Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Między zasadami rynku a bezpieczeństwem państwa: Ład gospodarczy w międzywojennej Polsce w warunkach systemu autorytarnego (1926–1939)
Streszczenie w języku polskim
Artykuł jest analizą poglądów politycznych na gospodarkę decydujących o koncepcjach polityki gospodarczej, realizowanej w Polsce międzywojennej przez obóz piłsudczykowski – obóz autorytarny rządzący w tym państwie w latach 1926–1939. Dokonano analizy śladów i świadectw myśli politycznych, czyli źródeł wytworzonych przez polityków tej formacji politycznej oraz opisów podjętych wówczas decyzji. Przedmiotem zainteresowania były regulacje własnościowe, które miały nie tylko kontekst ekonomiczny, lecz przede wszystkim polityczny. Zbadano polityczne podstawy decyzji ekonomicznych podejmowanych przez dyktatora Józefa Piłsudskiego i jego współpracowników oraz następców, a także recepcję ówczesnych teorii ekonomicznych. W czasie przejęcia władzy zwolennicy nie uzasadniali zamachu stanu za pomocą argumentów ekonomicznych, mimo, iż sytuacja w gospodarce nosiła znamiona kryzysowej. Dopiero po zamachu opracowano postulowany ład własnościowy, w tym zakres i zasięg zmian w porządku gospodarczym.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Archival sources
Archiwum Akt Nowych:
Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem. Sekretariat Generalny i Klub Parlamentarny w Warszawie, ref. no. 3.
Obóz Zjednoczenia Narodowego. Centrala w Warszawie, ref. no. 23, 26.
Prezydium Rady Ministrów w Warszawie, ref. no. 491.
Printed sources
Bieżące zagadnienia polityki gospodarczej, vol. 1, Prace Komisji Opiniodawczej (przemysłowej) przy Prezesie Komitetu Ekonomicznego Ministrów, Warszawa 1927.
Bieżące zagadnienia polityki gospodarczej, vol. 4, Sprawozdanie z działalności Komisji Opiniodawczej Pracy przy Prezesie KEM za okres od dnia 17 XI 1926 r. do dnia 1 VII 1928 r., Warszawa 1928.
Deklaracja ideowo-polityczna szefa Obozu Zjednoczenia Narodowego Adama Koca i przemówienia przewodniczącego organizacji wiejskiej Obozu Zjednoczenia Narodowego Andrzeja Galicy, Warszawa 1937.
Inwestycje, kredyty, konsumpcja, eksport, żegluga: Obrady gospodarcze w dn. 22 i 23 lutego 1928, Warszawa 1928.
Jan Bobrzyński o kwestiach ustrojowych Drugiej Rzeczypospolitej, ed. E. Czapiewski, Warszawa 1998.
Klarner C., Drogi sanacji gospodarczej: Mowy ministra skarbu Czesława Klarnera wygłoszone w sejmie w dniu 22 czerwca 1926 r., w senacie w dniu 30 czerwca 1926 r., Warszawa 1926.
Konfederacja Ludzi Pracy (Projekt), Warszawa 1924.
Krzyżanowski A., Polityka i gospodarstwo: Pisma pomniejsze oraz przemówienia 1920–1931, Kraków 1931.
Kwiatkowski E., Prawo zwycięstwa: Odczyt, wygłoszony w Poznaniu 26 maja r. 1929., Warszawa 1929.
Kwiatkowski E., Tendencje i postulaty rozwoju gospodarczego Polski: Referat, wygłoszony na kongresie Izb Przemysłowo-Handlowych we Lwowie w dn. 3 września 1930 r., Warszawa 1930.
Materiały odnoszące się do działalności Rządu w czasie od 15 maja 1926 roku do 31 grudnia 1927: Sprawozdania ministerstw, Warszawa 1928.
Na froncie gospodarczym: W dziesiątą rocznicę odzyskania niepodległości. 1918. 11 XI 1928, Warszawa 1928.
Narady gospodarcze Rządu z Delegatami Izb Przemysłowo-Handlowych w dniu 7 i 8 października 1929 r., Warszawa 1929.
Staniewicz W., Dwa lata dalszej pracy nad przebudową ustroju rolnego w Polsce (1928–1929), Warszawa 1930.
