Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Diabeł i życie pozagrobowe w świetle fragmentów XIII-wiecznej cysterskiej księgi cudów z biblioteki opactwa cysterskiego w Kołbaczu
Streszczenie w języku polskim
W niniejszym artykule przeprowadzono analizę zachowanych fragmentów cysterskiej księgi cudów z XIII wieku z biblioteki opactwa cysterskiego w Kołbaczu, przechowywanych w Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Fragmenty te są źródłem nieznanym w obiegu naukowym, a ważnym z perspektywy kultury i duchowości zakonu cystersów. W artykule zostanie poruszona problematyka diabła, demonów, zaświatów oraz wątek zmagań mnichów z demonami. W analizie zostanie również wskazane czy zawarte w zachowanych fragmentach wizje zła i sił nadprzyrodzonych wpisują się w szerszy kontekst, zgodny z cysterską wykładnią.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Vita sanctae Hedvigis ducissae Silesiae. (Vita maior, minor, genealogia), in: Monumenta Poloniae Historica 4, ed. A. Semkowicz Lwów 1884.
Boynton S., "The devil made me do it": demonic intervention in the medieval monastic liturgy, in: European religious cultures. Essays offered to Christopher Brooke on the occasion of his eightieth birthday, ed. M. Rubin, London 2008.
Brakke D., Ethiopian Demons: The Monastic Self and the Diabolical Other, in: Demons and the Making of the Monk: Spiritual Combat in Early Christianity, Cambridge 2006.
Brojer W., Diabeł w wyobraźni średniowiecznej. Trzynastowieczne exempla kaznodziejskie, Wrocław 2003.
Bruun M.B., Bernard of Clairvaux and the landscape of salvation, in: A companion to Bernard of Clairvaux, ed. B.P. McGuire, Leiden–Boston 2011.
Bylina S., Człowiek i zaświaty. Wizje kar pośmiertnych w Polsce średniowiecznej, Warszawa 1992.
Bylina S., Czyściec u schyłku średniowiecza, “Kwartalnik Historyczny” 1983, 90, 4.
Bylina S., Obraz zaświatów w chrześcijaństwie zachodnim u schyłku średniowiecza, “Kwartalnik Historyczny” 1986, 93, 1.
Bylina S., Religijność późnego średniowiecza. Chrześcijaństwo a kultura tradycyjna w Europie Środkowo-Wschodniej w XIV–XV w., Warszawa 2009.
Demons and Devil in Ancient and Medieval Christianity, eds. N. Vos, W. Otten, Leiden–Boston 2011.
Diem A., Encounters between Monks and Demons in Latin Tests of Late Antiquity and the Early Middle Ages, in: Miracles and the Miraculous in Mediecal Germanic and Latin Literature, eds. K.E. Olsen, A. Harbus, T. Hofstra, Leuven–Paris–Dudley 2004.
Fanger C., Weren’t medieval monks afraid of demon?, in: Hermes Explains. Thirty Question About Western Esotericism, eds. W.J. Hanegraaff, P.J. Forshaw, M. Pasi, Amsterdam 2019.
Gardiner E., Visions of Heaven and Hell: a monastic literature, “The Downside Review” 2021, 139, 1.
Gigilewicz E., Pojęcie „piśmiennictwo pragmatyczne”. Rozważania leksykograficzne, in: Piśmiennictwo pragmatyczne w Polsce do końca XVIII wieku na tle powszechnym, eds. J. Gancewski, A. Wałkówski, Olsztyn 2006.
Grzeszewski J., Ze stanu badań nad księgozbiorami cysterskimi w Polsce, “Acta Universalis Nicolai Copernici: Bibliologia II–III” 1998, 328.
Guriewicz A., Kultura i społeczeństwo średniowiecznej Europy. Exempla XIII wieku, transl. Z. Dobrzyniecki, Warszawa 1997.
