Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Biskupi polscy na wojnach monarchów w XIII–XIV wieku
Streszczenie w języku polskim
Obowiązek służenia władcy bezpośrednio na wojnie istniał także w Polsce średniowiecznej, ale w XIII i XIV w. podlegał znaczącym przemianom i był ciągle przedmiotem negocjacji, na które największy wpływ miały aktualne stosunki lokalnego Kościoła z władcą. Załamanie się władzy centralnej w pierwszych dziesięcioleciach XIII w., przy jednoczesnym wzroście wpływów papieskich doprowadziło do emancypacji kościoła w stosunku do władzy świeckiej, co zaowocowało także nieuczestniczeniem biskupów w wyprawach zbrojnych książąt. W okresie zjednoczeniowym pojawiły się co prawda wyraźne tendencje do zmiany tego nastawienia, ale nie zaowocowało to militaryzacją episkopatu na podobieństwo krajów sąsiednich. Biskupi zostali ponownie włączani w sferę działalności państwowej, ale ani władcy, jak się zdaje, nie nalegali na osobiste zaangażowanie zbrojne hierarchów, ani ci drudzy z własnej woli nie wykazywali większego zainteresowania rzemiosłem wojennym, co mogło być konsekwencją zmiany norm kulturowych i oczekiwań społecznych wśród elit późnośredniowiecznego Królestwa Polskiego.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Printed sources (Źródła drukowane)
Annales Reinhardsbrunnenses, wyd. F.X. Wegele, Thüringische Geschichtsquellen, t. 1, Jena 1854.
Annales Posonienses, Scriptores Rerum Hungaricarum, t. 1, wyd. E. Szentpétery, Budapestini 1937.
Bullarium Poloniae, t. 3, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, Rzym 1988.
Canonicorum Pragensium continuationes Cosmae, wyd. D.R. Köpke, Monumenta Germaniae Historica Scriptores, t. 9, Hannoverae 1851.
Chronica de Gestis Hungarorum e Codice Picto Saec. XIV, wyd. i tłum. J.M. Bak, L. Veszprémy, Budapest–New York 2018.
Chronica Poloniae Maioris, wyd. B. Kürbis, Monumenta Poloniae Historica, Nova series, t. 8, Warszawa 1970.
Chronica Polonorum, wyd. L. Ćwikliński, Monumenta Poloniae Historica, t. 3, Lwów 1878.
Chronicon Aulae Regiae, wyd. J. Emler, Fontes Rerum Bohemicarum, t. 4, Praga 1884.
Codex diplomaticus et commemorationum Masoviae generalis, wyd. J.K. Kochanowski, Warszawa 1919.
Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magnus Ducatus Lithuaniae, t. 4, wyd. M. Dogiel, Wilno 1764.
Codex diplomaticus Poloniae, t. 1–2, wyd. L. Rzyszczewski, A. Muczkowski, Varsaviae 1847–1848.
Codex diplomaticus Silesiae, t. 16, wyd. C. Grünhagen, K. Wuttke, Breslau 1892.
Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. 2, wyd. A. Lewicki, Kraków 1891.
Corpus iuris canonici, t. 1, Decretum magistri Gratiani, wyd. E. Friedberg, wyd. 2, Graz 1959.
Cosmae Pragensis Chronica Boemorum, wyd. B. Bretholz, Monumenta Germaniae Historica, Scriptores Rerum Germanicarum, Nova series, t. 2, Berolini 1923.
Dopełnienie szamotulskie, wyd. A. Bielowski, Monumenta Poloniae Historica, t. 2, Lwów 1872.
Exordium ordinis cruciferorum seu Chronica de Prussia, wyd. W. Kętrzyński, Monumenta Poloniae Historica, t. 6, Kraków 1893.
Historia compostelana, tłum. E. Falque, Madrid 1994.
Ius Polonicum, wyd. J.V. Bandkie, Varsoviae 1831.
Joannis Dlugossi Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae, lib. 1–12, wyd. consilium, Varsaviae–Cracoviae 1964–2005.
Kalendarz i spominki włocławskie, wyd. B. Kürbis, Monumenta Poloniae Historica, Nova series, t. 6, Warszawa 1962.
