Stan i perspektywy badań nad stosunkiem mniejszości białoruskiej do polityki władz cywilnych i wojskowych w związku z bezpośrednią genezą i przebiegiem Kampanii Polskiej 1939 r.

Piotr Cichoracki

Streszczenie w języku polskim


Tekst zawiera przegląd badań dotyczących postaw Białorusinów wobec państwa polskiego w latach 1937–1939. Został on wykonany odrębnie dla dwóch okresów: do wybuchu II wojny światowej oraz podczas trwania Kampanii polskiej 1939. W obrębie każdej z tych części skoncentrowano się na dwóch kategoriach publikacji: opracowaniach (książki i artykuły) oraz edycjach źródeł (ego-dokumenty oraz dokumenty archiwalne). W ostatniej części zaprezentowano postulaty badawcze.

Słowa kluczowe


mniejszości narodowe; Białorusini; polityka narodowościowa; II Rzeczypospolita; Kampania polska 1939

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Printed sources (Źródła drukowane)

Armia sowiecka w agresji na Polskę 1939 r. (dokument sprawozdawczy), ed. C. Grzelak, Warszawa 2003.

„Za pyershymi Savyetami”. Pol′ska-byelaruskoye pamyezhzha 1939–1941 hh. u busnykh uspaminakh zhykharow Byelarusi, ed. A. Smalyenchuk, Minsk 2019 [„За першымі Саветамі”. Польска-беларуское памежжа 1939–1941 гг. у бусных успамінах жыхароў Беларусі, ed. А. Смаленчук, Мінск 2019].

„Za pol′skim chasam…”. Zapadnaya Belarus’ v vospominaniyakh sovremennikov, eds. E.S. Rozenblat et al., Brest 2015 [„За польскім часам…”. Западная Беларусь в воспоминаниях современников, eds. Е.С. Розенблат et al., Брест 2015].

„Vyzvalyenyya” i znyavolyenyya. Pol′ska-byelaruskaye pamyezhzha 1939–1941 hh. u dakumyentakh byelaruskikh arkhivaw, ed. A. Smalyanchuk, Minsk 2021 [„Вызваленыя” і зняволеныя. Польска-беларускае памежжа 1939–1941 гг. у дакументах беларускіх архіваў, ed. А. Смалянчук, Мінск 2021].

„Zachodnia Białoruś” 17 IX 1939–22 VI 1941. Wydarzenia i losy ludzkie. Rok 1939, ed. B. Gronek et al., Warszawa 1998.

Agresja sowiecka na Polskę 17 września 1939 r. w świetle dokumentów, vol. 3, Działania wojsk Frontu Białoruskiego, ed. C. Grzelak, Warszawa 1995.

Byelaruskaya natsyya – uzyadnannye. Vyerasyen′ 1939 h. – chervyen′ 1941 h. Zbornik dakumyentau i materyalaw, ed. U.F. Ladysyew, Minsk 2004 [Беларуская нацыя – узяднанне. Верасень 1939 г. – чэрвень 1941 г. Зборнік дакументау і матэрялаў, ed. У.Ф. Ладысеў, Мінск 2004].

Byelarus′ u palitytsy susyednikh i zakhodnikh dzyarzhaw (1914–1991). Zbornik dakumyentaw i materyyalaw. U 4 t., vol. 1, Minsk 2012 [Беларусь у палітыцы суседніх і заходніх дзяржаў (1914–1991). Зборнік дакументаў і матэрыялаў. У 4 т., vol. 1, Мінск 2012].

Byelarus′ u palitytsy susyednikh i zakhodnikh dzyarzhaw (1914–1991). Zbornik dakumyentaw i materyyalaw. U 4 t., vol. 3, Minsk 2014 [Беларусь у палітыцы суседніх і заходніх дзяржаў (1914–1991). Зборнік дакументаў і матэрыялаў. У 4 т., vol. 3, Мінск 2014].

Bor’ba trudyashchikhsya Zapadnoy Belorussii, za sotsyal’noye i natsional’noye osvobozhdeniye i vossodineniye s BSSR, vol. 2, eds. A.N. Matsinko, V.N. Zhugalov, N.S. Orekhvo, Minsk 1972 [Борьба трудящихся Западной Белоруссии, за соцяльное и национальное освобождение и воссодинение с БССР, vol. 2, eds. А.Н. Мацинко, В.Н. Жугалов, Н.С. Орехво, Минск 1972].

