Hide
Show all
Email this article 
Lightning War and Lightning Chaos... The Polish Campaign of 1939 in the Collaborationist (“Reptile”) Press (In the Context of Psychological and Information Warfare)
Abstract
The paper discusses the ways of presenting the course of the 1939 Polish Campaign in the collaborationist press (so-called ‘reptile’) of the General-Gouvernement. The course of the defensive war was one of the first subjects used by German propagandists to manipulate public opinions and create public sentiments before, during and after the end of Poland’s defensive war in 1939. The narrative produced by the collaborationist press, concerning the causes of the war and defeat of the Polish army, became a significant element of the psychological and information warfare waged by the Third Reich.
Keywords
Full Text:
PDFReferences
Printed sources (Źródła drukowane)
“Dziennik Rozporządzeń Generalnego Gubernatora dla Okupowanych Polskich Obszarów”, 1939–1940.
Uwaga! Uwaga!... podajemy Komunikat Wojenny: komunikaty wojenne krajowe i zagraniczne oraz głosy prasy i radia Paryż–Londyn–Berlin–Warszawa, Warszawa 1940.
Press (Prasa)
“Dobry wieczór! Kurier Czerwony” 1939.
“Dziennik Radomski” 1940.
“Dzień dobry!” 1939.
“Expres Poranny” 1939.
“Goniec Częstochowski” 1939.
“Goniec Krakowski” 1939–1940.
“Goniec Warszawski” 1939.
“Illustrierte Kronen Zeitung” 1939.
“Ilustrowany Kuryer Codzienny” 1939.
“Kurier Częstochowski” 1940.
“Kurier Radomski” 1939.
“Nowy Kurier Warszawski 1939–1940.
“Wieczór Warszawski” 1939.
Studies (Opracowania)
Adamczyk M, „Gadzinowa” prasa na Kielecczyźnie w latach okupacji hitlerowskiej, in: Polska prasa konspiracyjna lat 1939–1945 i początek prasy w Polsce Ludowej, eds. M. Adamczyk, J. Jarowiecki, Kielce–Kraków 1979.
Adamczyk M., Propaganda hitlerowska w dystrykcie radomskim, „Rocznik Świętokrzyski” 1977, 6.
Brausch G., Der Tod des Generalobersten Werner Freiherr von Fritsch, „Militaergeschichtliche Zeitschrift”, https://doi.org/10.1524/mgzs.1970.7.1.95
Chinciński T., Forpoczta Hitlera. Niemiecka dywersja w Polsce w 1939, Gdańsk 2010.
Chinciński T., Niemiecka dywersja w Polsce w 1939 r. w świetle dokumentów policyjnych i wojskowych II rzeczpospolitej oraz służb specjalnych III Rzeszy, part 1, (Marzec-sierpień 1939 r.), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2005, 4/2 (8).
Chrobaczyńki, J., Już nie pokój, jeszcze nie wojna. Koncept wolności i zniewolenia, in: Pola wolności, ed. A. Bartuś, Poznań 2020.
Chrobaczyński, J., Postawy, zachowania i nastroje – społeczeństwo Krakowa wobec wojny i okupacji 1939–1945, Kraków 1993.
Chrobaczyński, J., „Nie okrył się niesławą naród polski”. Społeczne aspekty września 1939 roku, Kraków 2002.
Chrobaczyński, J., Dwie klęski. Wrześniowy syndrom 1939 i klęska Francji 1940 w postawach, zachowaniach i nastrojach społeczeństwa polskiego. Próba retrospekcji i komparatystyki. Kontrowersje i dylematy, Kraków 2015.
Cieślak T., Hitlerowskie czasopismo „Nowy Kurier Warszawski”, “Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1968, 7, 1.
Cieślak T., Z historii niemieckiej prasy w języku polskim, part 1, “Goniec Krakowski” (27 X 1939–18 I 1944), “Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego ” 1966, 4.
Cieślak T., Z historii niemieckiej prasy w języku polskim, I. „Goniec Krakowski” (27 X 1939–18 I 1945), II. Hitlerowska „Gazeta Żydowska” w Krakowie (23 VII 1940–30 VIII 1942), “Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1969, 8/4.
