Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Dialektyka historii i pamięci. Wokół postaci i pamiątek związanych z carem-królem Aleksandrem I (1777–1825)
Streszczenie w języku polskim
Na wielu przedmiotach związanych z Aleksandrem I i jego panowaniem jako władcy Królestwa Polskiego, na przedmiotach jubilerskich, medalach, ceramice, rycinach etc., przetrwały panegiryczne sentencje, motta, dewizy gloryfikujące jego osobę, wyrażające podziw dla jego dokonań jako „wskrzesiciela” Polski, dawcy pokoju i wolności, wyrażające żal po jego śmierci. W źródłach pisanych zachowały się wygłaszane na jego cześć laudacje, zanoszone przed tron deklaracje lojalności, uległości i pełnego poddania. Zdają się one budować odmienny obraz rzeczywistości Królestwa Polskiego, inny niż ten, jaki dla okresu zaborów niesie pamięć zbiorowa Polaków przypominająca o traumie anihilacji społeczeństwa i kultury pod carskim panowaniem. Nie mamy pewności, czy pochwalne teksty polskich poddanych cara głoszone na jego cześć są szczere czy jedynie deklaratywne, jednak fakt ich powstania w czasach niewoli wart jest bliższego poznania i refleksji.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Muzeum Narodowe w Krakowie:
nr inw. MNK III-min-71, MNK IV-Z-639, MNK VII – MdP – 243, MNK VII – MdP – 1646, MNK VII – MdP – 1828, MNK VII – MdP – 1838, MNK VII – MdP – 1845, MNK VII – MdP – 1751.
Muzeum Warszawy:
nr inw. MHW 91/Ph, MHW 93/Ph, MHW 94/Ph, MHW 195/Ph.
A. z Tyszkiewiczów Potocka-Wąsowiczowa, Wspomnienia naocznego świadka, Warszawa 2010.
Beylin K., Warszawy dni powszednie. 1800–1914, wybór i wstęp J.W. Gomulicki, Warszawa 1985.
Bogorski P., Polak do współrodaków swoich z okazji przywrócenia Królestwa Polskiego, Paryż 1815.
Dmochowski F.S., Wspomnienia od 1806 do 1830, Warszawa 1858.
Fredro A., Pisma wszystkie, t. 14, Korespondencja, oprac. K. Czajkowska, S. Pigoń, Warszawa 1976.
Hoffmanowa Tańskich z K., Pamiętniki, t. 1, Berlin 1848.
Katalog wystawy powstania listopadowego z uwzględnieniem czasów przed i popowstaniowych, Warszawa 1931.
Katalog zbiorów Edwarda Neprosa, Warszawa 1930.
Koźmian K., Pamiętniki, t. 2, przedmowa A. Kopacz, wstęp i komentarz J. Willaume, komentarz filologiczny M. Kaczmarek, K. Pecold, Wrocław 1972.
Lipiński T., Zapiski z lat 1825–1831, Kraków 1883.
Manifest cara Aleksandra I z 13/25 maja 1815 r. do Polaków, w: Historia ustroju i prawa w Polsce 1772/ 1795–1918, wybór M. Kallas, M. Krzymkowski, Warszawa 2006.
Niemcewicz J.U., Pamiętniki, 1809–1820, t. 2, 1813–1820, Poznań 1871.
Staszic S., Pisma filozoficzne i społeczne, t. 2, Warszawa 1954.
Sułkowski A.P., Listy do żony z wojen napoleońskich, Warszawa 1987.
Śniadecki J., Pisma rozmaite, t. 2, Wilno 1818.
Ustawa Konstytucyjna Królestwa Polskiego z dnia 27-go listopada 1815 roku oraz Statut Organiczny dla Królestwa Polskiego z dnia 26-go lutego 1832 roku, w: Konstytucje w Polsce, 1791–1990, wybór i oprac. T. Kołodziejczyk, M. Pomianowska, Warszawa 1990.
Woronicz J.P., Kazanie podczas pogrzebowego obchodu po Aleksandrze I, cesarzu wszech Rosji, królu polskim, miane w kościele metropolitalnym warszawskim dnia 17 kwietnia 1826 roku, w: J.P. Woronicz, Dzieła poetyczne wierszem i prozą, t. 3, oprac. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1853.
Woronicz J.P., Przemowa przy złożeniu do grobu śmiertelnych zwłok śp. Tadeusza Kościuszki w kościele katedralnym krakowskim miana przez JW. Jana Woronicza Biskupa Krakowskiego obrządek pogrzebowy kończącego, dnia 23 czerwca 1818, Kraków 1818.