Guzikowski K., Książę Barnim i jego synowie wobec zachodniopomorskich konwentów cysterek, in: Cysterki w dziejach i kulturze ziem polskich, dawnej Rzeczypospolitej i Europy Środkowej. Materiały z siódmej Międzynarodowej Konferencji Cysterologów odbytej z okazji 800. Rocznicy fundacji opactwa cysterek w Trzebnicy. Trzebnica 18–21 września 2002 r., eds. A.M. Wyrwa, A. Kiełbasa, J. Swastek, Poznań 2004.
Jamroziak E., The Cistercian order in Medieval Europe 1090–1500, London–New York 2013.
Kiełbus M., Diabeł w kazaniach Perygryna z Opla, “Ogrody Nauk i Sztuk” 2011, 1.
Kultura Polski średniowiecznej XIV–XV w., eds. B. Geremek et al., Warszawa 1997.
Kuzmenko E., Monastic Reading in the Cistercian Visionary Texts of the XIIIth Century, “Symposia. The Jurnal of Religion” 2019, 10.
Licence T., The gift of seeing demons in early Cistercian spirituality, “Cistercian Studies Quarterly” 2004, 39, 1.
Marecki J., Rotter L., Jak czytać wizerunki świętych. Leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych, Kraków 2013.
Moreira I., Purgatory in Historical Perspective, in: St Andrews Encyclopaedia of Theology, eds. B.N. Wolfe et al., St Andrews 2023.
Newman M.G., Cistercina Stories for Nuns and Monks. The Sacramental Imagination of Engelhard of Langheim, Pennsylvania 2020.
Pastoureau M., Średniowieczna gra symboli, transl. H. Igalson-Tygielska, Warszawa 2006.
Rusakiewicz A., Najdawniejsze godła książąt wschodniopomorskich: lilia i gryf, in: Biskupi, lennicy, żeglarze, Gdańskie studia z dziejów średniowiecza, vol. 9, ed. B. Śliwiński, Gdańsk 2003.
Ruys J.F., Demons in the Middle Ages, [no place of publication] 2017.
Strzelczyk J., Szkice średniowieczne, Poznań 1987.
Tabor D., In search of the perfect wilderness. Anchoritism in Cistercian art and spirituality, “Folia Historica Cracoviensia” 2016, 22.
Tingle E., Changing Western European Visions of Christian Afterlives, 1350– 1700: Heaven, Hell, and Purgatory, in: A Companion to Death, Burial, and Remembrance in Late Medieval and Early Modern Europe, c. 1300–1700, eds. P. Booth, E. Tingle, Leiden–Boston 2021 (Brill’s Companions to the Christian Tradition, vol. 94).
Walzel D.L., Sources of Medieval Demonology, “The Rice University Studies” 1974, 60, 4.
Watkins C., Landscapes of the dead in the late medieval imagination, “Journal of Medieval History” 2022, 48, 2.
Witkowski R., Biblioteki klasztorne opactw cysterskich na ziemiach polskich i dawnej Rzeczypospolitej. Zarys problematyki i stan badań, in: Monasticon Cisterciense Poloniae, vol. 1, Dzieje i kultura męskich klasztorów cysterskich na ziemiach polskich i dawnej Rzeczypospolitej od średniowiecza do czasów współczesnych, eds. A.M. Wyrwa, J. Strzelczyk, K. Kaczmarek, Poznań 1999.
Żerelik R., Ze studiów nad uposażeniem klasztoru Cystersów w Henrykowie w średniowieczu. Wykaz pitancji klasztoru henrykowskiego z pierwszej połowy XIV w., in: Historicae viae. Studia dedykowane Profesorowi Lechowi A. Tyszkiewiczowi z okazji 55-lecia pracy naukowej, eds. M. Goliński, S. Rosik, Wrocław 2012.
Żukowska D., Szczęście w czyśćcu, “Resovia Sacra. Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej” 2006, 13.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2025.59.739-755
Data publikacji: 2025-10-31 08:37:11
Data złożenia artykułu: 2024-03-05 13:15:47
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Edyta Pluta-Saladra
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.