Dziennik działań bojowych Frontu Białoruskiego we wrześniu 1939 roku, ed. C. Grzelak, Warszawa 1998.

Il′in A., „Ukrainskaye hramadstva usyo bol′sh tsikavitstsa byelaruskim rukham ...”. Byelaruska-wkraynskiya adnosiny druhoy palovy 1930-k h. u svyatlye listavannya Vosipa Nazaruka i ksyandza Wladyslava Talochki, “Arche” 2014, z. 7–8 [Ільін А., „Украінскае грамадства усё больш цікавіцца беларускім рухам ...”. Беларуска-ўкрайнскія адносіны другой паловы 1930-к г. у святле ліставання Восіпа Назарука і ксяндза Ўладыслава Талочкі, “Arche” 2014, z. 7–8].

Istoriya Belarusi v dokumentakh i materialakh, eds. I.N. Kuznetsov, V.G. Mazets, Minsk 2000 [История Беларуси в документах и материалах, eds. И.Н. Кузнецов, В.Г. Мазец, Минск 2000].

Januszewska-Jurkiewicz J., Koncepcje programowe działaczy Obozu Zjednoczenia Narodowego Okręgu Wileńskiego i Nowogródzkiego w kwestii białoruskiej, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2005, 23.

Mackiewicz J., Okna zatkane szmatami, Londyn 2002.

NKVD v Zapadnoy Belarusi. Sentyabr’–dekabr’ 1939. Dokumenty i materialy, eds. D.F. Voropayev et al., Minsk–Moskva 2019 [НКВД в Западной Беларуси. Сентябрь–декабрь 1939. Документы и материалы, eds. Д.Ф. Воропаев et al., Минск–Москва 2019].

Obrebski J., Polesie. Studia etnosocjologiczne, ed. A. Engelking, Warszawa 2007.

Osvedomitel’noy set’yu vyyavleny. 2-ya tankovaya brigada v Zapadnoy Belarusi po spetssoobshcheniyam osobogo otdela NKVD. Sbornik dokumentov i materialov, Mіnsk 2019 [Осведомительной сетью выявлены. 2-я танковая бригада в Западной Беларуси по спецсообщениям особого отдела НКВД. Сборник документов и материалов, Мінск 2019].

Pol’sha–Belarus’ (1921–1953). Sbornik dokumentov i materialov, ed. A. Kovaleniya, Minsk 2012 [Польша–Беларусь (1921–1953). Сборник документов и материалов, ed. А. Коваления, Минск 2012].

SGO „Polesie" w dokumentach i wspomnieniach, part 1, Dowództwo, ed. A. Wesołowski, Warszawa 2013.

SGO „Polesie" w dokumentach i wspomnieniach, part 2, Służby. Obrona Brześcia. Dywizja „Kobryń” (dowództwo), ed. A. Wesołowski, Warszawa 2014.

SGO „Polesie" w dokumentach i wspomnieniach, part 3, Dywizja „Kobryń”, ed. A. Wesołowski, Warszawa 2014.

SGO „Polesie" w dokumentach i wspomnieniach, part 4, Dywizja „Brzoza”, ed. A. Wesołowski, Warszawa 2015.

SGO „Polesie" w dokumentach i wspomnieniach, part 5/1, Podlaska Brygada Kawalerii, ed. A. Wesołowski, Warszawa 2015.

SGO „Polesie w dokumentach i wspomnieniach, part 5/2, Suwalska Brygada Kawalerii. Dywizja „Zaza”, ed. A. Wesołowski, Warszawa 2015.

Wojskowe Teki Archiwalne, vol. 2, Mobilizacja marcowa 1939. Dokumenty i relacje, eds. A. Wesołowski, K. Stepan, Warszawa 2012.

Sosna G., Kościół prawosławny na Białostocczyźnie w ocenie władz II Rzeczypospolitej: wybór dokumentów. Sytuacyjne sprawozdanie Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku z lat 1928–1939, Ryboły 1991.

Stankyevich A., Z Boham da Byelarusi. Zbor tvoraw, eds. A. Pashkyevich, A. Vashkyevich, Vil′nya 2008 [Станкевіч А., З Богам да Беларусі. Збор твораў, eds. А. Пашкевіч, А. Вашкевіч, Вільня 2008].