Staniewicz W., O program agrarny w Polsce i jego wykonanie: Mowy i przemówienia (1926–1928), Warszawa 1928.
Staniewicz W., Przebudowa ustroju rolnego w Polsce: Przemówienie na Radzie Głównej Naprawy Ustroju Rolnego w Warszawie 31. stycznia – 1928 r., Warszawa 1928.
Staniewicz W., Przemówienie Ministra Reform Rolnych… na 14 posiedzeniu Sejmu w dn. 1 czerwca 1928 r., Warszawa 1928.
Uprzemysłowienie Polski. Tezy Rady Naczelnej OZN uchwalone w dniach 28-29 lutego i 1 marca 1939 r., Warszawa 1939.
Zagadnienie etatyzmu w Polsce: Stenogramy przemówień wygłoszonych na zebraniu u posła Janusza Radziwiłła w dniach 12 grudnia 1928 r. i 10 stycznia 1929 r., Warszawa 1929.
Zjazd działaczy gospodarczych i społecznych zwołany przez BBWR. Warszawa, 18, 19 i 20 V 1933 r., Warszawa 1933.
Press
b.ł., Cuius regio – eius religio, ‘Gazeta Polska’ 29 October 1935, 300.
Doktryna i życie, ‘Gazeta Polska’ 22 April 1932, 111.
Fabierkiewicz W., Interwencjonizm państwowy, ‘Gazeta Polska’ 8 January 1932, 8.
Fabierkiewicz W., Wytyczne najbliższej przyszłości gospodarczej, ‘Gazeta Polska’ 7 November 1931, 304.
Matuszewski I., Powszechna solidarność gospodarcza, ‘Gazeta Polska’ 28 August 1930, 236.
Podwójny obowiązek, ‘Gazeta Polska’ 14 April 1935, 104.
Polityka i ekonomia, ‘Gazeta Polska’ 29 December 1938, 356.
Poniatowski J., Polityka gospodarcza wobec koniunktury, ‘Gospodarka Narodowa’ 1931, 6.
Poniatowski J., Przeciąć hamulce!, ‘Gazeta Narodowa’ 1934, 12.
Postępy interwencjonizmu, ‘Gazeta Polska’ 1 August 1936, 213.
[Przemówienie Bogusława Miedzińskiego w sejmowej komisji budżetowej z 8 II 1936 roku], ‘Gazeta Polska’ 9 February 1936, 40.
Rose A., Możliwości naprawy ustroju rolnego za pomocą ustawodawstwa, ‘Przemysł i Handel’ 15 December 1928, 51.
Rose A., Na progu nowego roku, ‘Gazeta Polska’ 5 January 1932, 5.
Rose A., Wobec możliwości zmiany międzynarodowej polityki gospodarczej, ‘Przemysł i Handel’ 13 August 1932, 33.
Rose A., Wytyczne polityki europejskich państw rolniczych po 1932 r., ‘Przemysł i Handel’ 2 January 1932, 1.
Stpiczyński W., My, piłsudczycy, ‘Głos Prawdy’ 7 November 1926, 166.
Wytyczne programu gospodarczego rządu: Mowa min. E. Kwiatkowskiego, wygłoszona w dn. 8 b.m., ‘Dzień Polski’ 11 May 1930, 127.
Zawadzki W.M., Zagadnienia państw rolnych Europy Środkowej i Wschodniej, ‘Przemysł i Handel’ 27 August 1932, 35.
Zdarzenia i poglądy, ‘Gospodarka Narodowa’ 1934, 3.
Zjazd Działaczy Gospodarczych i Społecznych, ‘Gazeta Polska’ 20 May 1933, 138.
Studies
Battaglia R., Dobrobyt społeczeństwa a wychowanie, Warszawa 1932.
Battaglia R., O programie gospodarczym Polski oraz o warunkach rozwoju poszczególnych gałęzi wytwórczości, Warszawa 1927.
Ciepielewski J., Polityka agrarna rządu polskiego w latach 1929–1935, Warszawa 1968.
Drozdowski M.M., O myśli politycznej piłsudczyków polemicznie, ‘Dzieje Najnowsze’ 1969, 2.
