Ludwik Niemiec a Obodryci i Duńczycy od traktatu w Verdun w 843 r.

Jarosław Sochacki

Streszczenie w języku polskim


Obodryci od VIII w. uwikłani w walki z Wieletami oraz zagrożeni ekspansją ze strony państwa duńskiego postanowili zawrzeć sojusz z Karolem Wielkim i jego następcą Ludwikiem Pobożnym. Do traktatu zawartego w Verdun w 843 r. doszło również zawieranie sojuszy przez władców obodrzyckich z Duńczykami, co ze strony frankijskiej spotykało się z nieprzychylnym odzewem. Dla Ludwika Niemca, walczącego między innymi z Gostomysłem i Dobomysłem, stosunki z Obodrytami stanowiły jeden z istotnych problemów nie do końca przez tego władcę rozwiązany, mimo tego, że jego przeciwnicy nie mogli liczyć na ewentualne wsparcie ze strony władców duńskich w osobach Horika I, Horika II Młodszego i Zygfryda, usiłującymi raczej utrzymywać poprawne stosunki z władcą wschodniofrankijskim, mimo ataków na jego ziemie, zwłaszcza w 845 r., kiedy zdobyli i zniszczyli Hamburg. Zasadniczym celem niniejszego artykułu jest zatem przebadanie na podstawie źródłowej, głównie rocznikarskiej, walk toczących się między Ludwikiem Niemieckim a Duńczykami i Obodrytami oraz znalezienie odpowiedzi na pytanie, czy jego przeciwnicy działali w swych atakach na państwo wschodniofrankijskie w sojuszu, czy też czynili to samodzielnie. Artykuł został podzielony na dwie części celem uzyskania większej przejrzystości zasygnalizowanych problemów badawczych – w pierwszej poruszono stosunki frankijsko-duńsko-obodrzyckie do traktatu w Verdun w 843 r., a więc w okresie przed faktycznym rozpadem państwa Karola Wielkiego i jego następcy na trzy samodzielne organizmy polityczne, natomiast w drugiej przedstawiono zmagania Ludwika Niemca z Duńczykami i Obodrytami, kiedy to w przypadku zwalczania zagrożenia duńskiego (Lotar II) tylko sporadycznie dochodziło do jego współpracy z innymi przedstawicielami monarchii karolińskiej.


Słowa kluczowe


Ludwik Pobożny; Ludwik Niemiec; Obodryci; Duńczycy; Gostomysł; Hamburg; Horik I; Horik II Młodszy; Verdun; Dobomysł; Lotar II; Zygfryd

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Printed sources (Źródła drukowane)

Adami gesta Hammaburgensis ecclesiae pontificum, wyd. G.H. Pertz, Monumenta Germaniae Historica. Scriptores, t. 7, Hannover 1995.

Annales Bertiniani, wyd. G. Waitz, Scriptores Rerum Germanicarum in usum scholarum, t. 5, Hannover 1883.

Annales Fuldenses sive Annales Regni Francorum Orientalis, wyd. G.H. Pertz, Scriptores Rerum Germanicarum in usum scholarum, t. 7, Hannover 1891.

Annales Hildesheimenses, wyd. G. Waitz, Scriptores Rerum Germanicarum in usum scholarum, t. 8, Hannover 1878.

Annales Quedlinburgenses, wyd. G.H. Pertz, Monumenta Germaniae Historica. Scriptores, t. 3, Hannover 1839.

Annales Regni Francorum, wyd. F. Kurze, Scriptores Rerum Germanicarum in usum scholarum, t. 6, Hannoverae 1895.

Annales Xantenses et Annales Vedastini, wyd. B. von Simson, Scriptores Rerum Germanicarum in usum scholarum, t. 12, Hannover–Leipzig 1909.

Annales Weingartenses, wyd. G.H. Pertz, Monumenta Germaniae Historica. Scriptores, t. 1, Hannover 1826.

Annales Weissemburgenses, wyd. G.H. Pertz, Monumenta Germaniae Historica. Scriptores, t. 3, Hannover 1839.