Tank M., Listki kalyendarya. Dzonnik 1941–1944, eds. A.S. Lis, U.M. Kazbyaruk, Minsk 2008 [Танк M., Лісткі календаря. Дзённік 1941–1944, eds. А.С. Ліс, У.М. Казбярук, Мінск 2008].

U novay aychynye. Shtodzyonnaye zhytstsyo byelarusaw Byelastochchyny w mizhvayenny pyeryyad, ed. V. Luba, Byelastok 2001 [У новай айчыне. Штодзённае жыццё беларусаў Беласточчыны ў міжваенны перыяд, ed. В. Луба, Беласток 2001].

Zayerko A.L., Istoriya belorusskogo prigranich’ya. Krovavaya granitsa. Kniga pervaya 1918–1939, Minsk 2002 [Заерко А.Л., История белорусского приграничья. Кровавая граница. Книга первая 1918–1939, Минск 2002].

Studies (Opracowania)

: New Soviet „masters” started absorption of another internal colony, “Belarusian Review” 2015, 27, 3–4.

Błaszczak T., Białorusini w Republice Litewskiej 1918–1940, Białystok 2017.

Cherepitsa B.H., …Ne poteryat’ svyazuyushchuyu nit’: Istoriya Grodnenshchiny XIX–XX stoletiy v sobytiyakh i litsakh (issledovaniya, dokumenty, kommentarii), Grodno 2003 [Черепица B.H., …Не потерять связующую нить: История Гродненщины ХIХ–ХХ столетий в событиях и лицах (исследования, документы, комментарии), Гродно 2003.

Chyrhyn Ts., Slonimskaya ssylka Adama Stankyevicha, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2007, 28 [Чыргын Ц., Cлонімская ссылка Адама Станкевіча, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2007, 28].

Cichoracki P., Komuniści na Polesiu 1921–1939, Łomianki 2016.

Cichoracki P., Sytuacja w województwie poleskim od kryzysu zaolziańskiego do mobilizacji alarmowej w marcu 1939 r., “ Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2009, 3.

Cichoracki P., W cieniu pierwszej mobilizacji. Ostatnie miesiące pokoju 1939 r. w województwie poleskim, in: Kampania polska ’39. Militarne i polityczne aspekty z perspektywy siedemdziesięciolecia, eds. J. Kirszak, D. Kores, Wrocław 2011.

Donskikh C.B., Shchuchin. Lokal’naya istoriya v kontekste regional’nykh protsessov, Minsk 2019 [Донских C.B., Щучин. Локальная история в контексте региональных процессов, Минск 2019].

Gałędek M., Organizacja i zadania administracji w sprawach wyznaniowych na Ziemi Wileńskiej w latach 1919–1939, in: Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim. Źródła i stan badań, eds. M. Kietliński, K. Sychowicz, W. Śleszyński, Białystok 2005.

Głogowska H., Nadzieje i rozczarowania Białorusinów we wrześniu 1939 r., “Rocznik Centrum Studiów Białoruskich SEW” 2020, 6.

Głogowska H., Stan badań nad dziejami Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi w Polsce, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 1996, 6.

Głogowska H., Stan badań nad historią Białorusi XX w. w Polsce, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 1996, 5.

Gnatowski M., Zgromadzenie Ludowe Zachodniej Białorusi. Fakty, oceny, dokumenty, Białystok 2001.

Gomółka K., Białoruskie instytucje życia gospodarczego w II Rzeczypospolitej, “ Białoruskie Zeszyty Historyczne” 1997, 8.

Gomółka K., Polityka rządów polskich wobec mniejszości białoruskiej w latach 1918–1939, “ Białoruskie Zeszyty Historyczne” 1995, 4.

Gomółka K., Ruch białoruski w przededniu II wojny światowej, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2000, 13.

Gornyy A.C., Belorusskiye natsional’no-demokraticheskiye i polonofil’skiye organizatsii v mezhvoyennoy Pol’she, “Slavyanskiy al’manakh” 2020, 3–4 [Горный A.C., Белорусские национально-демократические и полонофильские организации в межвоенной Польше, “Славянский альманах” 2020, 3–4].

Grzybowski J., Białorusini w polskich regularnych formacjach wojskowych w latach 1918–1945, Warszawa 2006.

Grzybowski J., Białoruski ruch niepodległościowy w czasie II wojny światowej, Warszawa 2021.