Drozdowski M.M., Polityka rolna rządu polskiego w latach 1936–39, ‘Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego’ 1959, 1.
Drozdowski M.M., Stefan Starzyński prezydent Warszawy, Warszawa 1980.
Dziewulski K., Spór o etatyzm. Dyskusja wokół sektora państwowego w Polsce międzywojennej 1919–1939, Warszawa 1981.
Faryś J., Myśl gospodarcza piłsudczyków 1926–1935, ‘Szczecińskie Studia Historyczne’ 1987, 1.
Gołębiowski J., Spór o etatyzm wewnątrz obozu sanacyjnego w latach 1926–1939, Kraków 1978.
Grzybowski K., Pięćdziesiąt lat 1918–1968, Kraków 1977.
Jabłonowski M., Z dziejów gospodarczych Polski lat 1918–1939, Warszawa 1992.
Klarner C., Przemysł i handel w pierwszym dziesięcioleciu niepodległości Polski, Warszawa 1929.
Kofman J., Nacjonalizm gospodarczy – szansa czy bariera rozwoju: Przypadek Europy Środkowo-Wschodniej w okresie międzywojennym, Warszawa 1992.
Kowalik T., Historia ekonomii w Polsce 1864–1950, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992.
Landau Z., Plan stabilizacji 1927–1930: Geneza, założenia, wyniki, Warszawa 1969.
Landau Z., Władysław Zawadzki (1885–1939): Ekonomista – polityk – minister skarbu, ‘Przegląd Historyczny’ 1980, 4.
Leczyk M., Oblicze społeczno-polityczne Drugiej Rzeczypospoliteji, Warszawa 1988.
Lityńska A., Polska myśl ekonomiczna okresu międzywojennego, Kraków 1995.
Łapa M., Modernizacja państwa: Polska polityka gospodarcza 1926–1929, Łódź 2002.
Łapa M., Polityka stabilizacyjna w gospodarce polskiej po przewrocie majowym (15 May – 30 September 1926 r.)., ‘Acta Universitatis Lodzensis. Folia Historica’ 1998, 61.
Majchrowski J.M., Silni – zwarci – gotowi: Myśl polityczna Obozu Zjednoczenia Narodowego, Warszawa 1985.
Makowski W., My i wy, Warszawa 1938.
Nowak M., Włudyka T., Rynek kredytowy w Drugiej Rzeczypospolitej, Kraków 1992.
Nowicki W., Polska myśl ekonomiczno-rolnicza w latach 1918–1939, in: Zarys polskiej myśli ekonomiczno-rolniczej do drugiej wojny światowej, ed. A. Żabko-Potopowicz, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973.
Okoniewska B., Gospodarka liberalna czy etatystyczna? Dyskusje o modelu gospodarczym Polski międzywojennej, ‘Dzieje Najnowsze’ 1993, 4.
Piasecki J., O gospodarce planowej, Warszawa 1938.
Pięć lat na froncie gospodarczym 1926–1931, Warszawa 1931.
Rakowski J., Ideologia gospodarcza epoki Józefa Piłsudskiego, ‘Niepodległość’ 1948, 1.
Roszkowski W., Etatyzm przemysłowy w Polsce w latach kryzysu 1929–1935, ‘Przegląd Historyczny’ 1972, 1.
Roszkowski W., Gospodarcza rola większej prywatnej własności ziemskiej w Polsce 1918–1939, Warszawa 1986.
Rothschild J., Marshal Józef Piłsudski on State (Society Dialectics in Restored Interwar Poland, in: Poland between the Wars: 1918–1939: A collection of Papers and Discussions from the Conference “Poland between the Wars: 1918–1939” held in Bloomington, Indiana, February 21–23, 1985. A Publication of the Indiana University Polish Studies Center, Bloomington, ed. T. Wiles, Indiana 1989.
Zagóra-Jonszta U., Spory o model gospodarki Drugiej Rzeczypospolitej. (Problemy etatyzmu, planowania i kartelizacji), Katowice 1991.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2020.49.403-423
Data publikacji: 2020-12-21 13:06:07
Data złożenia artykułu: 2020-02-03 17:25:29
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Waldemar Paruch
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.