Anonymi vita Hludowici imperatoris, w: Ausgewählten Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters. (Quellen zur karolingischen Reichsgeschichte Tl. I), t. 5, oprac. R. Rau, Berlin 1962.

Anskarii vita sancti Willehadi episcopi Bremensis, wyd. G.H. Pertz, Monumenta Germaniae Historica. Scriptores, t. 2, Hannover 1829.

Chronicon breve Bremense usque ad a. 1072, wyd. I.M. Lappenberg, Monumenta Germaniae Historica. Scriptores, t. 7, Hannover 1844.

Chronicon Moissiacense, wyd. G.H. Pertz, Monumenta Germaniae Historica. Scriptores, t. 2, Hannover 1829.

Einhardi vita Karoli Magni, wyd. O. Holder-Egger, Scriptores Rerum Germanicarum in usum scholarum, t. 25, Hannover–Leipzig 1911.

Ex translationibus et miraculis sancti Germani, wyd. G. Waitz, Monumenta Germaniae Historica. Scriptores, t. 15, 1, Hannover 1887.

Flodoardi historia Remensis ecclesiae, wyd. J. Heller, G. Waitz, Monumenta Germaniae Historica. Scriptores, t. 13, Hannover 1881.

Hamburgisches Urkundenbuch, t. 1, wyd. J.M. Lappenbergg, Hamburg 1842.

Hlotharii, Huludowici et Karoli conventus apud Marsnam primus (847. Febr.), wyd. A. Boretius, V. Kravse, Monumenta Germaniae Historica Capitularia regum Francorum II, Sectio II, Hannover 1847.

Lamberti annales, wyd. G.H. Pertz, Monumenta Germaniae Historica. Scriptores, t. 3, Hannover 1839.

Thegani vita Hludowici imperatoris, w: Ausgewählten Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters. (Quellen zur karolingischen Reichsgeschichte Tl. I), t. 5, oprac. R. Rau, Berlin 1962.

Vitae Anskarii et Rimberti, wyd. G. Waitz, Scriptores Rerum Germanicarum in usum scholarum, t. 55, Hannover 1884.

Studies (Opracowania)

Babij P., Wojskowość Słowian Połabskich, t. 1, Wrocławskie Studia z Historii Wojskowości, t. 5, Wrocław 2017.

Boshof E., Ludwig der Fromme, Darmstadt 1996.

Dralle L., Wilzen, Sachsen und Franken um das Jahr 800, w: Aspekte der Nationenbildung im Mittelalter, wyd. H. Beumann, Sigmaringen 1978.

Dümmler E., Geschichte des ostfränkischen Reiches, t. 1: Ludwig der Deutsche. Bis zum Frieden von Koblenz 860, Darmstadt 1960.

Epperlein S., Politik und Kriegszüge Ludwigs des Deutschen, w: Die Slawen in Deutschland, wyd. J. Herrmann, Berlin 1970.

Ernst R., Die Nordwestslaven und das fränkische Reich. Beobachtungen zur Geschichte ihrer Nachbarschaft und zur Elbe als nordöstlicher Reichsgrenze bis in die Zeit Karls des Groβen, Giessener Abhandlungen zur Agrar – und Wirtschaftsforschung des europäischen Ostens, t. 74, Berlin 1976.

Ferguson R., Młot i krzyż. Nowa historia wikingów, tłum. T. Szlagor, Poznań 2016 (wyd. pierwsze: Londyn 2009).

Friedmann B., Untersuchungen zur Geschichte des abodritischen Fürstentums bis zum Ende des 10. Jahrhunderts, Giessener Abhandlungen zur Agrar- und Wirtschaftsforschung des europäischen Ostens, t. 137, Berlin 1986.

Fritze W.H., Probleme der abodritischen Stammes- und Reichsverfassung und ihrer Entwicklung vom Stammesstaat zum Herrschaftsstaat, w: Siedlung und Verfassung der Slawen zwischen Elbe, Saale und Oder, wyd. H. Ludat, Giessen 1960.

Hartmann W., Ludwig der Deutsche, Darmstadt 2002.