Harmatny B., Vyerasyen′ 1939 hoda w lyosye byelaruskaha naroda, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2009, 32 [Гарматны B., Верасень 1939 года ў лёсе беларускага народа, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2009, 32].

Historyya Navahrudka – z hlybin′ vyakow da nashykh dzyon. Istoriya Novogrudka – iz glubin vekov do nashikh dney, ed. M.P. Kastsyuk et al. [Гісторыя Навагрудка – з глыбінь вякоў да нашых дзён. История Новогрудка – из глубин веков до наших дней, ed. М.П. Касцюк et al.], [no place of publication] 2014.

Historyya Pinska. Ad starazhytnastsi da suchasnastsi, ed. A.M. Litvin, Minsk 2012 [Гісторыя Пінска. Ад старажытнасці да сучаснасці, ed. А.М. Літвін, Мінск 2012].

Hurynovich P., Zakhodnyaya Byelarus′ u 1921–1939 hh. i uz′yadnan′nye z BSSR pavodlye wspaminaw Kamyanyechchyny. Konkursnaya pratsa, in: Vosyen′ 1939 hoda w histarychnay i vusnay historyi, ed. A. Smalyanchuk, Minsk 2015 [Гурыновіч П., Заходняя Беларусь у 1921–1939 гг. і узьяднаньне з БССР паводле ўспамінаў Камянеччыны. Конкурсная праца, in: Восень 1939 года ў гістарычнай і вуснай гісторыі, ed. А. Смалянчук, Мінск 2015].

Iwaniuk S., Rządowa parcelacja majątku pocerkiewnego w Szczytach-Dzięciołowie w latach 1938–1939, “ Białoruskie Zeszyty Historyczne” 1996, 5.

Iwanow M., Sprawa przynależności Wilna i problemy narodowościowe na Białorusi, in: Społeczeństwo białoruskie, litewskie i polskie na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej (Białoruś Zachodnia i Litwa Wschodnia) w latach 1939–1941, eds. M. Giżejewska, T. Strzembosz, Warszawa 1995.

Kalina M., Polonizacja Cerkwi prawosławnej w województwie białostockim (1918–1939), “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 1995, 4.

Korzenko G.V., Zenkovich Yu.V., Annotirovannyy ukazatel’ dissertatsiy po istoricheskim naukam, zashchishchennykh v Respublike Belarus’ (1991–2005 gg.), Minsk 2006 [Корзенко Г.В., Зенкович Ю.В., Аннотированный указатель диссертаций по историческим наукам, защищенных в Республике Беларусь (1991–2005 гг.), Минск 2006].

Kovaleniya A., Achakov B., Danilovich B., Bankovskiy A., K voprosu ob istoricheskoy politike, “Belaruskaya Dumka” 2019, 8 [Коваления A., Ачаков B., Данилович B., Банковский A., К вопросу об исторической политике, “Беларуская Думка” 2019, 8].

Kren′ I.P., Byelaruska-pol′skiya adnosiny na staronkakh historyka-dakumyental′nykh khronik „Pamyats′” pa haradakh i rayonakh Hrodzyenskay voblastsi, in: Droga ku wzajemności, Shlyakh da wzayemnastsi, part 2, Grodno 2004 [Крэнь І.П., Беларуска-польскія адносіны на старонках гісторыка-дакументальных хронік „Памяць” па гарадах і раёнах Гродзенскай вобласці, in: Droga ku wzajemności, Шлях да ўзаемнасці, part 2, Grodno 2004].

Kushnyer B., Asvyatlyennye historyi Zakhodnyay Byelarusi 1921–1941 hadow u suchasnay byelaruskay histaryyahrafi, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2000, 13 [Кушнер B., Асвятленне гісторыі Заходняй Беларусі 1921–1941 гадоў у сучаснай беларускай гістарыяграфі, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2000, 13].

Ladysyew F.U., Pamizh Uskhodam i Zakhadam. Stanawlyennye dzyaarzhaunastsi i terytaryyal′nay tselasnastsi Byelarusi (1917–1939 hh.), Minsk 2003 [Ладысеў Ф.У., Паміж Усходам і Захадам. Станаўленне дзяаржаунасці і тэрытарыяльнай цэласнасці Беларусі (1917–1939 гг.), Мінск 2003].