Katalogi biskupów krakowskich, wyd. J. Szymański, Monumenta Poloniae Historica, Nova series, t. 10, cz. 2, Warszawa 1974.
Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej św. Wacława, t. 1–2, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1874–1883.
Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 2–3, wyd. I. Zakrzewski, Poznań 1878–1879.
Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 6, wyd. A. Gąsiorowski, H. Kowalewicz, Poznań 1982.
Kodex dyplomatyczny Litwy, wyd. E. Raczyński, Wrocław 1845.
Kronika Halicko-Wołyńska (Kronika Romanowiczów), wyd. D. Dąbrowski, A. Jusupović, Monumenta Poloniae Historica, Nova series, t. 16, Kraków–Warszawa 2017.
Kronika Jana z Czarnkowa, wyd. J. Szlachtowski, Monumenta Poloniae Historica, t. 2, Lwów 1872.
Latopis kijowski, cz. 1, tłum. E. Goranin, Wrocław 1995.
Lites ac res gestae inter Polonos Ordinemque Cruciferorum, t. 1, wyd. I. Zakrzewski, Posnaniae 1890.
Lites ac res gestae inter Polonos Ordinemque Cruciferorum, t. 1, Causa Junivladislaviae et Brestiae-Cuiaviae anno 1320–1321 acta, wyd. H. Chłopocka, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
Magistri Rogeri Epistola in miserabile carmen super destructione regni Hungariae per Tartaros facta, tłum. i komentarz J.M. Bak, M. Rady, Central European Medieval Texts, 5, Budapest–New York 2010.
Magistri Vincentii dicti Kadłubek Chronica Polonorum, wyd. M. Plezia, Monumenta Poloniae Historica, Nova series, t. 11, Kraków 1994.
Monumenta Poloniae Vaticana, t. 3, wyd. J. Ptaśnik, Cracoviae 1914.
Petri de Dusburg Chronicon terrae Prussiae, wyd. M. Töppen, Lipsiae 1861.
Pommerellisches Urkundenbuch, wyd. M. Perlbach, Danzig 1882.
Powieść minionych lat, tłum. F. Sielicki, Wrocław–Warszawa–Kraków 1999.
Preussisches Urkundenbuch, t. 1–2, wyd. R. Philippi et al., Königsberg 1882–1939.
Rocznik górnośląski, wyd. A. Bielowski, Monumenta Poloniae Historica, t. 3, Lwów 1878.
Rocznik kapituły gnieźnieńskiej, wyd. B. Kürbis, Monumenta Poloniae Historica, Nova series, t. 6, Warszawa 1962.
Rocznik kapituły krakowskiej, wyd. Z. Kozłowska-Budkowa, Monumenta Poloniae Historica, Nova series, t. 5, Warszawa 1978.
Rocznik kapituły poznańskiej, wyd. B. Kürbis, Monumenta Poloniae Historica, Nova series, t. 6, Warszawa 1962.
Rocznik kujawski, wyd. A. Bielowski, Monumenta Poloniae Historica, t. 3, Lwów 1878.
Rocznik małopolski, wyd. A. Bielowski, Monumenta Poloniae Historica, t. 3, Lwów 1878.
Rocznik Sędziwoja, wyd. A. Bielowski, Monumenta Poloniae Historica, t. 2, Lwów 1872.
Rocznik Traski, wyd. A. Bielowski, Monumenta Poloniae Historica, t. 2, Lwów 1872.
Statuty Kazimierza Wielkiego, oprac. O. Balzer, z rękopisu pośmiertnego wyd. Z. Kaczmarczyk, M. Sczaniecki, S. Weyman, Poznań 1947.
Thomae archidiaconi Spalatensis Historia Salonitanorum atque Spalatinorum pontificum, wyd. łac. O. Perić, tłum. i komentarz D. Karbić, M. Matijević Sokol, J.R. Sweeney, Central European Medieval Texts, 4, Budapest–New York 2006.
Vetera Monumenta Historica Hungariam Sacram Illustrantia, t. 1, wyd. A. Theiner, Romae 1859.
Vetera Monumenta Poloniae et Lithuaniae, t. 1, wyd. A. Theiner, Romae 1860.
