Życie sportowe w wypowiedziach uczestników konferencji zorganizowanej przez Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego (17–19 grudnia 1929 r.)

Robert Litwiński, Monika Napora

Streszczenie w języku polskim


Życie sportowe w Polsce międzywojennej obejmowało zarówno wychowanie fizyczne, jak i sport, a zatem aktywności, którymi bardzo szybko zainteresowało się Wojsko Polskie odrodzonej Rzeczypospolitej. Miały one bowiem służyć przede wszystkim podniesieniu sprawności fizycznej i stanu zdrowia społeczeństwa (zarówno kobiet, jak i mężczyzn), a tym samym wpływać na zwiększanie potencjału obronnego kraju. Nie była to jednak praktyka stosowana jedynie w Polsce, bo takie podejście ze strony czynników decyzyjnych było charakterystyczne dla wielu ówczesnych państw na świecie.

Faktem jest, że przejęcie władzy przez Józefa Piłsudskiego umożliwiło wojsku zmonopolizowanie kierownictwa nad kwestiami związanymi z przygotowaniem społeczeństwa na wypadek wojny. Ta pełna kontrola wpłynęła również na zdynamizowanie prac w tym zakresie. Dominującą rolę odgrywał w tym aspekcie Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, który został utworzony w 1927 r. w celu kierowania powszechnym wychowaniem fizycznym i przysposobieniem wojskowym oraz sportem wojskowym. Po kilkunastu miesiącach funkcjonowania nowego systemu uznano, że należy pochylić się nad wprowadzonymi zmianami. Stały się one przewodnim tematem specjalnej konferencji odbywającej się w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, Sztabie Głównym i Komendzie Głównej Związku Strzeleckiego. Wnioski z niej płynące miały usprawnić istniejące rozwiązania w zakresie wychowania fizycznego, przysposobienia wojskowego i sportu.


Słowa kluczowe


życie sportowe; historia sportu; wychowanie fizyczne; Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego; II Rzeczpospolita

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Wojskowe Biuro Historyczne Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie:

Oddział I Sztabu Generalnego sygn. I. 303.3.449.

„Monitor Polski” 1927, nr 26, poz. 59; 1927, nr 31, poz. 69; 1929, nr 281, poz. 651; 1930, nr 254, poz. 345.

Osmólski W., Stosunek sportu do wychowania fizycznego, w: Referaty wygłoszone na pierwszym plenarnym posiedzeniu Rady Naczelnej Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w dniu 28 marca 1926 roku, Warszawa 1926.

Przemówienia na czwartym posiedzeniu Rady Naukowej Wychowania Fizycznego (22 maja 1932 r.), w: J. Piłsudski, Pisma zbiorowe, t. 9, Warszawa 1937.

Referaty wygłoszone na pierwszym plenarnym posiedzeniu Rady Naczelnej Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w dniu 28 marca 1926 roku, Warszawa 1926.

Regulamin wychowania fizycznego, Warszawa 1922.

„Głos Prawdy” 1927.

„Przegląd Sportowy” 1937.

„Wiarus” 1937.

Bielański S., Sport w historii Włoch okresu faszystowskiego, w: Sport i polityka w dwudziestowiecznych państwach totalitarnych i autorytarnych, red. T. Gąsowski, S. Bielański, Kraków 2009.

Borek P., Kultura fizyczna w garnizonie Siedlce w latach 1922–1939, „Radzyński Rocznik Humanistyczny” 2018, 16, 1.

Bryl J., Wacław Kuchar, Warszawa 1982.

Chełmecki J., Próba zmonopolizowania wychowania fizycznego i sportu w Polsce przez wojsko w latach 1922–1925, w: Z najnowszej historii kultury fizycznej w Polsce, red. L. Szymański, Wrocław 1993.

Chmiel A., Wychowanie fizyczne i sport w Wojsku Polskim 1918–1939, cz. 1–2, Lublin 2017.

Cicirko Z., Wychowanie fizyczne i sport w Wojsku Polskim na Lubelszczyźnie w latach 1918–1939, w: Dzieje. Wojsko. Edukacja. Księga Jubileuszowa Profesora Henryka Hermanna w 70. rocznicę urodzin, red. M. Bednarzak-Libera, J. Gmitruk, Warszawa–Siedlce 2010.

Cicirko Z., Z kart historii piłki nożnej Wojskowego Klubu Sportowego 22. Pułku Piechoty w latach 1922–1939, „Szkice Podlaskie” 2003, 11.

Ciosek I., Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego jako jeden z elementów składających się na przysposobienie obronne społeczeństwa polskiego w latach 1927–1939, „Studia Humanistyczno-Społeczne” 2016, 15.

Dmowski S., Futbol jako instytucja społeczno-polityczna w wybranych niedemokratycznych reżimach politycznych w Europie. Analiza porównawcza, „Acta Universitatis Lodziensis Folia Sociologica” 2018, 65.

Gaj J., Instrumentalizacja kultury fizycznej w Polsce po 1926 roku, w: Z najnowszej historii kultury fizycznej w Polsce, red. L. Szymański, Wrocław 1993.