Cytowska E., Szkice i dzieje prasy pod okupacją niemiecką (1939–1945), Warszawa–Łódź 1986.
Dobroszycki L., Die legale polnische Presse im Generalgouvernement 1939–1945, München 1977.
Dobroszycki L., Prasa jawna dla ludności polskiej w Generalnej Guberni, Warszawa 1967, typescript of the doctoral thesis.
Dobroszycki L., Prasa w Polsce w okresie kampanii wrześniowej (1–28 września 1939 r.), “Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1966, 5/1.
Dobroszycki L., Reptile Journalism. The Offi cial Polish-language Press under the Nazis, 1939–1945, London 1994.
Głowacki R., Marian Kukiel a Wincenty Witos, in: Historia – Wojsko – Polityka. Marian Kuliki (1885–1976) i jego działo, eds. T. Siewierski, Z. Zielonka, Warszawa, 2019.
Głowiński T., O nowy porządek europejski. Ewolucja hitlerowskiej propagandy politycznej wobec Polaków w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, Wrocław 2000.
Góra B., Woźniakowski K., Bibliografia jawnych druków polskojęzycznych Generalnego Gubernatorstwa 1939–1945, Kraków 2008.
Grott W., Polski rząd na uchodźstwie i Polskie Siły Zbrojne na łamach niemieckiej, polskojęzycznej prasy codziennej Generalnego Gubernatorstwa, “Pamięć i Sprawiedliwość” 2022, 32, 1.
Grzegorzewski K., Retoryka nazistowskiej władzy w propagandzie „Nowego Kuriera Warszawskiego” (perspektywa medioznawcza i retoryczna), “Forum Artis Rhetoricae” 2022, 1.
Hryciuk G., „Gazeta Lwowska” 1941–1944, Wrocław 1992.
Jabłonowski M., Stawecki P., Następca Komendanta Edward Rydź-Śmigły. Materiały do biografii, Pułtusk 2013.
Jarowiecki J., Prasa w okresie okupacji hitlerowskiej w Polsce w latach 1939–1945, Warszawa 1980.
Jockheck L., Propaganda im Generalgouvernement. Die NS-Besatzungspresse für Deutsche und Polen 1939–1945,Osnabrück 2006.
Kazimierski S., Niepokorny generał Werner von Fritsch i jego tajemnicza śmierć we wrześniu 1939, “Mars. Problematyka i Historia Wojskowości. Studia i Materiały” 2003, 15.
Kloske M., Witkiewicz Z., Broń chemiczna w XX i XXI wieku, part 1, Bojowe środki trujące do czasów odkrycia środków fosforoorganicznych, “Biuletyn WAT” 2019, 3.
Kossecki J., Totalna wojna informacyjna XX wieku a II RP, Kielce1997.
Leksykon terminów medialnych, A–L, eds. K. Wolny-Zmorzyński et al., Toruń 2024.
Lewandowski J., „Goniec Krakowski” (27.X.1939 – 18.I.1945). Próba monografii, Warszawa 1978.
Lewandowska S., Polska konspiracyjna prasa informacyjno-polityczna 1939–1945, Warszawa 1982.
Majchrzyk K., Events on the Eastern Front as portrayed by “Nowy Głos Lubelski”, “Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2019, 16, 4.
Mielczarek W., Polityczna propaganda goebbelsowska i prasa niemiecka w Częstochowie w latach 1939–1945, “Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Nauki społeczno-ekonomiczne” 1978, 101, 12.
Mierzwiński Z., Generałowie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1990.
Modrzejewski Z., Operacje informacyjne, Warszawa 2015.
Napora M., Gadzinowe narracje. Mechanizmy i strategie kreowania propagandowego obrazu świata w „Dzienniku Radomskim” 1940–1945, Warszawa 2017.
Napora M., O potrzebie dalszych badań nad prasą gadzinową. Stan obecny i perspektywy badawcze, “Dzieje Najnowsze” 2021, 53, 2.