Volumina legum, t. 1, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1859.
Wigand von Marburg, Nowa kronika pruska, wyd. S. Zonenberg, K. Kwiatkowski, Toruń 2017.
Zbiór dokumentów małopolskich, t. 7, wyd. S. Kuraś, I. Sułkowska-Kuraś, Wrocław 1975.
Studies (Opracowania)
Abraham W., Sprawa Muskaty, Kraków 1893.
Althoff G., Satisfaction. Peculiarities of the Amicable Settlement of Conflicts in the Middle Ages, w: Ordering Medieval Society: Perspectives on Intellectual and Practical Modes of Shaping Social Relations, red. B. Jussen, Philadelphia 2001.
Arnold B., Medieval German Bishops and their Military Retinues in the Medieval Empire, „German History” 1989, 7, 2.
Arranz Guzmán A., Cuando el clérigo va a la Guerra: algunos ejemplos de obispos „peleadores”, w: Guerra y paz en la Edad Media, red. A. Arranz Guzmán, M. del Pilar Rábade Obradó, Ó. Villarroel Gonzáles, Madrid 2013.
de Ayala Martínez C., The Episcopate and Reconquest in the Times of Alfonso VII of Castile and León, w: Between Sword and Prayer Warfare and Medieval Clergy in Cultural Perspective, red. R. Kotecki, J. Maciejewski, J.S. Ott, Leiden–Boston 2018.
Bachrach D.S., Religion and the Conduct of War, c.300–c.1215, Woodbridge 2003.
Bagge S., From Viking Stronghold to Christian Kingdom: State Formation in Norway, c. 900–1350, Copenhagen 2010.
Baldwin J., The Government of Philip Augustus. Foundations of French Royal Power in the Middle Ages, Berkeley–Los Angeles–Oxford 1986.
Banaszkiewicz J., Potrójne zwycięstwo Mazowszan nad Pomorzanami – Gall II, 49 – czyli historyk między „rzeczywistością prawdziwą” a schematem porządkującym, w: Kultura średniowieczna i staropolska. Studia ofiarowane Aleksandrowi Gieysztorowi w pięćdziesiątą rocznicę pracy naukowej, red. D. Gawinowa et al., Warszawa 1991.
Banaszkiewicz J., Rocznik tzw. małopolski (minorycki) z początku XIV wieku – próba dookreślenia zabytku, w: Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski, t. 1, red. J. Banaszkiewicz, A. Dąbrówka, P. Węcowski, Warszawa 2018.
Barabás G., Thirtheenth Century Hungarian Prelates at War, w: Between Sword and Prayer Warfare and Medieval Clergy in Cultural Perspective, red. R. Kotecki, J. Maciejewski, J.S. Ott, Leiden–Boston 2018.
Baran-Kozłowski W., Arcybiskup gnieźnieński Henryk Kietlicz. Działalność kościelna i polityczna, Poznań 2005.
Barciak A., Biskup ołomuniecki Bruno z Schauenburga a Polska, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 1981, 36, 1.
Benson R.L., The Obligations of Bishops with „Regalia”: Canonistic Views from Gratian to the Early Fifteenth Century, w: Proceedings of the Second International Congress of Medieval Canon Law, red. S. Kuttner, J.J. Ryan, Città del Vaticano 1965.
Bieniak J., Geneza procesu polsko-krzyżackiego z 1339 roku, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Historia” 1990, 24, 204.
Bieniak J., List kanclerza kujawskiego do rady starego miasta Torunia ze stycznia 1331 roku, „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie. Seria A, Historia” 1978.
Bieniak J., Polityczne okoliczności śmierci księcia Leszka Białego, w: Gąsawa w pamięci historycznej. W związku z 620. rocznicą lokacji miasta, red. D. Karczewski, Inowrocław 2009.
Bieniak J., Wielkopolska, Kujawy, ziemie łęczycka i sieradzka wobec problemu zjednoczenia państwowego w latach 1300–1306, wyd. 2, Wodzisław Śląski 2011.
Bogacki M., Przemiany w wojskowości polskiej od połowy X wieku do 1138 roku. Kształt i organizacja armii, Toruń 2007.