Górski A., Sport wyczynowy w Wojsku Polskim do 1939 roku, w: Z najnowszej historii kultury fizycznej w Polsce, red. L. Szymański, Wrocław 1993.

Jabłonowski M., Wychowanie fizyczne i Przysposobienie Wojskowe w opiniach Józefa Piłsudskiego 1926–1935 (wybrane zagadnienia), „Echa Przeszłości” 2005, 6.

Junosza-Dąbrowski W., Podstawy ideowe kultury fizycznej, Warszawa 1935.

Jungraw J., Wychowanie fizyczne w wojsku, Warszawa 1924.

Kęsik J., Naród pod bronią. Społeczeństwo w programie polskiej polityki wojskowej 1918–1939, Wrocław 1998.

Kęsik J., Wojsko Polskie wobec tężyzny fizycznej społeczeństwa 1918–1939, Wrocław 1996.

Lipoński W., Historia sportu na tle rozwoju kultury fizycznej, Warszawa 2012.

Litwiński R., Lublinianka. Klub niezłomny (1921/22–2021), Lublin 2022.

Malicka A., Marsze Szlakiem Kadrówki (1924–1939). Między polityką historyczną a ideą wychowania obywatelskiego, „Studia Muzealno-Historyczne” 2015, 7.

Małolepszy E., Działalność Powiatowego Komitetu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Wieluniu w latach 1927–1939 w zakresie propagowania i popularyzacji kultury fizycznej na wsi, „Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie” seria „Kultura Fizyczna 2001, 4.

Małolepszy E., Działalność Powiatowych i Gminnych Komitetów Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Polsce w latach 1927–1939 w zakresie propagowania i upowszechniania wychowania fizycznego i sportu na wsi (zarys problematyki), „Zeszyty Naukowe Akademii Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie” 2004, 89.

Mierzwiński H., Kultura fizyczna w Garnizonie Biała Podlaska (1918–1939), w: Dzieje Wojsko. Edukacja. Księga Jubileuszowa Profesora Henryka Hermanna w 70. rocznicę urodzin, red. M. Bednarzak-Libera, J. Gmitruk, Warszawa–Siedlce 2010.

Narbut J., Wychowanie fizyczne i przysposobienie wojskowe narodu, Przemyśl 1926.

Nowak L., Wychowanie fizyczne a przysposobienie wojskowe w państwowym szkolnictwie ogólnokształcącym w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym, w: Z najnowszej historii kultury fizycznej w Polsce, red. L. Szymański, Wrocław 1993.

Owsiański J., Sportowa wszechstronność polskich piłkarzy, uczestników rozgrywek ligowych w latach 1927–1939, „International Studies. Interdisciplinary Political and Cultural Journal” 2021, 27, 1.

Paruch W., Myśl polityczna obozu piłsudczykowskiego 1926–1939, Lublin 2005.

Pawełek A., Narodowe i społeczne zadania wychowania fizycznego, Poznań 1928.

Pawełek A., Wychowanie fizyczne i sport na Powszechnej Wystawie Krajowej – Poznań 1929 r., Poznań [1929].

Pawluczuk Z., Sport w Wojsku Polskim w latach 1918–1989, Warszawa 1995.

Pawluczuk Z., Wychowanie fizyczne i sport w Wojsku Polskim do 1939 roku, w: Z najnowszej historii kultury fizycznej w Polsce, red. L. Szymański, Wrocław 1993.

Piasecki E., Dzieje wychowania fizycznego, Lwów 1929.

Piasecki E., Wychowanie fizyczne, Warszawa 1931.

Pindel K., Obrona terytorialna w II Rzeczypospolitej, Warszawa 1995.

Podemski P., Giovinezza. Młodzież i mit młodości w faszystowskich Włoszech, Warszawa 2010.

Referaty wygłoszone na pierwszym plenarnym posiedzeniu Rady Naczelnej Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w dniu 28 marca 1926 roku, Warszawa 1926.

Rozwadowski P., Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego 1927–1939, Warszawa 2000.

Szymański L., Kultura fizyczna w polityce II Rzeczypospolitej, Wrocław 1995.

Śmieja W., Od ideologii ciała do cielesności zideologizowanej. Sport i literatura w latach 1918–1939 (wybrane przykłady), „Teksty Drugie” 2011, 4.

Walters G., Igrzyska w Berlinie. Jak Hitler ukradł olimpijski sen, tłum. N. Radomski, Poznań 2008.

Wojtycza J., Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego jako element koordynacji systemu bezpieczeństwa II RP w latach 1927–1939, „Bezpieczeństwo. Teoria i praktyka” 2012, 2.

Wojtycza J., Zarys działalności Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w latach 1927–1939, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis Studia ad Educationem Defensoriam Pertinentia I” 2005, 24.

Zabawy i gry ruchowe dla wojska, Warszawa 1922.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2023.55.535-555
Data publikacji: 2023-07-20 09:56:56
Data złożenia artykułu: 2022-12-31 10:47:17


Statystyki


Widoczność abstraktów - 838
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 205

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2023 Robert Litwiński, Monika Napora

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.