzna. Niezależny Tygodnik Demokratyczny’ 16 XII 1945, 1.
‘Pamiętnik Charbiński’ 1923, 1.
Plan for Key Industries, ‘Manchuria: A Semi-monthly Publication of the Manchuria Daily News’ 1936, 1.
‘Praca. Pismo Postępowe Demokratyczne’ 12 V 1918, 8.
Rowiński J., Szczudlik J., Z historii kontaktów polsko-chińskich (do 1945 roku), ‘Azja-Pacyfik’ 2005, 8.
Skóra W., Sytuacja materialna Polonii mandżurskiej w 1929 roku (w świetle raportu konsula RP Konstantego Symonolewicza), ‘Przegląd Orientalistyczny’ 2010, 3–4.
Spełnijmy czyn obywatelski wobec młodego pokolenia polskiego w Mandżurii, ‘Ilustrowany Kuryer Codzienny’ 1937, 210.
Stowarzyszenia polskie w Charbinie, ‘Pamiętnik Charbiński’ 1923, 1.
Symonolewicz K., O chunchuzach, ‘Pamiętnik Charbiński’ 1924, 2.
Syzdek W., Na mandżurskim szlaku, ‘Życie Warszawy’ 8 I 1988, 1.
‘The Timberman’ 1927, 28, 7–12.
‘Tygodnik Polski’ 9 IV 1939, 15.
‘Tygodnik Polski’18 V 1941, 20.
‘Tygodnik Polski’ 25 V 1941, 21.
Winiarz A., Wychowanie fizyczne i sport w życiu Polonii mandżurskiej, ‘Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza. Pedagogika’ 2011, 20.
Wojas B.Z., Dzieje Polonii Charbińskiej, ‘Zeszyty Historyczne’ 1974, 30 (250).
Wspomnienia pozgonne. Ś.p. Władysław Żukowski, ‘Przegląd Techniczny’ 13 XII 1916, 49/50.
Studies
Aleksandrowicz A., Mandżuria, jej przeszłość, teraźniejszość, kraj i ludzie, Warszawa 1937.
Anuchin V.A., Geograficheskiye ocherki Man'chzhurii, Moskva 1948.
Bagiński H., Wojsko Polskie na Wschodzie 1914–1920, Warszawa 1921.
Baron N., Gatrell P., Homelands: War, Population and Statehood in Eastern Europe and Russia, 1918–1924, London 2004.
Bazylow L., Historia Mongolii, Wrocław 1981.
Ben-Canaan D., Grüner F., Prodöhl I., Entangled Histories. The Transcultural Past of Northeast China, New York 2014.
Białynia-Chłodecki J., Ćwierćwiecze kolonii polskiej w Charbinie na Dalekim Wschodzie, Lwów 1923.
Brown K., A Biography of No Place. From Ethnic Borderland to Soviet Heartland, Cambridge 2003.
Cabanowski M., Tajemnice Mandżurii. Polacy w Harbinie, Warszawa 1993.
Cai Y., State and Laid-off Workers in Reform China: The Silence and Collective Action of the Retrenched, London 2006.
Deog K.Y.,, Kolonia polska w Mandżurii, Kraków 2001.
De Siebert B., Schreiner G.A., Entente Diplomacy and the World: Matrix of the History of Europe, 1909–1914, London 1921.
Doleżan W., Mandżurya. Opis kraju i ludzi, Warszawa 1904.
Dyboski R., Krzyżanowski L., Poland in World Civilization, New York 1950.
Dynowski W., Współczesna Mongolia, Wrocław 1968.
Grabowski E., Rozwój zaludnienia w Polsce w zestawieniu z innemi krajami. Według spisu z dnia 30-go września 1921 roku, Warszawa 1922.
Grochowski K., Polacy na Dalekim Wschodzie, Harbin 1928.
Hornbeck S.K., Contemporary Politics in the Far East, New York 1916.
Janik M., Dzieje Polaków na Syberii, Kraków 1928.
Kajdański E., Długi cień wielkiego muru. Jak Polacy odkrywali Chiny, Warszawa 2005.
Kajdański E., Dzienniki syberyjskich podróży Kazimierza Grochowskiego, 1910–1914, Lublin 1986.
Kajdański E., Fort Grochowski, Olsztyn 1982.
Kajdański E., Korytarz. Burzliwe dzieje Kolei Wschodniochińskiej 1898–1998, Warszawa 2000.
Kajdański E., Polacy na Dalekim Wschodzie. Inżynier Kazimierz Grochowski, Czyngis-chan i złoto barona Ungerna, Warszawa 2014.
Kałuski M., Polacy w Chinach, Warszawa 2001.
Kawata T., Glimpses of East Asia, Tokyo 1928.
Kizilov M., The Sons of Scripture. The Karaites in Poland and Lithuania in the Twentieth Century, Warsaw 2015.
Komorowski W., Daleki Wschód w międzynarodowej polityce gospodarczej, Warszawa 1931.
Korff S.A., Russia in the Far East, Washington 1921.
Krahmer G., Syberya i znaczenie wielkiej kolei syberyjskiej, Warszawa 1898.
Kuromiya H., Pepłoński A., Między Warszawą a Tokio. Polsko-japońska współpraca wywiadowcza 1904–1944, Toruń 2009.