Bührer-Thiery G., Des évêques sur la frontiére. Christianisation et sociétés de frontiére sur les marches du monde germanique aux Xe–XIe siècle, „Questiones Maedii Aevii Novae” 16, 2011.
Dąbrowski D., Król Rusi Daniel Romanowicz. O ruskiej rodzinie książęcej, społeczeństwie i kulturze w XIII w., Kraków 2016.
Dąbrowski J., Obowiązek obrony kraju w XI–XIII wieku, „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności” 1951, 52, 10.
Dennis C., „De clericis qui pugnaverunt, aut pugnandi gratia armati fuerunt”. Bishop Geoffrey of Coutances (1048–1093) and Clerical Participation in the Battle of Hastings, w: Between Sword and Prayer. Warfare and Medieval Clergy in Cultural Perspective, red. R. Kotecki, J. Maciejewski, J.S. Ott, Leiden–Boston 2018.
Deptuła C., Biskup i władca. Z problematyki ideologii państwowej i świadomości narodowej polskiego średniowiecza, „Więź” 1968, 11, 9.
Dorronzoro Ramírez P., The Aragonese Episcopate and the Military Campaigns of Alfonso I the Battler against Iberian Muslim, w: Between Sword and Prayer. Warfare and Medieval Clergy in Cultural Perspective, red. R. Kotecki, J. Maciejewski, J.S. Ott, Leiden–Boston 2018.
Dowiat J., Kilka uwag o słownictwie Galla Anonima w związku z zagadnieniem organizacji sił zbrojnych za Bolesława Krzywoustego, „Kwartalnik Historyczny” 1959, 66, 1.
Drelicharz W., Annalistyka małopolska XIII–XV wieku. Kierunki rozwoju roczników kompilowanych, Kraków 2003.
Duggan L.G., Armsbearing and the Clergy in the History and Canon Law of Western Christianity, Woodbridge 2013.
Dygo M., Początki i budowa władztwa zakonu krzyżackiego (1226–1309), w: Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Władza i społeczeństwo, red. M. Biskup, R. Czaja, Warszawa 2008.
Friedberg M., Klientela świecka biskupa krakowskiego w w. XII–XIV. Ze studiów nad organizacją społeczeństwa w Polsce średniowiecznej, Kraków 1938.
Gajek J.S., Teodozjusz Grek i jego „Słowo o wierze chrześcijańskiej i łacińskiej”, w: Teologia i kultura duchowa starej Rusi, red. W. Hryniewicz, J.S. Gajek, Lublin 1993.
Gawlas S., Człowiek uwikłany w wielkie procesy – przykład Muskaty, w: Człowiek w społeczeństwie średniowiecznym, red. R. Michałowski et al., Warszawa 1997.
Gawlas S., O kształt zjednoczonego królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza społecznoustrojowej odrębności Polski, Warszawa 1996.
Gawron J., Czarna legenda biskupa krakowskiego Pawła z Przemankowa, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia” 2016, 71.
Gerrard D., The Church at War: The Military Activities of Bishops, Abbots, and Other Clergy in England, c. 900–1200, Abingdon–New York 2016.
Ginter K., Udział szlachty polskiej w pospolitym ruszeniu w XIV i XV wieku. Aspekty prawne i stan faktyczny, Kraków 2008.
Gładysz M., Zapomniani krzyżowcy. Polska wobec ruchu krucjatowego w XII–XIII wieku, Warszawa 2002.
Górski S., Biskupi i krzyże. Tak zwany epizod szczeciński krucjaty połabskiej (1147) w relacji Wincentego z Pragi, „Zapiski Historyczne” 2018, 83, 3.
Grabski A.F., Polska sztuka wojenna w okresie wczesnofeudalnym, Warszawa 1959.
Graff T., Episkopat monarchii jagiellońskiej w dobie soborów powszechnych XV wieku, Kraków 2008.
von Güttner Sporzyński D., Poland, Holy War, and the Piast Monarchy (1100–1230), Turnhout 2014.
Hamilton S., Church and People in the Medieval West, 900–1200, London 2013.
Hoffmann H., Der König und seine Bischöfe in Frankreich und im Deutschen Reich 936–1060, w: Bischof Burchard von Worms 1000–1025, red. W. Hartmann, Mainz 2000.
