Odzyskanie niepodległości w świetle prowincjalnej prasy jidysz. Listopad 1918 r. na łamach dziennika „Lubliner Tugblat”

Adam Kopciowski

Streszczenie w języku polskim


Celem artykułu jest przybliżenie stosunku prowincjonalnej prasy jidysz (na przykładzie lubelskiego dziennika „Lubliner Tugblat”) wobec odzyskania niepodległości i kształtowania się polskiej państwowości w listopadzie 1918 r. Omówiono w nim osobno warstwę informacyjną tytułowej gazety (ukierunkowaną głównie na wydarzenia o charakterze lokalnym) oraz jej publicystykę (dotyczącą niemal wyłącznie spraw ogólnopolskich). Dziennik relacjonował poszczególne etapy odzyskiwania niepodległości z perspektywy wybitnie żydowskiej, koncentrując się przede wszystkim na sprawach związanych z kwestiami bezpieczeństwa, przetaczającą się przez kraj kolektywną przemocą antyżydowską, a także rolą i miejscem społeczności żydowskiej w odrodzonym państwie. Stosunek gazety do wydarzeń z listopada 1918 r. przeszedł trzy wyraźne fazy: rozpoznania, walki i rozczarowania, jednak stałym wyznacznikiem jej narracji było zaczerpnięte z ideologii folkistowskiej przekonanie, że Żydzi stanowią odrębny, realizujący samodzielną politykę naród, oczekujący od nowopowstałego państwa zapewnienia mu równych praw, a w dalszej perspektywie przyznania autonomii narodowo-kulturalnej.


Słowa kluczowe


Odzyskanie niepodległości; Żydzi; prasa jidysz; „Lubliner Tugblat”; folkizm

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


„Głos Lubelski” 1918.

„Lubliner Tugblat” 1918.

„Ziemia Lubelska” 1918.

Danielewicz J., Walki klasowe i narodowo-wyzwoleńcze w Polsce w latach 1918–1923, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia” 1978, 14.

Dubnov S., Nationalism and History, Philadelphia 1958.

Fishman D.E., Rise of Modern Yiddish Culture, Pittsburgh 2005.

Golczewski F., Polnisch-Jüdische Beziehungen 1881–1922. Eine Studie zur Geschichte des Antisemitismus in Osteuropa, Wiesbaden 1981.

Grabski A., Grudka P., Polska i żydowska lewica wobec odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku, w: Żydzi i Polacy w okresie walk o niepodległość 1914–1920. Materiały z sesji towarzyszącej wystawie „Żyd, Polak, legionista 1914–1920” w Muzeum Historii Żydów Polskich, red. H. Węgrzynek, Warszawa 2015.

Horovits E., „Lubliner Tugblat”, w: Di yidishe prese vos iz geven, red. D. Flinker, M. Tsanin, Sz. Rozenfeld, Tel Aviv 1975.

Kopciowski A., Inteligencja żydowska na łamach prowincjonalnej prasy jidysz na przykładzie „Lubliner Tugblat” (1918–1939), w: Elita narodu czy biurokratyczna kasta? Problematyka inteligencji na łamach prasy w Polsce od końca XIX stulecia do 1939 roku, red. E. Maj, M. Wichmanowski, Lublin 2012.

Kopciowski A., Wos hert zich in der prowinc? Prasa żydowska na Lubelszczyźnie i jej największy dziennik „Lubliner Tugblat”, Lublin 2015.

Landau-Czajka A., Odrodzona Polska czy odrodzona ojczyzna? Odzyskanie niepodległości w świetle polskojęzycznej prasy żydowskiej 1918–1920, „Dzieje Najnowsze” 2011, 43, 3.

Landau-Czajka A., Polska to nie oni. Polska i Polacy w polskojęzycznej prasie żydowskiej II Rzeczypospolitej, Warszawa 2015.

Lisek J., „Tu, na tym skrzyżowaniu historii ludzkości zaczyna się rola kobiety”. Polska niepodległość a działalność żydowskich feministek i poetek jidysz, „Teksty Drugie” 2019, 3.

Mełamed W., Żydzi lwowscy wobec problemu niepodległości Polski (1918–1928), w: Niepodległość Polski w 1918 roku a procesy państwowotwórcze w Europie Środkowo-Wschodniej, red. Z. Mańkowski, Lublin 1996.

Mendyka M., Żydzi a niepodległość według przemyskiej prasy doby I wojny światowej, w: Prowincja galicyjska wokół I wojny światowej. Konteksty, porównania, przykłady, red. T. Pudłocki, A.S. Więch, Przemyśl 2014.

Schramm T., Żydzi wobec odradzania się państwowości polskiej, w: Przełomy w historii. Przełomy w historii. XVI Powszechny Zjazd Historyków Polskich, Wrocław 15–18 września 1999 roku. Pamiętnik, t. 2, red. K. Ruchniewicz, J. Tyszkiewicz, W. Wrzesiński, Toruń 2000.

Sheyntukh Y., Reshime fun tsaytungen un tsaytszriftn aroysgegebn oyf yidish in Poyln tsvishn bayde velt milkhomes, Jerusalem 1986.

Stupnicki Shaul Itskhok, w: Leksikon fun der nayer yidisher literatur, red. E. Oyerbakh, I. Kharlash, M. Shtarkman, t. 6, New York 1965.

Weiser K., Jewish People, Yiddish Nation. Noah Prylucki and the Folkists in Poland, Toronto 2011.

Zieliński K., Żydzi polscy a niepodległość – nadzieje i obawy, „Res Historica” 2006, 22.

Żyndul J., Państwo w państwie? Autonomia narodowo-kulturalna w Europie Środkowowschodniej w XX wieku, Warszawa 2000.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2021.52.333-353
Data publikacji: 2021-12-28 16:34:12
Data złożenia artykułu: 2021-01-20 14:48:46


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1181
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 404

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2021 Adam Kopciowski

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.