Lattimore O., Studies in Frontier History: Collected Papers, 1928–1958, London 1962.
Lin M.H., International Law and the Undeclared War, New York 1937.
Mayer W., History of Geoscience, London 2017.
Melikhov G.V., Belyy Kharbin: Seredina 20-kh, Moskva 2003.
Melikhov G.V., Man'chzhuriya dalekaya i blizkaya, Moskva 1991.
Meyer M., In Manchuria: A Village Called Wasteland and the Transformation of Rural China, New York 2015.
Montague Bell H.T., Woodhead H.G.W., The China Year Book 1919, London 1919.
Moustafine, Secrets and Spies. The Harbin Files, London 2002.
Neja J., Harbin jako przestrzeń życia i działalności Polonii mandżurskiej, in: Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie, ed. A. Furier, Szczecin 2008.
Oglezneva Ye.A., Odinamike yazykovykh situatsiy s uchastiyem slavyanskikh yazykov v XX v. (na materiale dal'nego vostoka rossii i severo-vostoka kitaya), ‘Biblioteka zhurnala «Rusin»’ 2015 , 3.
Olson J.S., Historical Dictionary of the Great Depression, 1929–1940, Westport 2001.
Paine S.C. M., Imperial Rivals. China, Russia, and Their Disputed Frontier, Armonk 1996.
Patrikeeff F., Russian Politics in Exile. The Northeast Asian Balance of Power, 1924–1931, Oxford 2002.
Petrenko A., V.F.Koval'skiy – vydayushchiysya khozyaystvennik Man'chzhurii, ‘Na sopkakh Man'chzhurii’ 1996, 34.
Petrov V.P., Gorod na Sungari, Vashington 1984.
Quested R.K.I., “Matey” Imperialists: the Tsarist Russians in Manchuria 1895–1917, Hong Kong 1982.
Ristaino M.R., Port of Last Resort. The Diaspora Communities of Shanghai, Stanford 2001.
Scott-Keltie J., Howarth O.J.R., History of Geography, London 1913.
Seaman L.L., From Tokio through Manchuria with the Japanese, London 1905.
Shteynfel'd N.P., Chto delat' s Man'chzhuriyey?, Kharbin 1913.
Shteynfel'd N.P., My i yapontsy v Man'chzhurii, Kharbin 1913.
Shteynfel'd N.P., Prichiny·upadka russkoy torgovli v Mongolii, ‘Promyshlennost' i torgovlya’ 1911, 21.
Shteynfel'd N.P., Russkaya torgovlya v Mongolii v kharakteristike mestnogo kupechestva, ‘Vestnik Azii’ 1909, 2.
Shukman H., The Blackwell Encyclopedia of the Russian Revolution, Oxford 1988.
Skóra W., Placówki MSZ Drugiej Rzeczypospolitej w Harbinie w latach 1920–1941 na tle dziejów Chin i Mandżurii (Mandżukuo). Szkic do problemu, in: Na szlakach dwóch światów. Studia ofiarowane Profesorowi Jerzemu Hauzińskiemu w 45 lecie pracy naukowej i dydaktycznej, ed. A. Teterycz-Puzio, Słupsk 2016.
Stephan J., The Russian Far East. A History, Stanford 1994.
Tang P.S.H., Russian and Soviet Policy in Manchuria and Outer Mongolia, 1911–1931, Durham 1959.
Theiss W., Dzieci syberyjskie. Dzieje polskich dzieci repatriowanych z Syberii i Mandżurii w latach 1919–1923, Warszawa 1992.
Tishenko P.S., Kharbinskaya starina, Kharbin 1936.
Trubetskoy G., Kitay, Yaponiya i Rossiya, ‘Moskovskiyy ezhenedel'nik’ 1909, 37.
Victoir L., Zatsepine V., Harbin to Hanoi. The Colonial Built Environment in Asia, 1840–1940, Hong Kong 2013.
Volpicelli V., Russia on the Pacific. And the Siberian Railway, London 1899.
Wagel S.R., Finance in China, Shanghai 1914.
Wasilewska-Dobkowska J., Sztuka Chin, Warszawa 2009.
Williams A., The Romance of Modern Engineering. Containing Interesting Descriptions in Non-Technical Language of the Nile Dam, the Panama Canal, the Tower Bridge, the Brooklyn Bridge, the Trans-Siberian Railway, the Niagara Falls Power Bermuda Floating Dock, Etc, London 1912.
Winiarz A., Główne kierunki i formy aktywności Polaków w Mandżurii w latach 1897–1949, in: Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie, ed. A. Furier, Szczecin 2008.
Winiarz A., Polska diaspora w Mandżurii, in: Polska diaspora, ed. A. Walaszek, Kraków 2001.
Woodhead H.G.W., Montague Bell H.T., The China Year Book 1914, London 1914.
Woodhead H.G.W., Montague Bell H.T., The China Year Book 1921, Tientsin 1922.
Yakhontoff V.A., Eyes on Japan, New York 1936.
Yust W., Britannica Book of the Year 1944, London 1944.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2019.47.197-223
Data publikacji: 2019-12-13 09:01:46
Data złożenia artykułu: 2018-02-10 23:01:09
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2019 Mariusz Borysiewicz
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.