Hoffmann P., Heinrich von Würben, Bischof von Breslau, Breslau 1904.
Holtzmann W., Krone und Kirche in Norwegen im 12. Jahrhundert (Englische Analekten III), „Deutsches Archiv für Geschichte des Mittelalters” 1938, 2.
Jasiński T., Trzy nieznane oryginalne bulle Grzegorza IX dotyczące misji pruskiej z lat 1232–1234, „Zapiski Historyczne” 1988, 53, 3–4.
Jasiński T., Stosunki śląsko-pruskie i śląsko-krzyżackie w pierwszej połowie XIII w, w: „Ars historica”. Prace z dziejów powszechnych i Polski, red. M. Biskup, H. Łowmiański, Poznań 1976.
Jensen K.V., Bishops on Crusade, w: Dominus Episcopus. Medieval Bishops Between Diocese and Court, red. A.J. Lappin, E. Balzamo, Stockholm 2018.
Jusupović A., Pieczętnik a tysięcznik. Kariera Cyryla pieczętnika, późniejszego metropolity w XIII-wiecznej Rusi, „Przegląd Wschodni” 2017, 14, 3.
Karasiewicz W., Paweł z Przemankowa biskup krakowski 1266–1292, „Nasza Przeszłość” 1956, 9.
Kętrzyński S., Zarys nauki o dokumencie polskim wieków średnich, Warszawa 1934.
Komaniecka M., Działalność polityczna arcybiskupa Janisława, „Nasza Przeszłość” 2005, 103.
Kotecki R., Aleksander z Malonne – „persona mixta”. Wojowniczy biskup na krańcach chrześcijańskiego świata i jego kronikarski portret, „Studia Źródłoznawcze” 2017, 55.
Kotecki R., Lions and Lambs, Wolves and Pastors of the Flock: Portraying Military Activity of Bishops in Twelfth-Century Poland, w: Between Sword and Prayer. Warfare and Medieval Clergy in Cultural Perspective, red. R. Kotecki, J. Maciejewski, J.S. Ott, Leiden–Boston 2018.
Kotecki R., Ordynariusz płocki Szymon w Gallowej narracji o bitwie Mazowszan z Pomorzanami, w: Ecclesia et bellum. Kościół wobec wojny i zaangażowania militarnego duchowieństwa w wiekach średnich, red. R. Kotecki, J. Maciejewski, Bydgoszcz 2016.
Kotecki R., With the Sword of Prayer, or How Medieval Bishop Should Fight, „Quaestiones Medii Aevi Novae” 2016, 21.
Kotecki R., Maciejewski J., Writing Episcopal Courage in Twelfth-Century Poland: Gallus Anonymous and Master Vincentius, w: In the Hands of God’s Servants’ III: The Power of the Bishop and the Problem of Personality, red. P.R. Coss et al., Turnhout 2020.
Kucharski W., „Beatus Ceslaus natione Polonus”. Dzieje kultu błogosławionego Czesława, Kraków 2012.
Kuczyński S.M., Polskie siły zbrojne za Kazimierza Wielkiego i Andegawenów, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1965, 11, 2.
Kuczyński S.M., Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409–1411, Warszawa 1980.
Kurtyka J., Odrodzone królestwo. Monarchia Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego w świetle nowszych badań, Kraków 2001.
Kürbis B., „Pollexianorum cervicosa feritas”. Dzikość i barbarzyństwo w opinii Mistrza Wincentego, w: Słowianie w dziejach Europy, red. J. Ochmański, Poznań 1974.
Kwiatkowski S., Powstanie i kształtowanie się chrześcijańskiej mentalności religijnej w Polsce do końca XIII w., Warszawa 1980.
Labuda G., O katalogach biskupów krakowskich przed Długoszem, „Studia Źródłoznawcze” 1983, 27.
Labuda G., Zaginiona kronika w „Rocznikach” Jana Długosza, Poznań 1983.
Libor J., Václav II. Král na stříbrném trůnu 1283–1305, Praha 2015.
Lichończak-Nurek G., Wojciech herbu Jastrzębiec, arcybiskup i mąż stanu (ok. 1362–1436), Kraków 1996.