Laz′ko P., Pakhod Chyrvonay Armii na Zakhad u vyerasni 1939 hoda: pohlyad z Uskhodu, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2000, 13 [Лазько P., Паход Чырвонай Арміі на Захад у верасні 1939 года: погляд з Усходу, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2000, 13].

Lis A., Gloria victis!, Minsk 2008 [Ліс A., Gloria victis!, Мінск 2008].

Lisouskaja T., Polityka władz polskich wobec protestanckich związków wyznaniowych na terenach białoruskich w latach 1921–1939, “ Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2005, 24.

Mikhaylik L., Harodnya w 1939 h.: napyaredadni vayny, in: Haradzyenski sotsyum 2013. Historyya i pamyats′. XV–XX ctst., eds. A.K. Krawtsevich, A.F. Smalyenchuk, Harodnya 2014 [Міхайлік Л., Гародня ў 1939 г.: напярэдадні вайны, in: Гарадзенскі соцыум 2013. Гісторыя і памяць. XV–XX cтст., eds. А.К. Краўцэвіч, А.Ф. Смаленчук, Гародня 2014].

Milewski J.J., Początek okupacji sowieckiej ziem północno-wschodnich Polski (wrzesień–październik 1939 r.), in: Kampania polska 1939. Polityka-społeczeństwo-kultura, vol. 2, Polityka i społeczeństwo. Imponderabilia, pamięć, kultura, eds. M.P. Deszczyński, T. Pawłowski, Warszawa 2014.

Mironowicz E., Białorusini, komunizm i władze sanacyjne w latach 1937–1939, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2006, 25.

Mironowicz E., Białorusini i Ukraińcy w polityce obozu piłsudczykowskiego, Białystok 2007.

Mironowicz E., Białoruska mniejszość narodowa w II Rzeczypospolitej w historiografii polskiej, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 1995, 4.

Mironowicz E., Dekada oczekiwania na zmiany. Białorusini wobec zmieniających się systemów politycznych w latach 1939–1949, in: Wyzwolenie czy okupacja? Stosunek społeczności zamieszkujących pogranicze polsko-litewsko-białoruskie do zmieniających się w XX wieku systemów państwowych, eds. M. Kietliński, W. Śleszyński, Białystok 2006.

Mironowicz E., Obóz sanacyjny wobec problemu białoruskiego w przededniu drugiej wojny światowej, in: Stosunki polsko-białoruskie. Historia i współczesność, ed. D. Michaluk, Kraków 2013.

Mironowicz E., Polityczne uwarunkowania funkcjonowania Kościoła prawosławnego w Polsce w latach 1920–1939, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2005, 24.

Moroz M., „Krynica”. Ideologia i przywódcy białoruskiego katolicyzmu, Białystok 2001.

Nazawzhdy razam (da 80-hoddzya wz’yadnannya Zakhodnyay Byelarusi z BSSR), ed. A.A. Kavalyenya, Minsk 2021 [Назаўжды разам (да 80-годдзя ўз’яднання Заходняй Беларусі з БССР), ed. А.А. Каваленя, Мінск 2021].

Nowak-Kiełbikowa M., Konstanty Skirmunt. Polityk i dyplomata, Warszawa 1998.

Oleszkowicz R., Kontrwywiad kresowy. Działalność polskiego kontrwywiadu wojskowego na obszarze Dowództwa Okręgu Korpusu nr IX w Brześciu nad Bugiem w okresie międzywojennym, Warszawa 2020.

Paharely A., „Za novy typ byelarusa”. Chasopis „25 Sakavika” (1936–1939) na fonye epokhi, “Arche” 2014, 7–8 [Пагарэлы A., „За новы тып беларуса”. Часопіс „25 Сакавіка” (1936–1939) на фоне эпохі, “Arche” 2014, 7–8].

Pawłowski E., Przebieg i wyniki częściowej mobilizacji alarmowej z 23 marca 1939, “Wojskowy Przegląd Historyczny” 1995, 1–2.

Poluyan B., Poluyan I., Revolyutsionnoye i natsional’no-osboditel’noye dvizheniye v Zapadnoy Belorussii v 1920–1939 gg., Minsk 1962 [Полуян B., Полуян И., Революционное и национально-осбодительное движение в Западной Белоруссии в 1920–1939 гг., Минск 1962].

Prochwicz Jerzy R., Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 r., Warszawa 2003.

