Hide
Show all
Email this article 
Circulation of the Information About Battle of Hodów (11th June 1694): as the Element of the Court Propaganda of Jan III Sobieski?
Abstract
In May 1694, Polish royal court, residing in Żółkiew in Red Ruthenia, received information about Tatars’ preparation for the attack on the Commonwealth. At this time, the main Ottoman army, supported by Crimean Tatars, was due to start operations against the Imperial forces. Because of this, the raid against Red Ruthenia was to be executed by Nogai Tatars from Budjak. The main aim of their operation was to deliver supplies to the fortress of Kamianets-Podilskyi and to proceed with a diversionary attack against Poles. By June both King Jan III Sobieski and the local population of Ruthenia were already aware and concerned with an incoming attack. Polish army wasn’t ready and the enemy forces were estimated at 30.000 men. The Horde’s attack took four days, and occurred between the 8th and the 11th of June. Later Poles claimed that their proper deployment of their forces and Tatars’ failure in obtaining large number of captives forced them to retreat. During their march towards Kamianets, Tatars’ vanguard was attacked by Polish cavalry from fortresses of Trenches of Holy Trinity (Okopy Świętej Trójcy) and Earthwork of Holy Mary (Szaniec Panny Marii). Outnumbered, Polish force led by Konstanty Zahorowski, retreated to Hodów village, where for a few hours it managed to defend themselves against Tatar attacks. Unable to break through the strong defence, Tatars ceased their attacks and called the retreat. The royal court decided that Zahorowski’s action was crucial in stopping the raid of 1694, therefore it was used as part of propaganda action before Sejm of 1695. King Jan III Sobieski was unable to convince a majority of his subjects, that Hodów was a great success, though. Only nowadays the battle of Hodów gained massive popularity, as many people are indiscriminate in reading information about 400 Polish defenders stopping attacks of 40.000 Tatars.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie:
Archiwum Branickich z Suchej, sygn. 41/55.
Archiwum Publiczne Potockich, sygn. 47 (t. 2), 48.
Archiwum Warszawskie Radziwiłłów, dz. II, ks. 27 i sygn. 1800, 1802.
Archiwum Zamoyskich, sygn. 1380.
Biblioteka Naukowa Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie:
rkps 8337.
Biblioteka XX. Czartoryskich w Krakowie:
rkps 184, 2562, 2699.
Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu:
rkps 12806.
L’vivs’ka Natsional’na Naukova Biblioteka Ukrayiny imeni Vasylya Stefanyka [Львівська Національна Наукова Бібліотека України імені Василя Стефаника]:
fond 5, opis 1, sprava 699.
Natsyyanal’ny Histarychny Arkhiw Belarusi, Minsk [Нацыянальны Гiстарычны Aрхiў Бeларусi, Miнск]:
fond 695, vopis 1, sprava 55, 99, 100, 102, 142, 195, 200, 220, 224.
Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1676–1695, oprac. M. Zwierzykowski, R. Kołodziej, A. Kamieński, Poznań 2018.
Akta sejmiku podolskiego in hostico 1672–1698, oprac. J. Stolicki, Kraków 2002.
Dziennik Jana Stanisława Jabłonowskiego, cz. 1: 1694–1695, oprac. W. Chomętowski, Warszawa 1865.
Listy z teatru działań przeciwko Turcji i Tatarom do Jana III Sobieskiego z Archiwum Historycznego Białorusi w Mińsku, oprac. M. Nagielski, w: Państwo – Demokracja – Chłopi. Studia z historii społeczno–politycznej Polski (XVII–XX w.), red. S.J. Pastuszka, J. Sztejnbis-Zdyb, Warszawa–Kielce–Pułtusk 2016.
Mikołaj Złotnicki i jego diariusz wojenny (1648–1696), oprac. M. Wagner, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej” 1995, 45, 1–2.
News in England on the Great Turkish War (1683–1699), oprac. V. Panaite, Brăila 2018.
Pułaski F., Krótka annotacja sejmów warszawskich, grodzieńskich, także elekcyi i koronacyi najjaśniejszych królów ichmościów polskich Jana Kazimierza, Michała, Jana III i Augusta II; tudzież za panowania ich kampanii corocznie odprawionych; publiczniejszych dziejów i rewolucyi ab anno 1648, ad annum 1733, Lublin 1740.
Sarnecki K., Pamiętniki z czasów Jana Sobieskiego. Diariusze i relacje z lat 1691–1696, oprac. J. Woliński, Wrocław 1958.
Streszczenie diariusza wojennego Kazimierza Dłużewskiego z lat 1683–1696, oprac. Z. Hundert, „Zeszyty Naukowe UJ: Prace Historyczne” 2019, 146, 1.
Ułamek diariusza pisanego w obozie królewskim na Podolu roku 1694, [oprac. J.I. Kraszewski?], „Athenaeum”, oddz. 2, 1848, 5, 1848.