Lincoln K.C., Beating Swords into Croziers: Warrior Bishops in the Kingdom of Castile, c. 1158–1214, „Journal of Medieval History” 2017, 44, 1.
Lund N., The Military Obligations of the Danish Church in the High Middle Ages, w: The Medieval Way of War: Studies in Medieval Military History in Honor of Bernard S. Bachrach, red. G.I. Halfond, Farnham–Burlington 2015.
Łaguna S., Dwie elekcje, [1878], w: Pisma Stosława Łaguny, wyd. J. Bieliński, Warszawa 1915.
Maciejewski J., A Bishop Defends His City or Master Vincentius’s Troubles with the Military Activity of His Superior, w: Between Sword and Prayer Warfare and Medieval Clergy in Cultural Perspective, red. R. Kotecki, J. Maciejewski, J.S. Ott, Leiden–Boston 2018.
Maciejewski J., Biskup krakowski Pełka a bitwa nad Mozgawą w 1195 roku, „Kwartalnik Historyczny” 2018, 124, 3.
Maciejewski J., Episkopat polski doby dzielnicowej 1180–1320, Kraków–Bydgoszcz 2003.
Maciejewski J., Las jako miejsce schronienia w zeznaniach świadków procesu polsko-krzyżackiego w roku 1339, w: II Ogólnopolska Konferencja „Las w kulturze polskiej”: materiały konferencyjne, red. W. Łysiak, Poznań 2002.
Maciejewski J., Making War and Enormities: Violence within the Church in Diocese of Cracow at the Beginning of 14th Century, w: Ecclesia et Violentia: Violence against the Church and Violence within the Church in the Middle Ages, red. R. Kotecki, J. Maciejewski, Newcastle upon Tyne 2014.
Maciejewski J., Memory of Militant Bishops of Płock in the Writings of John Długosz, w: Christianity and War in Medieval East Central Europe and Scandinavia, red. R. Kotecki, C. Selch Jensen, S. Bennett, Leeds 2021.
Maleczyński K., Studya nad dyplomami i kancelarią Odonica i Laskonogiego 1202–1239, Lwów 1928.
Matuszewski J., Immunitet ekonomiczny w dobrach kościoła w Polsce do 1381 roku, Poznań 1936.
Manthey J., Średniowieczne duszpasterstwo wojskowe, „Duszpasterz Polski Zagranicą” 1958, 9, 3.
Mika N., Udział książąt śląskich w wydarzeniach w Gąsawie w 1227 roku, w: Gąsawa w pamięci historycznej. W związku z 620. rocznicą lokacji miasta, red. D. Karczewski, Inowrocław 2009.
Mosingiewicz K., Chorągwie rodowe i ich dowódcy w bitwie pod Grunwaldem, w: Prace z dziejów państwa i zakonu krzyżackiego, red. A. Czacharowski, Toruń 1984.
Nakashian C.M., Warrior Churchmen of Medieval England 1000–1250. Theory and Reality, Woodbridge 2016.
Nelson J., Politics and Ritual in Early Medieval Europe, London 1986.
Nemerkényi E., The Representation of the Bishops in the Institutio of King Stephen of Hungary, „Acta Classica Universitatis Scientiarum Debrecenensis” 2001, 37.
Niwiński M., Biskup krakowski Bodzanta i Kazimierz Wielki, „Collectanea Theologica” 1936, 17, 1–2.
Nowacki B., Czeskie roszczenia do korony w Polsce w latach 1290–1335, Poznań 1987.
Nowacki B., Przemysł II. Odnowiciel Korony Polskiej (1257–1296), Kraków 2017.
Nowak E., Rys dziejów duszpasterstwa wojskowego w Polsce 968–1831, Warszawa 1932.
Nowakowski T., Jan Długosz jako kronikarz dziejów piastowskiego Mazowsza (do początku XV w.) w: Dziedzictwo książąt mazowieckich. Stan badań i postulaty badawcze, red. J. Grabowski, R. Mroczek, P. Mrozowski, Warszawa 2017.
Ożóg K., Intelektualiści w służbie Królestwa Polskiego w latach 1306–1382, Kraków 1995.