Revolyutsionnyy put’ Kompartii Zapadnoy Belarussii, eds. A.N. Matsko, V.E. Samutin, Minsk 1966 [Революционный путь Компартии Западной Беларуссии, eds. А.Н. Мацко, В.Е. Самутин, Минск 1966].

Rizhskiy mir v sud’be belorusskogo naroda 1921–1953 gg., book 1–2, ed. A.A. Kovalenya, Minsk 2014 [Рижский мир в судьбе белорусского народа 1921–1953 гг., book 1–2, ed. А.А. Коваленя, Минск 2014].

Roman’ko O.B., Korichnevyye teni v Poles’ye. Belarussiya 1941–1945, Moskva 2008 [Романько O.B., Коричневые тени в Полесье. Беларуссия 1941–1945, Москва 2008].

Romanek J., Kolaboracja z Sowietami na terenie województwa lubelskiego we wrześniu i październiku 1939 r., Lublin–Warszawa 2021.

Różne wizje Września ’39 na Białorusi, in: 17 września w ocenie historyków polskich i białoruskich [see:] http://kamunikat.org/katalohkamunikat.html?pub_start=40&pubid=34717〈=PL].

Savich A.A., Istoriografiya i novyye istochniki o rospuske kompartii Zapadnoy Belarusi, “Vestnik Sankt-Peterburgskogo universiteta. Istoriya” 2020, 65, 3 [Савич A.A., Историография и новые источники о роспуске компартии Западной Беларуси, “Вестник Санкт-Петербургского университета. История” 2020, 65, 3].

Savich A.A., Natsyyanal′na-vyzvalyenchy rukh u Zakhodnyay Byelarusi (1921–1939 had – histaryyahrafiya prablyemy, Brest 2012 [Савіч A.A., Нацыянальна-вызваленчы рух у Заходняй Беларусі (1921–1939 гад – гістарыяграфія праблемы, Брэст 2012].

Sakalowski U., Lyakhowski U., Nyamyechchyna y byelaruskinatsyyanal′ny rukh napyaredadniy u pyershyyahady Druhoye Sus′yetnaye Vayny, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2000, 13 [Сакалоўскі У., Ляхоўскі У., Нямеччына й беларускінацыянальны рух напярэдадній у першыягады Другое Сусьетнае Вайны, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2000, 13].

Siemakowicz M., Szkoły z białoruskim językiem nauczania na tle polityki władz polskich wobec ludności białoruskiej od zamachu majowego do końca II Rzeczypospolitej, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2002, 17.

Smalyanchuk A., Raman Skиrmunt (1868–1939). zhytstsyapиs hramadzyanиna krayu, Minsk 2018 [Смалянчук A., Раман Скирмунт (1868–1939). жыццяпис грамадзянина краю, Мiнск 2018].

Snapkowski U.Ye, Byelaruska-pol′skiya adnosiny (1918–1989 hh.). Daslyedavanni, dakumyenty, ilyustratsyi i karty, Minsk 2013 [Снапкоўскі У.Е, Беларуска-польскія адносіны (1918–1989 гг.). Даследаванні, дакументы, ілюстрацыі і карты, Мінск 2013].

Sorokin A.A., Osvoboditel’noye i revolyutsionnoye krest’yanskoye dvizheniye v Zapadnoy Belarusii, Minsk 1977 [Сорокин A.A., Освободительное и революционное крестьянское движение в Западной Белaрусии, Минск 1977].

Śleszyński W., Bezpieczeństwo wewnętrzne w polityce państwa polskiego na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej, Warszawa 2007.

Śleszyński W., Historia w służbie polityki. Zmiany polityczne a konstruowanie przekazu historycznego na ziemiach białoruskich w XX i XXI wieku, Białystok 2018.

Śleszyński W., Polityka państwa w stosunku do Cerkwi prawosławnej na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej, in: Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim. Źródła i stan badań, eds. M. Kietliński, K. Sychowicz, W. Śleszyński W, Białystok 2005.

Śleszyński W., Postawy mniejszości białoruskiej w Polsce (marzec–październik 1939 r.), in: Kampania polska 1939. Polityka-społeczeństwo-kultura, vol. 2, Polityka i społeczeństwo. Imponderabilia, pamięć, kultura, eds. M.P. Deszczyński, T. Pawłowski, Warszawa 2014.