Napora M., Strategie ugruntowywania stereotypów antysemickich w propagandzie niemieckiej na terenie Generalnego Gubernatorstwa, “Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2023, 20, 2.
Nawrocki S., Hitlerowska okupacja Wielkopolski w okresie zarządu wojskowego. Wrzesień-październik 1939 r., Poznań 1966.
Nowak R., Werner baron von Fritsch: śmierć niemieckiego generała w pierwszych dniach II wojny światowej, in: Spojrzenie na polski wrzesień 1939 roku, ed. T. Kondracki, Warszawa 2011.
Olechowski M., „Wojna psychologiczna” – próba zdefiniowania pojęcia, “Wiedza Obronna” 2018, 1–2.
Pąkcińki M., Komunikacja w izolacji. Maskowanie klęski w niemieckiej polskojęzycznej prasie gadzinowej w latach 1943–1944 (na przykładzie tekstów z „Nowego Kuriera Warszawskiego”), “Napis” 2021, 27.
Piątkowski S., Okupacja i propaganda. Dystrykt radomski Generalnego Gubernatorstwa w publicystyce polskojęzycznej prasy niemieckiej (1939–1945), Lublin–Radom 2013.
Piątkowski S., Życie codzienne Polaków w Generalnym Gubernatorstwie w świetle ogłoszeń drobnych polskojęzycznej prasy niemieckiej, Warszawa 2021.
Rawska J., Sprawa polska w prasie gadzinowej (lipiec 1944–styczeń 1945),Warszawa 1980.
Rezmer W., Problem terminologiczny: kampania wrześniowa – wojna obronna Polski – kampania polska, “Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2009, 3.
Semetko H., Valkenburg P.M., Framing European Politics: A Content Analysis of Press and Television News, “Journal of Communication” 2000, 50 (2).
Słomkowska A., Straty dziennikarstwa polskiego w wyniku drugiej wojny światowej, “Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1977, 16/3.
Słownik biograficzny polskiego obozu narodowego, vol. 1, ed. K. Kawęcki, Warszawa 2020.
Stawecki P., W sprawie terminu „wojna obronna Polski”, “Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2007, 1.
Stawecki P., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa 1994.
Szarota T., Jawne wydawnictwa i prasa okupowanej Warszawy, in: Warszawa lat wojny i okupacji. 1939–1944, vol. 2, Warszawa 1972.
Tuszyński M., Hitlerowska propaganda polityczna w Generalnej Guberni, Warszawa 1976, typescript of the doctoral thesis.
Włodarkiewicz W., Lwów 1939, Warszawa 2007.
Wójcik W., Język prasy gadzinowej lat 1939–1945 na tle metod niemieckiej propagandy, Kraków 1990.
Wójcik W., Prasa gadzinowa Generalnego Gubernatorstwa (1939–1945), Kraków 1988.
Woźniakowski K., Prasa, kultura, wojna. Studia z dziejów czasopiśmiennictwa, kultury literackiej i artystycznej lat 1939–1945, Kraków 2005.
Woźniakowski K., W kręgu jawnego piśmiennictwa literackiego Generalnego Gubernatorstwa (1939–1945), Kraków 1997.
Wróbel J., Mniejszość niemiecka w Łódzkiem we wrześniu 1939 roku; in: Rok 1939 w Łodzi i w województwie łódzkim. Losy ludności cywilnej, eds. A. Kuprianis, E. Ślązak, Łódź–Warszawa 2016.
Witkiewicz Z., Makles Z., Szarski K., Broń chemiczna na ziemiach polskich, “Wojskowy Przegląd Historyczny” 1995, 40, 1–2.
Żerko S., Stosunki polsko-niemieckie 1938–1939, Poznań 2020.
Websites (Strony internetowe)
https://wbh.wp.mil.pl/pdfviewer/?f=/c/scans/KGiO/I_480_702.pdf [access: 15.12.2023].
https://www.poczetkrakowski.pl/tomy/show_article,stanislaw-klimecki-1125.htm [access: 15.12.2023].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2024.58.659-687
Date of publication: 2024-12-18 10:05:11
Date of submission: 2024-02-04 23:26:01
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2024 Monika Napora
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.