Pauk M.R., Wółkiewicz E., „Ministri enim altaris ministri curie facti sunt”. Ottońsko-salicki „system” Kościoła Rzeszy i jego oddziaływanie w Europie Środkowej XI–XII wieku, w: Kościół w monarchiach Przemyślidów i Piastów, red. J. Dobosz, Poznań 2009.
Paul M.C., Secular Power and the Archbishops of Novgorod Before the Muscovite Conquest, „Kritika: Explorations in Russian and Eurasian History” 2007, 8, 2.
Perron A., Saxo Grammaticus’s Heroic Chastity: A Model of Clerical Celibacy and Masculinity in Medieval Scandinavia, w: Negotiating Clerical Identities. Priests, Monks and Masculinity in the Middle Ages, red. J.D. Thibodeaux, Genders and sexualities in history, Basingstoke–New York 2010.
Pietras T., „Krwawy wilk z pastorałem”. Biskup krakowski Jan zwany Muskatą, Warszawa 2001.
Pintér J.Z., Tatárok és magyarok (1241–1242), „Hadtörténelmi Közlemények” 2005, 118, 3.
Ptak J., Co Jan Długosz mógł wiedzieć o bitwie rozegranej w 1205 roku pod Zawichostem?, w: Ecclesia – Cultura – Potestas. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa, red. P. Kras et al., Kraków 2006.
Ptak J., Duszpasterstwo rycerstwa polskiego w epoce Piastów i Jagiellonów, w: Historia duszpasterstwa wojskowego na ziemiach polskich, red. J. Ziółek, Lublin 2004.
Ptak J., Zanim wyruszyli na wroga… Religijne przygotowanie do walki zbrojnej w średniowiecznej Polsce, „Teka Komisji Historycznej. Oddział Lubelski PAN” 2014, 11.
Reilly F., The Kingdom of León-Castilla Under King Alfonso VII, 1126–1157, Philadelphia 1998.
Reuter T., „Episcopi cum militia sua”. The Prelate as Warrior in the Early Staufer Era, w: Warriors and Churchmen in the High Middle Ages. Essays presented to Karl Leyser, red. T. Reuter, London–Rio Grande 1992.
Reuter T., The „Imperial Church System” of the Ottonian and Salian Rulers: A Reconsideration, „Journal of Ecclesiastical History” 1982, 33, 3.
Russell F.H., The Just War in the Middle Ages, Cambridge 1975.
Rybarski A., Udział Toporczyków w uwięzieniu biskupa krakowskiego, „Kwartalnik Historyczny” 1912, 26.
Schild S., Bishops in the Service of the Staufen and the Plantagenets, w: Staufen and Plantagenets. The Empires in Comparision, red. A. Plassmann, D. Büschken, Bonn 2018.
Silnicki T., Arcybiskup Mikołaj Trąba, Warszawa 1954.
Słupecki L.P., Bitwa pod Zawichostem 19 czerwca 1205, w: Szkice zawichojskie, red. T. Dunin-Wąsowicz, S. Tabaczyński, Zawichost 1999.
Słupecki L.P., Bitwa pod Zawichostem, niedziela 19 czerwca 1205, w: Zawichost we wczesnym średniowieczu, red. S. Tabaczyński, D. Wyczółkowski, współpr. D. Cyngot, Warszawa 2018.
Smolka S., Mieszko Stary i jego wiek, Kraków 1881 (cyt. wyd. Kraków 2009).
Sot M., Des évêques á la guerre (VIIIe–XIIIe ciècle), w: Guerre et société (IXe –XIIIe siècle), red. J.-C. Chenyet, D. Barthelemy, Paris 2011.
Sójka J., Posługi duszpasterskie przy wojskach polskich w wiekach średnich, w: Studia z dziejów feudalizmu, red. S.M. Zajączkowski, Łódź 1994.
Spież J.A., Średniowieczne świadectwa życia i kultu błogosławionego Czesława, w: Dominikanie w środkowej Europie w XIII–XV wieku. Aktywność duszpasterska i kultura intelektualna, red. J. Kłoczowski, J.A. Spież, Poznań 2002.