Tokarev B.A., Pol’sha v sovetskoy propagande (oktyabr’ 1938–avgust 1939 gg.) [Токарев B.A., Польша в советской пропаганде (октябрь 1938–август 1939 гг.)], in: Kampania polska 1939. Polityka-społeczeństwo-kultura, vol. 2, Polityka i społeczeństwo. Imponderabilia, pamięć, kultura, eds. M.P. Deszczyński, T. Pawłowski, Warszawa 2014.

Tokts′ C., Byelaruskaya vyoska w epokhu z′myenaw. Druhaya palova XIX – pyershaya tratsina XX st., Minsk 2007 [Токць C., Беларуская вёска ў эпоху зьменаў. Другая палова ХІХ – першая траціна ХХ ст., Мiнск 2007].

Tokts′ C., Les byelaruskaha nastaunika, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2004, 21 [Токць C., Лeс беларускага настаунiка, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2004, 21].

Tokts′ C., Skidzyelskaye pawstannye 1939 h. va wspaminakh zhykharow Skidzyel′shchyny, in: Vosyen′ 1939 hoda w histarychnay i vusnay historyi, ed. A. Smalyanchuk, Minsk 2015 [Токць C., Скідзелскае паўстанне 1939 г. ва ўспамінах жыхароў Скідзельшчыны, in: Восень 1939 года ў гістарычнай і вуснай гісторыі, ed. А. Смалянчук, Мінск 2015].

Tratsyak I.I., Byelaruskaye katalitskaye dukhavyenstva w satsyyakul′turnym pratsesye pyershay palovy XX stahoddzya, part 1, Arhanizatsyya byelaruskaha dushpastyrstva va wmovakh kanfyesiyna-natsyyanal′nay palityki 1913–1939 hadow, Hrodna 2019 [Трацяк I.I., Беларускае каталіцкае духавенства ў сацыякультурным працэсе першай паловы ХХ стагоддзя, part 1, Арганізацыя беларускага душпастырства ва ўмовах канфесійна-нацыянальнай палітыкі 1913–1939 гадоў, Гродна 2019].

Trafimchyk A., Lyenin i Stalin dumayuts′ pra Byelarus′, Minsk 2013 [Трафімчык A., Ленін і Сталін думаюць пра Беларусь, Мінск 2013].

Trofimchuk A., Vtoraya mirovaya voyna v vospominaniyakh i vospriyatii zapadnobelaruskogo naseleniya v nachale novogo tysyacheletiya (na primere zhiteley derevni Bol’she Krugovichi Gantsevitskogo rayona Brestskoy oblasti), “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2008, 30 [Трофимчук A., Вторая мировая война в воспоминаниях и восприятии западнобеларуского населения в начале нового тысячелетия (на примере жителей деревни Больше Круговичи Ганцевицкого района Брестской области), “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2008, 30].

Ukrainets I.A., Sentyabr’ 1939 goda – sudebonosnyy moment v istorii Zapadnoy Belarusi, in: Zakhodni rehiyon Byelarusi vachyma historykaw i krayaznawtsaw, Hrodna 2006. [Украинец И.А., Сентябрь 1939 года – судебоносный момент в истории Западной Беларуси, in: Заходні рэгіён Беларусі вачыма гісторыкаў і краязнаўцаў, Гродна 2006].

Vabishchevich A.M., Asvyeta w Zakhodnyay Byelarusi (1921–1939 hh.), Brest 2004 [Вабішчэвіч A.M., Асвета ў Заходняй Беларусі (1921–1939 гг.), Брэст 2004].

Vabishchevich A.M., Etnokul’turnoye polozheniye i etnopoliticheskiye otnosheniya na zapadnobelorusskikh zemlyakh nakanune sentyabrya 1939 goda, in: Zapadnaya Belorussiya i Zapadnaya Ukraina v 1939–1941 gg. Lyudi, sobytiya, dokumenty, Sankt Peterburg 2016 [Вабищевич A.M., Этнокультурное положение и этнополитические отношения на западнобелорусских землях накануне сентября 1939 года, in: Западная Белоруссия и Западная Украина в 1939–1941 гг. Люди, события, документы, Санкт Петербург 2016].

Vabishchevich A.M., Natsyyanal′na-kul′turnaye zhytstsѐ Zakhodnyay Byelarusi (1921–1939 hh.), Brest 2008 [Вабішчэвіч A.M., Нацыянальна-культурнае жыццѐ Заходняй Беларусі (1921–1939 гг.), Брэст 2008].