Załuski A.Ch., Epistolae historico-familiares, t. 1, cz. 2, Brunsbergae 1709–1711.
Źródła do dziejów wojny polsko-tureckiej 1683–1699, oprac. M. Wagner, Oświęcim 2016.
Bobiatyński K., Skład i liczebność armii litewskiej podczas wojny z Turcją w latach 1683–1686, „Zapiski Historyczne”, 2021, 86, 1.
Chowaniec C., Wyprawa Sobieskiego do Mołdawii w 1686 r., „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 1931, 4, 1.
Chukhlib T., Dokumenty pro finansuvannya kozats’kykh polkiv Vatykanom ta Pol’shcheyu u 80–90-kh rokakh XVII st., „Ukrayins’kyy arkheohrafichnyy zbirnyk” 2002, 10 [Чухліб Т., Документи про фінансування козацьких полків Ватиканом та Польщею у 80–90-х роках XVII ст., „Український археографічний збірник” 2002, 10].
Chukhlib T., Kozaky ta yanchary. Ukrayina u khrystyyans’ko-musul’mans’kykh viynakh 1500–1700 rr., Kyyiv 2010 [Чухліб Т., Козаки та янчари. Україна у християнсько-мусульманських війнах 1500–1700 рр., Київ 2010].
Czarniecka A., Dlaczego propaganda polityczna Jana III Sobieskiego nie mogła być skuteczna?, „Zeszyty Naukowe UJ: Prace Historyczne” 2019, 146, 2.
Czarniecka A., Nikt nie słucha mnie za życia… Jan III Sobieski w walce z opozycyjną propagandą (1684–1696), Warszawa 2009.
Czarniecka A., Ojczyzna czy Liga Święta? Koalicja antyturecka w propagandzie za czasów Jana III Sobieskiego (1684–1696), w: Jarzmo Ligi Świętej? – Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1684–1696, red. D. Milewski, Warszawa 2017.
Fisher A., The Crimean Tatars, Stanford 1978.
Gliwa A., O wojskowości tatarskiej w epoce nowożytnej i oddziaływaniu koczowników na osiadłe społeczności Rzeczypospolitej, w: Społeczeństwo staropolskie. Seria nowa, t. 4: Społeczeństwo a wojsko, red. M. Dacka-Górzyńska, A. Karpiński, M. Nagielski, Warszawa 2015.
Höbelt L., From Slankamen to Zenta: The Austrian War Effort in the East during the 1690s, w: The Treaties of Carlowitz (1699). Antecedents, Course and Consequences, red. C. Heywood, I. Parvev (The Ottoman Empire and Its Heritage politics, society and economy, t. 69), Leiden–Boston 2020.
Hundert Z., Działalność Sapiehów w „powiedeńskim” okresie panowania Jana III (1683–1696) w świetle akt sejmikowych województwa mazowieckiego, w: Wielkie rody dawnej Rzeczypospolitej XVI–XIX wieku, t. 1, Sapiehowie, red. T. Ciesielski, M. Sawicki, Opole 2018.
Koczegarow (Kochegarov) K., From the ‘Eternal Peace’ to the Treaty of Carlowitz: Relations between Russia, the Sublime Porte and the Crimean Khanate (1686–1699), w: The Treaties of Carlowitz (1699). Antecedents, Course and Consequences, red. C. Heywood, I. Parvev (The Ottoman Empire and Its Heritage politics, society and economy, t. 69), Leiden–Boston 2020.
Koczegarow K., Rzeczpospolita a Rosja w latach 1680–1686. Zawarcie traktatu o pokoju wieczystym, tłumaczenie z jęz. rosyjskiego z uzupełnieniami, red. T. Szwaciński, Warszawa 2017.
Kołodziej R., „Ostatni wolności naszej klejnot”. Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana III Sobieskiego, Poznań 2014.
Kołodziej R., Parlamentaryzm doby Jana III Sobieskiego, „Zeszyty Naukowe UJ: Prace Historyczne” 2019, 146, 2.
Kołodziej R., Sejm z 22 grudnia 1693 roku, „Wieki Stare i Nowe” 2016, 10, 15.
Kołodziej R., Udział Potockich w obradach sejmowych w czasach Jana III Sobieskiego, „Wieki Stare i Nowe” 2019, 14 (19).
Kołodziejczyk D., Podole pod panowaniem tureckim. Ejalet kamieniecki 1672–1699, Warszawa 1994.
Kroll P., Hetmanat lewobrzeżny wobec Rzeczypospolitej i Prawobrzeża w dobie Ligi Świętej, w: Jarzmo Ligi Świętej? – Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1684–1696, red. D. Milewski, Warszawa 2017.
Lynn J., Wojny Ludwika XIV 1667–1714, tłum. W. Brillowski, Oświęcim 2015.
Majewski W., Najazd Tatarów w lutym 1695 r., „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1963, 9, 1.