Spurgjasz K., Modlitwy o zwycięstwo w kościołach polskich w 1443 roku, w: Wojna a religia w średniowieczu, red. M. Zapiór, Kraków 2009.
Sroka S., Z dziejów stosunków polsko-węgierskich w późnym średniowieczu: szkice, Kraków 1995.
Stöckel J.-P., Reichbischöfe und Reichheerfahrt unter Friedrich I. Barbarossa, w: Keiser Friedrich Barbarossa. Landesaubau – Aspekte seiner Politik – Wirkung, red. E. Engel, B. Töpfel, Weimar 1994.
Sułkowska-Kuraś I., Dokumenty królewskie i ich funkcja w państwie polskim za Andegawenów i pierwszych Jagiellonów, Warszawa 1977.
Sułkowska-Kuraś I., Polska kancelaria królewska w latach 1447–1506, Wrocław 1967.
Szybkowski S., Duchowni „panowie chorągiewni” podczas letniej wyprawy na Prusy w 1410 r., w: Kościół i społeczeństwo. Studia nad obiegiem informacji i konfliktami zbrojnymi w dawnych i nowych wiekach, red. J. Grabowski, Warszawa 2012.
Śliwiński B., O charakterze zjazdu gąsawskiego i rzekomo mającej tam miejsce bitwie, „Studia z Dziejów Średniowiecza” 2015, 19.
Śliwiński B., Pomorze Wschodnie w okresie rządów księcia polskiego Władysława Łokietka w latach 1306–1309, Gdańsk 2003.
Taylor L., Bishops, War and Canon Law. The Military Activities of Prelates in High Medieval Norway, „Scandinavian Journal of History” 2020, 45, 3.
Tęgowski J., Kanclerz kujawski Jarosław Bogoria i jego stosunki z Galhardem de Carceribus, w: Personae, colligationes, facta, red. J. Bieniak et al., Toruń [1991].
Tomaszek M., Modlitwa i łzy bronią biskupa. Pasterze polskiego Kościoła a walka orężna w ujęciu Wincentego Kadłubka, „Roczniki Historyczne” 2005, 71.
Umiński J., Arcybiskup Wincenty z Niałka, następca Henryka, zw. Kietliczem, w: Księga pamiątkowa ku czci Władysława Abrahama, Lwów 1931.
Vetulani A., Przenikanie zasad powszechnego prawa kanonicznego i prawa rzymskiego do piastowskiej Polski, w: A. Vetulani, Z badań nad kulturą prawniczą w Polsce piastowskiej, Wrocław 1976.
Winroth A., „Decretum Gratiani” and Eystein’s „Canones Nidrosienses”, w: Archbishop Eystein as Legislator: The European Connection, red. T. Iversen, Trondheim 2011.
Wojciechowski L., Wyprawy łupieskie w słowiańszczyźnie zachodniej w X–XII w, „Roczniki Humanistyczne” 1983, 31, 2.
Wybranowski D., Przydatność źródeł zachodniopomorskich z XII–XIII wieku w badaniach nad dziejami wojen i wojskowością średniowiecza, w: Formuła – Archetyp – Konwencja w źródle historycznym, red. A. Górak, K. Skupieński, Lublin 2006.
Wyrozumski J., Kościół i społeczeństwo polskie w świetle bulli papieża Innocentego III, w: Człowiek w społeczeństwie średniowiecznym, red. R. Michałowski et al., Warszawa 1997.
Zajączkowski S., Polska a Zakon Krzyżacki w ostatnich latach Władysława Łokietka, Lwów 1929.
Zdanek M., „Zaginiona kronika dominikańska” z XIII wieku. Próba nowego spojrzenia, w: Fontes et historia. Prace dedykowane Antoniemu Gąsiorowskiemu, red. T. Jurek, I. Skierska, Poznań 2007.
Žemlička J., Jindřich Zdík, Biskup, dyplomat, a organizator, w: Jindřich Zdík (1126–1150). Olomoucký biskup uprostřed Evropy, red. J. Hrbáčová, Olomouc 2009.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2021.51.63-101
Data publikacji: 2021-06-30 10:48:52
Data złożenia artykułu: 2019-12-31 13:25:40
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Jacek Maciejewski
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.