Kahl H.D., Schwerin, Svarinshaug und die Sclauorum ciuitas des Prudentius von Troyes – Spuren mecklenburgischer Frühgeschichte in der sogenannten Liederedda, bei Saxo und in den Annalen von Sant Bertin?, w: Beiträge zur Stadt- und Regionalgeschichte Ost- und Nordeuropas. H. Ludat zum 60. Geburtstag, wyd. K. Zernack, Wiesbaden 1971.

Kasperski R., Frankowie i Obodryci: tworzenie „plemion” i „królów” na słowiańskim Połabiu w IX w., w: Granica wschodnia cywilizacji zachodniej w średniowieczu, red. Z. Dalewski, Warszawa 2014.

Kurowski F., Die Friesen. Das Volk am Meer, Hamburg 2009.

Labuda G., Organizacje państwowe Słowian zachodnich w okresie kształtowania się państwa polskiego (od VI do połowy X wieku), w: Początki państwa polskiego. Księga Tysiąclecia, t. 1, red. K. Tymieniecki, Poznań 1962.

Lemm T., Streit um Nordelbien – Rekonstruktion und Simulation des dänisch – abodritischen Angriffes auf die fränkische Burg Esesfelth im Jahre 817, „Archäologische Nachrichten aus Schleswig–Holstein” 2013, 19.

Lübke Ch., Die Beziehungen zwischen Elb- und Ostseeslawen und Dänen vom 9. bis zum 12. Jahrhundert: Eine andere Option elbslawischer Geschichte?, w: Zwischen Reric und Bornhöved. Die Beziehungen zwischen Dänen und ihren slawischen Nachbarn vom 9. bis 13. Jahrhundert. Beiträge einer internationalen Konferenz, Leipzig, 4.-6. Dezember 1997, wyd. O. Harck, Ch. Lübke, Stuttgart 2001.

Melleno D., Between borders: Franks, Danes and Abodrites in the trans – Elben world up to 827, „Early Medieval Europe” 2017, 25.

Migdalski P., Słowiańszczyzna północno-zachodnia w historiografii polskiej, niemieckiej i duńskiej, Wodzisław Śląski 2019.

Morawiec J., Początki państw. Dania, Poznań 2019.

Nelson J.L., Karol II Łysy, Oświęcim 2017.

Schieffer R., Die Karolinger, Stuttgart–Berlin–Köln 2006.

Sochacki J., Związek Lucicki – między Polską a cesarstwem do 1002 r., „Slavia Antiqua” 2006, 47.

Sochacki J., Formowanie się wczesnośredniowiecznego państwa niemieckiego w latach 919–962, Słupsk 2014.

Sochacki J., Walki z Węgrami Henryka I i Ottona I, w: „Śmierć w dziejach człowieka” – starożytność i średniowiecze. Monografia oparta na materiałach z VIII Międzynarodowej Sesji Naukowej Dziejów Ludów Morza Bałtyckiego – Wolin, 31 lipca–2 sierpnia 2015, red. M. Franz, K. Kościelniak, Z. Pilarczyk, Toruń 2016, Mare Integrans. Studia nad dziejami wybrzeży Morza Bałtyckiego t. 10.

Strzelczyk J., Zapomniane narody Europy, Wrocław–Warszawa–Kraków 2006.

Strzelczyk J., Słowianie Połabscy, Poznań 2013.

Sułowski Z., Słowiańskie organizacje nad Bałtykiem, „Roczniki Historyczne” 1960, 26.

Turasiewicz A., Dzieje polityczne Obodrzyców. Od IX wieku do utraty niepodległości w latach 1160–1164, Kraków 2004.

Vogel W., Die Normannen und das fränkische Reich bis zur Gründung der Normandie (799–911), Heidelberger Abhandlungen zur mittleren und neueren Geschichte, t. 14, Heidelberg 1906.

Wagner R., Das Bündnis Karls des Groβen mit den Abodriten, „Jahrbücher des Vereins für Mecklenburgische Geschichte und Altertumskunde” 1898, 63.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2021.51.43-62
Data publikacji: 2021-06-30 10:48:50
Data złożenia artykułu: 2019-10-14 14:35:51


Statystyki


Widoczność abstraktów - 984
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 726

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2021 Jarosław Sochacki

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.