Markowicz M., Rola polskich załóg w twierdzach północnej Mołdawii w systemie obrony pogranicza Rzeczypospolitej w latach 1692–1696, w: Jarzmo Ligi Świętej? – Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1684–1696, red. D. Milewski, Warszawa 2017.
Milewski D., Druga wojna Jana III z Turkami (1684–1696) w oczach współczesnych pamiętnikarzy, w: Jarzmo Ligi Świętej? – Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1684–1696, red. D. Milewski, Warszawa 2017.
Murphey R., Sztuka wojenna Turków osmańskich 1500–1700, tłum. M. Młynarz, Oświęcim 2012.
Nagielski M., Blaski i cienie działań husarii koronnej w XVII w., w: W boju i na paradzie. Husaria Rzeczypospolitej w XVI–XVII w., red. Z. Hundert, T. Mleczek, Warszawa 2020.
Nagielski M., Hodów 1694–2014. Ostatnie zwycięstwo husarii w wielkim stylu, „Kwartalnik Bellona” 2015, 97, 1.
Pabich Ł., Zenta 11 IX 1697, Zabrze–Tarnowskie Góry 2012.
Piwarski K., Między Francją a Austrią. Z dziejów polityki Jana III Sobieskiego w latach 1687–1690, Kraków 1932.
Rachuba A., Hegemonia Sapiehów na Litwie jako przejaw skrajnej dominacji magnaterii w życiu kraju, w: Władza i prestiż. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. J. Urwanowicz, E. Dubas-Urwanowicz, P. Guzowski, Białystok 2003.
Sawicki M., Konflikt biskupa wileńskiego Konstantego Kazimierza Brzostowskiego z Kazimierzem Janem Sapiehą w latach 1693–1696, w: Studia z dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego (XVI–XVIII wieku), red. S. Górzyński, M. Nagielski, Warszawa 2014.
Sikora R., Niezwykłe bitwy i szarże husarii, Warszawa 2011.
Smolarek P., Kampania mołdawska Jana III roku 1691, oprac. Z. Hundert, M. Wagner, Oświęcim 2015.
Sowa, J.J., Formularz kancelarii hetmańskiej z przełomu XVII i XVIII wieku. Processus sądów hetmańskich… Szymona Franciszka Pułaskiego, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2011, 63, 2.
Sowa J.J, Jednostki komputowe Adama Mikołaja Sieniawskiego do 1702 roku. Część 1: Udział w działaniach wojennych do 1696 roku, w: Studia nad staropolską sztuką wojenną, t. 4, red. Z. Hundert, J.J. Sowa, K. Żojdź, Oświęcim 2015.
Sowa J.J., „Ludzie niezwalczeni”. Rejestry chorągwi jazdy autoramentu narodowego w Okopach św. Trójcy, 1693–1695, w: Studia nad staropolską sztuką wojenną, t. 2, red. Z. Hundert, Oświęcim 2013.
Sowa J.J., Najtrudniejsze lata wielkiego wodza? Jan III a wysiłek wojenny Rzeczypospolitej w latach 1690–1696, „Zeszyty Naukowe UJ: Prace Historyczne” 2019, 146, 2.
Sowa J.J., Nervus belli czy finansowe jarzmo Ligi Świętej? Skarb hibernowy a finansowanie wysiłku wojennego Korony 1685–1700, w: Jarzmo Ligi Świętej? – Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1684–1696, red. D. Milewski, Warszawa 2017.
Stolicki J., Propaganda antyturecka w latach 1676–1683, w: Król Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1674–1683, red. D. Milewski, Warszawa 2016.
Wagner M., Kawaleria koronna w dobie panowania Jana III Sobieskiego. Lata 1683–1696, w: Do szarży marsz, marsz… Studia z dziejów kawalerii, t. 3, red. A. Smoliński, Toruń 2013.
Wagner M., Perspektywy badań historyczno-wojskowych czasów Jana III Sobieskiego, „Zeszyty Naukowe UJ: Prace Historyczne” 2019, 146, 2.
Wagner M., Stanisław Jabłonowski (1634–1702). Polityk i dowódca, t. 2, Siedlce 1997.
Wagner M., Udział wojska litewskiego w wojnie polsko-tureckiej 1684–1699, „Historia i Świat” 2014, 3.
Wagner M. „W cieniu szukamy jasności i chwały”. Studia z dziejów panowania Jana III Sobieskiego (1684–1696), Siedlce 2002.
Wasilewski W., Polityka Jana III Sobieskiego w okresie powiedeńskim, „Studia Wilanowskie” 2014, 21.
Wojtasik J., Od Wiednia do Karłowic, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1988, 30.
Wojtasik J., Rzeczpospolita w antytureckiej Lidze Świętej (1684–1699), „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2004, 56, 1.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2021.52.179-218
Date of publication: 2021-12-28 16:34:01
Date of submission: 2020-04-25 08:40:14
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2021 Zbigniew Hundert
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.