Vabishchevich A.M., Palanizatsyya pravaslawnay tsarkvy w Zakhodnyay Byelarusi w druhoy palovye 1930-kh hh. plany i praktychnaya realizatsyya, in: Pravoslaviye v dukhovnoy zhizni Belarusi, Brest 2008 [Вабішчэвіч A.M., Паланізацыя праваслаўнай царквы ў Заходняй Беларусі ў другой палове 1930-х гг. планы і практычная рэалізацыя, in: Православие в духовной жизни Беларуси, Брест 2008].

Vabishchevich A.M., Pamizh palanizatsyyay i asimilyatsyyay etnakul′turnaya situatsyya w Zakhodnyay Byelarusi w druhoy palovye 1930-kh hadow [Вабішчэвіч A.M., Паміж паланізацыяй і асіміляцыяй этнакультурная сітуацыя ў Заходняй Беларусі ў другой палове 1930-х гадоў], https://rep.brsu.by/handle/123456789/5123 [access: 30.09.2023].

Vashkyevich A., Vintsent Hadlyewski. Nasupyerak chasu, Minsk 2018 [Вашкевіч A., Вінцэнт Гадлеўскі. Насуперак часу, Мінск 2018].

Vashkyevich A., Hrupa „Byelaruski front” i ... zmahannye ts chuzhymi frontami, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2006, 26 [Вашкевіч A., Група „Беларускі фронт” і ... змаганне ц чужымі фронтамі, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2006, 26].

Voronkova I.Yu., Belarus’ i voyna v Ispanii 1936–1939 gg., Minsk 2009 [Воронкова И.Ю., Беларусь и война в Испании 1936–1939 гг., Минск 2009].

Vosyen′ 1939 hoda w histarychnym lyosye Byelarus′, ed. A.A. Kavalyenya, Minsk 2010 [Восень 1939 года ў гістарычным лёсе Беларусь, ed. А.А. Каваленя, Мінск 2010].

Vyaliki A., Vyeryesyen′ 1939 h.: zavyarshennye tsi pachatak Vyeryesyen′1939 h.: zavyarshennye tsi pachatak pratsesa kansalidatsyi byelaruskay natsyi? [Вялікі A., Вересень 1939 г.: завяршэнне ці пачатак Вересень1939 г.: завяршэнне ці пачатак працэса кансалідацыі беларускай нацыі?], in: Wyzwolenie czy okupacja? Stosunek społeczności zamieszkujących pogranicze polsko-litewsko-białoruskie do zmieniających się w XX wieku systemów państwowych, eds. M. Kietliński, W. Śleszyński, Białystok 2006.

Wabiszczewicz A., Etnokonfessional’naya situatsiya i mezh·etnicheskiye vzaimootnosheniya na Poles’ye v 1919–1939 gg. [Этноконфессиональная ситуация и межэтнические взаимоотношения на Полесье в 1919–1939 гг.], in: Od konfliktu do współistnienia i współpracy, vol. 1, Bliscy i dalecy sąsiedzi, eds. K. Grysińska-Jarmuła, T. Maresz, Bydgoszcz 2017.

Wierzbicki M., Białorusini w Wojsku Polskim w czasie kampanii wrześniowej 1939 r., “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 1996, 5.

Wierzbicki M., Ludność białoruska i polska wobec Armii Czerwonej po 17 września 1939 r., “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 1999, 11.

Wierzbicki M., Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej pod okupacją sowiecką 1939–1941, Warszawa 2000.

Wierzbicki M., Polacy i Białorusini wobec procesu tworzenia podstaw władzy radzieckiej (wrzesień–październik 1939 r.), “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 1998, 9.

Wierzbicki M., Powstanie skidelskie 1939 r., “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 1997, 7.

Wierzbicki M., Stosunki polsko-białoruskie pod okupacją sowiecką (1939–1941), “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2003, 20.

Włodarkiewicz W., Społeczeństwo województwa poleskiego wobec zagrożenia wojennego i wojny w 1939 roku, “ Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2009, 1.

Internet sources (Źródła internetowe)

https://kamunikat.org/download.php?item=3563-2.pdf&pubref=3563 [access: 30.09.2022].




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2024.58.311-337
Data publikacji: 2024-12-18 10:04:41
Data złożenia artykułu: 2023-03-21 17:18:35


Statystyki


Widoczność abstraktów - 15
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 1

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2024 Piotr Cichoracki

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.