„Gazeta Warszawska” 1815, 1816, 1818.
Andrusiewicz A., Aleksander I. Wielki gracz car Rosji – król Polski, Kraków 2015.
Askenazy S., Napoleon a Polska, Warszawa 1994.
Barańska A., Projekt konstytucji rosyjskiej z 1820 oku – tryumf czy zapowiedź końca Królestwa Polskiego?, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2020, 55, 1.
Bartoszewicz J., Kościoły Warszawskie rzymsko-katolickie opisane pod względem historycznym, Warszawa 1855.
Bartoszewicz K., Utworzenie Królestwa Kongresowego, Kraków 1916.
Burdziej B., „Tytus Północy” – Aleksander I w polskiej literaturze okolicznościowej 1801–1826, „Litteraria Copernicana” 2011, 7, 1.
Dihm J., Niemcewicz jako polityk i publicysta w czasie Sejmu Czteroletniego, Warszawa 1928.
Fiłatowa N., Car Aleksander I w literaturze polskiej, „Przegląd Humanistyczny” 2011, 55, 4.
Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, przekład i oprac. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński, Warszawa 1990.
Getka-Kenig M., Rządowe przedsięwzięcia pomnikowe ku czci Aleksandra I a ideologia „wskrzeszenia” Polski w latach 1815–1830, „Kwartalnik Historyczny” 2016, 123, 4.
Gieysztor A., Durko J., Warszawa. Jej dzieje i kultura, Warszawa 1980.
Głowiński M., Wokół narratologii, w: Narratologia, Gdańsk 2004.
Hoffmann K.B., Rzut oka na stan polityczny Królestwa Polskiego pod panowaniem rosyjskim przez ciąg lat piętnastu od 1815–1830, Warszawa 1831.
Hutten-Czapski E., Catalogue de la Collections des Medailles et Monnaies Polonaises, vol. 2, St. Petersburg–Paris 1872.
Jaroszewski T.S., Kościół św. Aleksandra, Warszawa 1973.
Jaworski F., Pierścienie historyczne Polskie, Lwów 1912.
Karol Kurpiński, w: Encyklopedia Muzyczna PWM, t. 5, red. E. Dziębłowska, Warszawa 1997.
Kieniewiczowa G., Pamiątki powstań narodowych w zbiorach Muzeum Historycznego m. st. Warszawy, Warszawa 1988.
Krasiński J., W pierwszych latach Królestwa Kongresowego, „Biblioteka Warszawska” 1913, 2.
Łątka J.S., Boże coś Polskę. Jego cesarsko-królewska mość Aleksander I, Kraków 1997.
Łoza S., Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954.
Nowak A., Między carem a rewolucją. Studium politycznej wyobraźni i postaw Wielkiej Emigracji wobec Rosji 1831–1849, Warszawa 1994.
Oleksowicz B., Legenda Kościuszki, Gdańsk 2000.
Ostrowski A., Żywot Tomasza Ostrowskiego, t. 2, Paryż 1840.
Plenkiewicz R., Zakłady górnicze w Białogonie, „Ateneum” 1898, 4.
Schütz A., Fenomenologia i nauki społeczne, w: Fenomenologia i socjologia, red. Z. Krasnodębski, Warszawa 1989.
Stahr M., Medale Wazów w Polsce 1587–1668, Wrocław–Warszawa–Kraków 1990.
Śnieżko D., Pamiątka, w: Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, współpraca J. Kalicka, Warszawa 2014.
Troyat H., Aleksander I. Pogromca Napoleona, Warszawa 2007.
Trzebiński W., Aleksander I a działalność urbanistyczna rządu Królestwa Polskiego w latach 1815–1821, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1989, 34, 1–2.
White H., Brzemię historii, w: H. White, Poetyka pisarstwa historycznego, red. E. Domańska, M. Wilczyński, Kraków 2000.
White H., Tekst historiograficzny jako artefakt literacki, w: H. White, Poetyka pisarstwa historycznego, red. E. Domańska, M. Wilczyński, Kraków 2000.
Więcek A., Dzieje sztuki medalierskiej w Polsce, Kraków 1989.
Zdrada J., Historia Polski, Warszawa 2007.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2023.55.351-379
Data publikacji: 2023-07-20 09:56:44
Data złożenia artykułu: 2022-06-30 17:42:49
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2023 Ewa Letkiewicz
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.